KAHRAMANMARAŞ AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR-2

Yıl 2023, , 73 - 86, 30.12.2023

Burak Telli , Büşranur Aslan

https://doi.org/10.31455/asya.1401111

Öz

Türk Dilinin önemli zenginliklerinden biri de sahip olduğu söz varlığıdır. Bu söz varlığının önemli bir kısmını ağızlar oluşturmaktadır. Teknolojik ve kültürel sebeplere bağlı olarak Türk Dilinin söz varlığı günden güne unutulmaya yüz tutmaktadır. Bu sözlerin kayıt altına alınması ve gelecek nesillere aktarılmasında en önemli yere sahip olan eser şüphesiz Derleme Sözlüğü’dür. Derleme Sözlüğü bugün, ağız sözlükçülüğünde en temel kaynak durumundadır. Derleme Sözlüğü’ne katkı sağlamak amacıyla yapılan ağız çalışmaları ile tespit edilen yeni kelimeler ve mevcut kelimelerin yeni anlamları ortaya çıkarılıp sözlüğe katkı sağlamaktadır. Çalışmada Kahramanmaraş yöresinin en kapsamlı söz varlığı eseri olan “Söz Varlığı Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları” adlı eser kaynak olarak alınmıştır. Bu çalışma daha önce Kahramanmaraş Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar-1 adlı makalenin devamı niteliğindedir. Çalışmada tespit edilen söz varlığının sayıca fazla olması sebebiyle iki ayrı yayın şeklinde değerlendirilmesi uygun görülmüştür. Çalışmada tespit edilen söz varlığının bir kısmının Derleme Sözlüğü’nde bulunmadığı, bazılarınınsa Derleme Sözlüğü’nde kullanılan anlamından farklı olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu nedenle, Kahramanmaraş yöresinde kullanılan söz varlığı unsurları “Kahramanmaraş Ağzında Olup Derleme Sözlüğü’nde Bulunmayanlar” ve “Derleme Sözlüğü’nde Bulunup Kahramanmaraş Ağzında Farklı Anlamda Kullanılanlar” olmak üzere iki ana başlık altında verilmiştir. Sunulan söz varlığı unsurları kavramsal olarak tasnif edilmiştir. Böylece Derleme Sözlüğü’nün zengin söz varlığına Kahramanmaraş Ağzından katkı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş Söz Varlığı, Kahramanmaraş Ağzı, Derleme Sözlüğü, Söz Varlığı

CONTRIBUTIONS TO THE COMPILATION DICTIONARY OF KAHRAMANMARAŞ DIALECT-2

Öz

One of the important riches of the Turkish language is its vocabulary. Dialects constitute an important part of this vocabulary. Depending on technological and cultural reasons, the vocabulary of the Turkish language is being forgotten day by day. The work that has the most important place in recording these words and transferring them to future generations is undoubtedly the Compilation Dictionary. Today, the Derleme Dictionary is the most fundamental source in dialect lexicography. With the dialect studies carried out in order to contribute to the Compilation Dictionary, new words and new meanings of existing words are revealed and contribute to the dictionary. In the study, the work titled "Söz Varlığı Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları", which was prepared by the first author and is the most comprehensive vocabulary work of Kahramanmaraş region, was taken as a source. This study is a continuation of the article titled "Contributions to the Compilation Dictionary of Kahramanmaraş Dialects-1". Due to the high number of vocabulary identified in the study, it was deemed appropriate to evaluate it as two separate publications. It has been determined that some of the lexical items identified in the study are not included in the Compilation Dictionary and some of them are used differently from the meaning used in the Compilation Dictionary. For this reason, the lexical items used in Kahramanmaraş region are given under two main headings: "Those that are in Kahramanmaraş Dialect but not in the Compilation Dictionary" and "Those that are in the Compilation Dictionary but used in different meanings in Kahramanmaraş Dialect". The elements of vocabulary presented are conceptually classified. Thus, Kahramanmaraş dialect contributes to the rich vocabulary of the Compilation Dictionary.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaras Vocabulary, Kahramanmaras Dialect, Compilation Dictionary, Vocabulary

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2013). Dünyada ve Türkiye Türkçesinde Ağız Çalışmaları ve Yöntemler. Turkish Studies, 8(9), 387-401.
• Atmaca, E. & Güzel, Ö. (2023). Kumluca (Antalya) Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Selçuk Türkiyat Dergisi, 0(57), 287-314.
• Bulduk, T. B. (2019). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Eski Türkçe Kelimeler. Mavi Atlas, 7(1), 52-67.
• Bulduk, T. B. (2019). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Yer-Yön Bildiren İfadeler. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 9(18), 193-217.
• Buran, A. (1996). Derleme Sözlüğüne Katkılar. Türk Dili, 1996(535), 38-43.
• Demir, N. (2002). Ağız Terimi Üzerine. Türkbilig, 0(4), 105-116.
• Demir, N. (2013). Ankara Örneğinde Ağızların Belgelenmesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eren, H. (2018). Türklük Bilimi Sözlüğü, I. Yabancı Türkologlar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güvenen, E. (2018). Derleme Sözlüğü’nden Hareketle Kahramanmaraş Ağzına Ait Bir Söz Varlığı Denemesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2260-2272.
• Karahan, L. (2017). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1971). Anadolu Ağızlarının Etnik Yapı ile İlişkisi Sorunu. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 0(19), 21-32.
• Telli, B. & Aslan, B. (2023). Kahramanmaraş Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar-1. Edebî Eleştiri Dergisi, 7(2), 578-591.
• Telli, B. (2021). Söz Varlığı Kahramanmaraş ve Yöresi Ağızları. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (6 cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.