TOPLUMSAL DEĞİŞİM VE DİN

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 16, 131 - 142, 30.06.2021

Yılmaz Arı

https://doi.org/10.31455/asya.958362

Cited By: 4

Öz

Değişim, bütün toplulukların ve toplumları oluşturan bütün kurumların kaçınılmaz bir gerçeğidir. Din kurumu da toplumları vücuda getiren ve bir arada tutan bir sosyal kurum olarak; toplumsal değişmenin hem bir parçası hem de temel bir etkeni pozisyonundadır. Toplumsal yapı içerisinde mevcut bir kesimde meydana gelmesi olası bir değişme olayı, en sonunda mevcut yapı sistemi içerisinde bulunan hemen hemen tüm alt yapıları da etkilemesi söz konusu olabilmektedir. Modernizm süreci ile beraber; süreçten etkilenen tüm toplumlarda hemen hemen her alanda hızlı ve etkili bir değişme sürecinin yaşandığı bilinen bir gerçektir. Anılan sürecin işleyişi içerisinde de dinsel algılayış ve eğilimler de bu vetire içerisinde tedricen değişime uğramaktadır.

Toplumsal sistemlerde meydana gelen önemli hadiseler, bilindiği üzere ani ve sürpriz ihtiyaçlara ve bu ihtiyaçların giderilmesine matuf bir takım problemlere sebep olabilmekte, ortaya çıkan bu problemler din dâhil neredeyse bütün kurumlara dokunarak, kendilerini değişime adapte olmaya zorlamaktadır. Toplumsal düzenin önemli bir öğesi olan din kurumu da neredeyse bu sistemin bütünüyle irtibat halindedir. Din; devam edegelen sosyal nizam için önem arz eden mutlak fonksiyonları icra eden etkin bir sistem olarak kabul görmektedir. Toplumsal düzenin kimi gaye ve ihtiyaçlarının yansıması; din olgusunun gördüğü fonksiyonlara ve bu fonksiyonları yerine getirmek adına meydana getirdiği yapılarda görünmektedir. Bu çalışma, toplumsal değişim, din ve değişim olgularını tanımlama ve ne’liğini saptama adına önemlidir. Kavramsal çözümlemelerden sonra din ve değişim arasındaki kompleks münasebeti anlamaya yönelik çalışmada evvela toplumsal değişim konusu irdelendikten sonra din olgusunun toplumsal değişim sürecindeki işlevleri tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Değişim, Dönüşüm, Toplumsal Değişim, Din, Dinsel Değişim

SOCIAL CHANGE AND RELIGION

Öz

Change is an inevitable fact of all communities and all institutions that make up societies. Religion as a social organization that brings social orders into being and keeps them together is anything but a section and a crucial factor of social change. A change event that may occur in an existing part of the social structure may eventually affect almost all the infrastructures in the existing structure system. Alongside with the modernism (before and after); It's obviously true that a rapid and effective change process is experienced in almost every field in all societies affected by the process. In the functioning of the aforementioned process, religious perceptions and tendencies gradually change in this phenomenon, as well.
As it is known, important events that occur in social systems can cause sudden and surprise needs and a number of problems aimed at meeting these needs, and these emerging problems affect almost all institutions, including religion, and force themselves to adapt to change. The institution of religion, which is an important element of the social order, is almost in contact with the whole of this system. Religion is accepted as an effective system that performs absolute functions that are important for the ongoing social order. The reflection of some goals and needs of the social order is seen in the functions of the phenomenon of religion and in the structures it creates in order to fulfill these functions. The purpose of this study is to understand the complex relationship between religion and change. For this purpose, first of all, conceptual analyzes were made and the subject of social change was examined. Then, the functions of the phenomenon of religion in the process of social change have been discussed. Thus, this study is important in terms of defining social change, religion and change phenomenon and determining what they are.

