RELATIONSHIP BETWEEN TEMPERAMENT AND BULLYING IN PRESCHOOL CHILDREN AND THE EFFECT OF TEMPERAMENTAL TRAITS ON BULLYING BEHAVIORS

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 23, 1 - 14, 30.03.2023

Arzu Özyürek

https://doi.org/10.31455/asya.1257325

Öz

In this study, the relationship between temperament and bullying in preschool children, and the effect of the temperamental characteristics on bullying-victim child behaviors were examined. The study is designed in the relational scanning model. The study group included 206 preschoolers. The data was collected through mothers and teachers. Temperament Scale and Bullying-Victim Child Behavior Evaluation Form for Children were used in the collection of data. The data were analyzed using descriptive statistics, Mann Whitney U test, Spearman Brown correlation analysis and CHAID analysis. As a result, it was determined that activity levels of the children in the study group were high and the behavior of being a bully, victim or passive bully child is low. It was determined that girls had higher characteristics of intimacy and harmony, attention and perseverance temperament than boys. It was determined that as the intimacy and adaptability of the children increased, their behavior as victims and passive bullies decreased. It was determined that as the attention and perseverance of the children increased, their behavior as victim decreased. It was found out that as the emotional sensitivity of children increased, they behavior as victim and passive bullies decreased. Children's passive bullying and victim child behavior was influenced by their temperamental characteristics. It was found that children with a more/acceptable level of responsiveness and low emotional sensitivity had higher victim child behaviors. It was found that children with high levels of activity and low intimacy and adaptive temperament had higher passive-bullying child behaviors. The findings were discussed in the light of the literature and some suggestions were developed.

Anahtar Kelimeler

Temperament, Bullying, Preschool, CHAID Analysis

OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA MİZAÇ-ZORBALIK İLİŞKİSİ VE MİZAÇ ÖZELLİKLERİNİN ZORBALIK DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Öz

Bu çalışmada, okul öncesi çocuklarda mizaç ve zorbalık arasındaki ilişki ile mizaç özeliklerinin zorba-kurban çocuk davranışları üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışma, ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Çalışma grubunda, okul öncesi yaşta 206 çocuk yer almıştır. Veriler anneler ve öğretmenler aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin toplanmasında Çocuklar İçin Mizaç Ölçeği ve Zorba-Kurban Çocuk Davranışları Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Veriler betimsel istatistikler, Mann Whitney U testi, Spearman Brown korelasyon analizi ve CHAID analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak; çalışma grubundaki çocukların aktivite düzeylerinin yüksek ve zorba, kurban veya pasif zorba çocuk olma davranışlarının düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Kız çocukların yakınlık ve uyumu ile dikkat ve sebat mizaç özelliklerinin erkek çocuklardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çocukların yakınlık ve uyum mizaç özellikleri arttıkça kurban ve pasif zorba olma davranışlarının azaldığı, dikkat ve sebatı arttıkça kurban olma davranışlarının azaldığı, duygusal duyarlıkları arttıkça kurban ve pasif zorba çocuk olma olasılıklarının azaldığı belirlenmiştir. Çocukların pasif zorba ve kurban çocuk davranışlarının onların mizaç özelliklerinden etkilendiği belirlenmiştir. Tepkisellik durumu daha normal/kabul edilebilir düzeyde ve duygusal duyarlığı düşük düzeyde olan çocukların kurban çocuk davranışlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Aktivite düzeyi yüksek, yakınlık ve uyum mizaç özelliği düşük çocukların pasif-zorba çocuk davranışlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular alan yazın ışığında tartışılarak bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mizaç, Zorbalık, Okul Öncesi Dönem, CHAID Analizi

