THE PSYCHOLOGICAL EFFECTS OF COLORISM IN THE AFRO-TURK SAMPLE

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 16, 265 - 277, 30.06.2021

Zeynep Yüney , Berkay Bayram , Duygu Kuş

https://doi.org/10.31455/asya.880400

Öz

Discrimination based on skin color, also known as colorism, is a form of prejudice or a discriminating attitude that mostly dark-skinned individuals who live in the same ethnic or racial group are exposed to. The term of colorism in Turkey does not mean discrimination based on skin color; the common usage that is used to refer to skin color discrimination is the word “racism”. However, “racism” is insufficient to refer to skin color discrimination whereas it means the discrimination between races. In Turkey, the term of different “skin color” evokes other races. Afro-Turks, the black community in Turkey, are a minority group that has been completely assimilated into Turkish identity. Afro-Turks are known to have been taken to Anatolia through the slave-trade that had been carried out for centuries in the Ottoman Empire. After the slavery era, they became naturalized by the declaration of the Republic and the rights of equal citizenship brought by the new constitution. After the end of slavery, most of the Afro-Turks settled on mostly the Aegean and Mediterranean coasts. This study aims to put forth how Afro-Turks, a black community living in Turkey, have been affected by colorism, and to analyze their attitudes that they have developed against skin color discrimination, and the changing of colorism fact in Turkey from past to present. In the research, the descriptive research method was used. Eight people from “Africans (Afro-Turks) Culture, Solidarity, and Help Association” form the study group of the research. The focus group interview and the life story interview methods were used to determine the examples of discrimination that Afro-Turks experience in their daily lives, and to define their attitudes that they have developed against colorism. In the study in which an analysis process has been followed that appropriates to qualitative data analysis stages, the descriptive analysis was used, and the statements of the participants were mainly quoted directly. Since the researchers were a part of the data collecting process in the qualitative researches, their remarks, opinions, and comments were included in the study. Since the research data methods and the decisions which were taken during the process were recorded in writing, the study is convenient to the reliability principle. As the result of the collected data analysis, it has been reached that the attitudes that Afro-Turks have developed against colorism show difference when compared to the past, and the negative effect of colorism in daily life has been decreasing but colorist attitudes have not still ended.

Anahtar Kelimeler

Colorism, Afro-Turks, Discrimination, Racism

AFRO-TÜRK ÖRNEKLEMİNDE RENKÇİLİĞİN PSİKOLOJİK ETKİLERİ

Öz

Ten rengine dayalı ayrımcılık veya diğer adıyla renkçilik; aynı etnik veya ırksal grup içerisinde yaşayan, yaygın olarak koyu ten rengine sahip bireylerin maruz bırakıldığı bir ön yargı formu veya ayrımcı tutumdur. Türkiye’de renkçilik kavramı, ten rengi ayrımcılığı anlamını karşılamamaktadır; renk ayrımcılığı anlamında kullanılan yaygın kullanım “ırkçılık” kelimesidir. “Irkçılık” ise ırklar arası ayrımcılığı ifade ederken, ten rengi ayrımcılığını ifade etmekte yetersiz kalmaktadır. Türkiye’de farklı “ten rengi” kavramı farklı bir “ırk”ı çağrıştırmaktadır. Oysa Türkiye’de yaşayan bir siyahî topluluk olan Afro-Türkler, tamamen Türk kimliği kazanmış bir azınlık gruptur. Afro-Türklerin, Osmanlı İmparatorluğu’nda yüzyıllarca devam eden köle ticareti aracılığıyla Anadolu’ya getirildikleri bilinmektedir. Kölelik döneminden sonra cumhuriyetin ilanı ve yeni anayasanın getirdiği eşit vatandaşlık hakları sayesinde kölelik statüsünden kurtularak vatandaşlığa geçmişlerdir. Kölelik sona erdikten sonra halkın büyük bir kısmı çoğunlukla Ege, Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yaşayan bir siyahi topluluk olan Afro-Türkler’in renkçilikten nasıl etkilendiklerini ortaya koymak, Afro-Türklerin ten rengi ayrımcılığına karşı geliştirdikleri tutumları ve geçmişten günümüze Türkiye’de renkçilik olgusunun değişimini incelemektir. Araştırmada betimsel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Afrikalılar Kültür ve Dayanışma Derneği üyesi sekiz katılımcı oluşturmuştur. Afro-Türklerin günlük yaşamlarında karşılaştığı ayrımcılık örneklerini saptamak ve renkçiliğe yönelik geliştirdikleri tutumları belirlemek amacıyla odak grup görüşmesi ve yaşam öyküsü görüşmesi araçları kullanılmıştır. Nitel veri çözümlemesi aşamalarına uygun bir analiz süreci takip edilen çalışmada betimsel çözümlemeden yararlanılmış ve ağırlıklı olarak katılımcıların kendi ifadelerinden doğrudan alıntılar yapılmıştır. Nitel araştırmalarda araştırmacılar veri toplama sürecinin bir parçası olduklarından çalışmada araştırmacıların konuyla ilgili görüş, düşünce ve yorumlarına da yer verilmiştir. Çalışma, araştırma verileri yöntemleri ve araştırma sürecinde alınan kararlar yazılı olarak kaydedildiği için güvenilirlik ilkesine uygundur. Elde edilen bulguların analizi sonucunda Afro-Türkler’in renkçiliğe karşı geliştirdikleri tutumların geçmişe kıyasla farklılık gösterdiğine, renkçiliğin günlük hayattaki olumsuz etkisinin azalmaya başladığına fakat yine de renkçi tutumların son bulmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Renkçilik, Afro-Türkler, Ayrımcılık, Irkçılık