Anahtar Kelimeler

Change, Transformation, Social Change, Religion, Religious Change

Kaynakça

• Abuzar, C. (2011). Dinin Toplumsal Yasam Üzerindeki Etkisi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(26), 143-153.
• Aksu, Z. (2005). İslâm’ın Doğuşunda Sosyal Realite, Hukuki Ayetler ve İçtihadi Kaynaklar. Ankara: İlâhiyat Yayınları.
• Akyüz, N. ve Çapcıoğlu, İ. (2008). Toplumsal Değişme ve Din, Ana Başlıklarıyla Din Sosyolojisi, (Ed. N. Akyüz & İ. Çapcıoğlu). Din Sosyolojisi El Kitabı İçinde (s.377-393). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Arslan, H. (2018). Budizm’in Çin’e Girişinde İpek Yolunun Önemi ve İşlevi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 18(1), 1-21.
• Arslantürk, M. Z. ve Amman, M. T. (2001). Sosyoloji (Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Arı, Y. (2021). Din ve Otorite Kavramları Bağlamında Sünnilikte Dini Otorite. (Ed. F. Rençber, Y. Arı vd.). İlahiyat Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler, İçinde (163-188). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Berger, P. L. (1999). Dini Kurumlar, Toplumbilimi Yazıları. İzmir: Anadolu Yayınları.
• Berger, P. L. (1995). Dini Kurumlar, (Çev: A. Çiftçi). D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(IX), 425-465.
• Bottomore, T. B. (1977). Toplumbilim: Sorunlarına ve Yazınına İlişkin Bir Kılavuz. Ankara: Doğan Yayınları.
• Bilgiseven, K. A. (1968). Köy Sosyolojisi. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Bilgiseven, K. A. (1995). Genel Sosyoloji. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Bird, J. (2017). Din Sosyolojisi Nedir, (Çeviren: A. Taştan & M. D. Dereli). İstanbul: Lotus Yayınları.
• Çelik, C. (2011). Toplumsal Değişme ve Sosyal Zaman İlişkisi. (Ed. E. Eğribel & U. Özcan). Değişim Sosyolojisi Dünyada ve Türkiye'de Toplumsal Değişme, Sosyoloji Yıllığı 21 İçinde (s.467-477). İstanbul: Kitabevi.
• Doğan, İ. (2007). Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, M. S. (2011). Sosyalleşme, Sosyal Değişme ve Siyasal Sosyalleşme. Istanbul Journal of Sociological Studies, 0(32), 31-40.
• Dönmezer, S. (1982). Sosyoloji. Ankara: Savaş Yayınları.
• Erkal, M. (2012). Sosyal Değişme ve Sosyal Gelişmeye Çağdaş Bir Yaklaşım. Journal of Social Policy Conferences, 0(31), 297-328.
• Erol, N. (2011). Toplumsal Değişme ve Eğitim: Temel İlişkiler, Çelişkiler, Tartışmalar. Akademik Bakış, 5(9), 109-122.
• Freyer, H. (1963). Sosyolojiye Giriş. Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Güngör, Ö. (2020). Toplumsal Değişme ve Din, https://andcenter.org/tr/marifetdi vani/toplumsal-degisme-ve-din/ adresinden 29.03.2020 tarihinde erişilmiştir. Günay, G. (2011). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Günay, Ü. (1999). Toplumsal Değişme Tasavvuf Tarikatlar ve Türkiye. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Hilav, S. (1993). Diyalektik Düşüncenin Tarihi. İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Kirman, M. A. (2004). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve “Yeni Dini Cemaatler”. Muhafazakar Düşünce, 1(2), 61-77.
• Kirman, M. A. (2011). Din Sosyolojisi Terimler Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rocher, G. (1968). Le Changement Social. Paris.
• Sezer, B. (1981). Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Sinanoğlu, F. A. (2008). Toplumsal Değişim ve Din. Hikmet Yurdu, 1(2), 23-29.
• Sargın, İ. (2003). Değişim ve Hukuk. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0(2), 103-115.
• Subaşı, N. (2014). Din ve Toplum. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Sunar, L. (2015). Değişim Sosyolojisi. İstanbul: AUZEF Yayınları.
• Şahin, M. C. ve Alpay, A. H. (2019). Joachim Wach’ın Düşünce Sisteminde Dini Tecrübe ve Sosyolojik Tezahürleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(24), 573-587.
• Şentürk, M. (2014). Kur’ân’da Toplumsal Değişme Olgusu Disiplinlerarası Bir Giriş Denemesi. Marife, 14(2), 25-42.
• Toker, İ. (2009). Teolojik Bir İnşa Olarak Laiklik. Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (1975). Siyasî Müesseseler ve Anayasa Hukuku, (3. Baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Turhan, M. (1969). Kültür Değişmeleri. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Okumuş, E. (2012). Toplumsal Değişme ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Okumuş, E. (2009). Toplumsal Değişme ve Din. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 323-347.
• Özgüven, A. (2012). Sosyal Değişme ve Sosyal Gelişme. Journal of Social Policy Conferences, 0(32), 165-171.
• Ülken, Y. (1989). 20. Yüzyılda Dünya Ekonomisi-Günümüzün İktisadi Sorunları ve Başlıca Tahlil Aletleri. İstanbul: Filiz Kitabevi. Vergin, N. (1993). Değişim ve Süreklilik. Türkiye Günlüğü, 0(25), 5-7.
• Vergin, N. (1985). Toplumsal Değişme ve Dinsellikte Artış. Toplum Bilim, 0(29/30), 9-28.
• Yeşilmen, H. (2020). Kavram ve Süreç Yönleriyle Kültür Sorununu Değer Fenomeni Üzerinden Aşma İmkânı.(Ed. Mustafa Talas). Güncel Sosyoloji Araştırmaları İçinde (s.73-110). Ankara: İKSAD Publishing House.
• Yılmaz, S. (2019). Türkiye’de Toplumsal ve Dinî Değişimin İzleri: AK Parti İktidarında Nereden Nereye (Öğretmenler Üzerinden Bir Değerlendirme). Ankara: Grafiker Yayınları.