Teşekkür

Veri toplamada destek olan Dr. Öğr. Üyesi Nalan Arabacı'ya teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akın Sarı, B. (2018). Mizaç Özellikleri ve Gelişime Etkileri. Türkiye Klinikleri Journal Child Psychiatry-Special Topics, 4(1), 5-9.
• Arı Arat, C. & Özdemir Beceren, B. (2021). Okul Öncesi Dönem 5 Yaş Çocuklarının Sosyal Konumları İle Mizaç Özellikleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(52), 112-132.
• Avcı, D., Tarı Selçuk, K. & Kaynak, S. (2018). Anaokuluna Devam Eden Çocukların Akran Şiddetine Maruz Kalma, Akran Şiddeti Uygulama Düzeyleri ve İlişkili Etmenler. Kocaeli Medical Journal, 7(3), 199-207.
• Aytar, A. G., Aksoy, A. B. & Kaytez, N. (2014). Anne Kişiliği ve Çocuğun Mizaç Özelliği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 237-251.
• Baran, B. & Ata, F. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Bilgi Okuryazarlık Özyeterlik Algısının Karar Ağacı Analizi ile İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 137-160.
• Bayrak, H. U., Bayhan, P. & Dincer, C. (2018). Peer Bullying Among Turkish Preschool Children: An Observational Study. International Online Journal of Educational Sciences, 10(4), 351-366.
• Bedi, J. & Verma, T. (2019). Development of A Scale of Positive Temperament in Indian Context. Indian Journal of Psychological Medicine, 41(6), 569-577.
• Bjärehed, M., Thornberg, R., Wanström, L. & Gini, G. (2020). Mechanism of Moral Disengagement and Their Associations with Indirect Bullying, Direct Bullying, and Pro-Agressive Bystander Behavior. Journal of Early Adolescence, 40(1), 28-55.
• Bjorkqvist, K., Österman, K. & Kaukiainen, A. (1992). The Development of Direct and Indirect Aggressive Strategies in Males and Females. https://www.researchgate.net/publication/307981817 adresinden 30.01.2022 tarihinde erişildi.
• Bütün, M. (2016). Araştırma Yaklaşımının Seçimi, (Çev. Ed.: S. B. Demir). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. Research Design Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approacahes (4. Baskıdan Çeviri) İçinde (s. 1-22). Ankara: Eğiten.
• Cantekin, D. & Gültekin Akduman, G. (2021). Sosyal ve Duygusal Gelişimde Mizaç ve Kişilik. (Ed.: Alev Üstündağ). Gelişimsel Açıdan Ergenlik İçinde (s. 71-97). Ankara: Eğiten.
• Cosentino-Rocha, L. & Linhares, M. B. M. (2013). Child Temperament and Gender Differences. Paidéia (Ribeirão Preto), 23(54), 63-72.
• Çağrı, R. (2010). Zorbalık Yapan ve zorbalığa Maruz Kalan Çocukların Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eren, S. (2021). Okul Öncesi Çocuklarda Mizacın Öğretmen-Öğrenci İlişkisini Yordama Düzeyi ile Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(44), 1-23.
• Gözün Kahraman, Ö. & Gökşen, E. (2021). Okul öncesi Dönemdeki Çocukların Duygu Düzenleme Becerileri ile Mizaç Özellikleri ve Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 2(3), 13-23.
• Gültekin Akduman, G. (2012). Okul Öncesi Dönemde Akran Zorbalığının İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 121-138.
• Hirnoven, R., Väänänen, J., Aunola, K., Ahonen, T. & Kiuru, N. (2018). Adolescents’ and Mothers’ Temperament Types and Their Roles in Early Adolescents’ Socioemotional Functioning. International Journal of Behavioral Development, 42(5), 453-463.
• Kahraman, H. & Yılmaz Irmak, T. (2019). Çocuğun Mizacı ve Problem Davranışları: Ebeveyn Uygulamalarının Aracı Rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(48), 15-29.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kırman, A. & Aslan Baysal, S. (2021). Ergenlerde Duygusal Gelişim. (Ed.: Alev Üstündağ). Gelişimsel Açıdan Ergenlik İçinde (s.133-154). Ankara: Eğiten.