Kaynakça

• Afrikalılar Kültür ve Dayanışma Derneği (2018). www.afroturc.org adresinden 09.05.2018 tarihinde erişildi.
• Akpınar, M. (2020). Afro-Türkler: Temsiliyet, Gelenek ve Kimlik. Folklor/ Edebiyat, 26(1), 73-86.
• Anadolu Ajansı (2017). Kökenleri Afrika’dan Şiveleri Ege’den https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kokenleri-afrikadan-siveleri-egeden/948111 adresinden 09.05.2018 tarihinde erişildi.
• Breland-Noble, A. M. (2013). The Impact of Skin Color on Mental and Behavioral Health in African American and Latina Adolescent Girls: A Review of The Literature. (Ed. Hall, R. E.). The Melanin Millennium: Skin Color as 21st Century International Discourse İçinde (s. 219-229). Berlin, Almanya: Springer Science + Business Media.
• Burke, M. (2008). Colorism. (Ed. W. Darity Jr.). International Encyclopedia of the Social Sciencesİçinde (17–18). Detroit, MI: Thomson Gale.
• Cici, E. (2011). İzmir’in Üç Köyünde Yaşayan Afrika Kökenli Türklerde Evlilik. İstanbul: T.C.Yeditepe Üniversitesi.
• Durugönül, E. (2013). Antalya’da Afrika Kökenli Türkler Üzerine Çalışmanın Sorunları. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1401-1411.
• Habertürk (2014). İlk Siyahi Pilot Bir Türk’tü. https://www.haberturk.com/yasam/haber/1005175-ilk-siyahi-pilot-bir-turktu adresinden 09.05.2018 tarihinde erişildi.
• Hamilton, D.; Goldsmith, A. H. ve Darity, W. (2009). Shedding “Light” on Marriage: The Influence of Skin Shade on Marriage for Black Females. Journal of Economic Behavior & Organization, 72(1), 30-50.
• Hunter, M. (2007). The Persistent Problem of Colorism: Skin Tone, Status and Inequality. Sociology Compass, 1(1), 237-254.
• Hunter, M. (2013). The Consequences of Colorism. (Ed. R. E. Hall). The Melanin Millennium: Skin Color as 21st Century International Discourse İçinde (s. 247-256). Dordrecht: New York: Springer.
• Irene V. Blair, C. M. (2002). The Role of Afrocentric Features in Person Perception. Journal of Personality And Social Psychology, 83(1), 5-25.
• Jones, T. (2000). Shades of Brown: The Law of Skin Color.  Duke Law Journal, 49(6), 1487-1557.
• Kaya, L. K. (2017). Ten Rengi Ayrımcılığı: Afro-Türkler Örneği. Sosyoloji Dergisi, 0(35), 61-76.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lovejoy, P. E. (1997). The African Diaspora: Revisionist Interpretations of Ethnicity, Culture and Religion Under Slavery. Studies in the World History Ofslavery, Abolition and Emancipation, 2(1), 1-23.
• Olpak, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda Köle, Türkiye Cumhuriyeti’nde Evlatlık: Afro-Türkler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(1), 123-141.
• Pak, A. W.-P.; Dion, K. L. ve Dion, K. K. (1991). Social-Psychological Correlates of Experienced Discrimination: Test of the Double Jeopardy Hypothesis. International Journal of Intercultural Relations, 15(2), 243–253.
• Russell, K. W. (1992). The Color Complex: The Politics Of Skin Color Among African Americans.
• Şavran, G. T.; Suğur, N.; Koçak, T. F. A. ve Beklan Ç. O. (2012). Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Taşğın, H. (2019). Afro-Türkler Etnik Köken ve Kimlik. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi 1(1), 87-87.
• TDK (2018). Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 09.05.2018 tarihinde erişildi.
• Thompson, J. K. (Ed.) (2001). Body İmage, Eating Disorders, And Obesity: An Integrative Guide for Assessment and Treatment. Washington, DC: American Psychological Association, 1-20.
• Toksoy, G. (2007). Sessiz Bir Geçmişten Sesler: Afrika Kökenli ‘Türk’ Olmanın Dünü ve Bugünü, Sözlü Tarih Çalışması. İstanbul: Tarih Vakfı Yayını.
• Walker, A. (1983). In Search of Our Mothers’ Gardens. San Diego: Harcourt.
• Williams, D. R. ve Williams-Morris, R. (2000). Racism and Mental Health: The African American Experience. Ethnicity & Health, 5(3-4), 243–268.