• Metin Aslan, Ö. & Tuğrul, B. (2014). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Oyunlarında Ortaya Çıkan Zorbalık ve Mağdur Olma Davranışlarının İçerik Analizi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 7(1) 60-77.
• Negi, R. & Aleem, S. (2014). Temperament and Character in Victims of School Bullying. Andhra Pradesh Journal of Psychological Medicine, 15(1), 50-54.
• Özaslan, H., Demir, Y. & Kumcağız, H. (2021). Anne-Babaların Ebeveynliğe Yönelik Tutumları ile Çocuklarının Mizaç Özelliklerini Değerlendirmeleri Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(57), 219-237.
• Pabón-Carrasco, M., Ramirez-Baena, L., Jiménez-Picón, N., Blandón, J.A.P., Mantinez-Montilla, J. M. & Martos-Garcia, R. (2019). Influence Of Personality Traits and Its Interaction with the Phenomenon of Bullying: Multi-Centre Descriptive Study. International Journal of Environmental Research Public Health, 17(1), 172.
• Sakarya, S. & Pekdoğan, S. (2020). Mizaç Özelliklerinin Çocuğun Zorba ve Kurban Davranışlarını Yordama Gücü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 311-324.
• Saracho, O. N. (2016). Bullying Prevention Strategies in Early Childhood Education. Early Childhood Education Journal, 45(4), 453-460.
• Semiz, S. & Lindberg, E. N. (2020). Okul Öncesi Dönemde Görülen Akran Zorbalığının Duygusal Zekâ ve Aile Değişkenleri Temelinde İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 764-781.
• Shiner, R. L. (2005). The Impact of Temperament on Child Development: Comments on Rothbart, Kagan, and Eisenberg. In: Tremblay RE, Barr RG, Peters RDeV, eds. Encyclopedia on Early Childhood Development [online]. Montreal, Quebec: Centre of Excellence for Early Childhood Development. http://www.child-encyclopedia.com/documents/ShinerANGxp.pdf adresinden 26.01.2022 tarihinde erişildi.
• Taşdöven, H., Emhan, A. & Dönmez, M. (2012). Liderlik Tarzı ve Mizaç-Karakter İlişkisi: Polis Teşkilatında Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi, 19(2), 165-177.
• Tatiani, G. (2021). The Influence of Parental Style and Socioeconomic Circumstances on School Bullying: A Systematic Review. Journal of Educational Research and Reviews, 9(1), 1-5.
• Teke, N. & Şen. M. (2022). Okul Öncesi Çocukların Cinsiyetleri, Sosyal Davranışları, Mizaç Özellikleri ve Yanlış İnanç Performansları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 11-25.
• Vlachou, M., Botsoglou, K. & Andreou, E. (2014). Bullying/Victimization in Preschool Children (p. 365-385). Πρακτικα - Πανελληνιου Συνεδριου Με Διεθνη Συμμετοχη, 31-10/1-11 2014. https://www.researchgate.net/publication/268388670_BULLYINGVICTIMIZATION_IN_PRESCHOOL_CHILDREN adresinden 29.01.2022 tarihinde erişildi.
• Yoleri, S. (2014). Yaş, Cinsiyet ve Mizaç Özelliklerinin Okul Öncesindeki Çocukların Okula Uyumları Üzerindeki Etkileri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 54-66.
• Yoleri, S., Işıkoğlu Erdoğan, N. & Tetik, G. (2017). Ebeveyn Tutumlarının Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Mizaç Özellikleri ile İlişkisinin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(42), 226–239.
• Zhang, Y., Li, Z., Tan, Y., Zhang, X., Zhao, Q. & Chen, X. (2021). The Influence of Personality Traits on School Bullying: A Moderated Mediation Model. Frontiers in Psychology, 0(12), 1-11. (650070).