ERKEN MÜDAHALEDE PEDİATRİSTLERİN ROLÜ: UYGULAMALAR, ZORLUKLAR VE ÖNERİLER

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 24, 311 - 328, 03.07.2023

Zeynep Sena Derdiyok , Özlem Gözün Kahraman

https://doi.org/10.31455/asya.1275678

Öz

Erken çocukluk döneminde çocuklarda gelişimsel gecikme ve gerilikler pediatri alanının sıklıkla karşılaştıkları durumlardan biridir. Bu nedenle erken müdahale sürecinin en önemli profesyonellerinden biri de pediatristlerdir. Bu çalışmada da pediatristlerin erken müdahale sürecindeki rollerine yönelik görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim çalışması ve veri toplama aracı olarak da yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Katılımcılara erken müdahale konusunda 8 adet açık uçlu soru sorulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu 8 pediatrist oluşturmuştur. Çalışmada pediatristlerin erken çocuklukta erken müdahalenin ne olduğu ve erken müdahaledeki rollerine ilişkin bilgi eksiklikleri olduğu, çocuklardaki gelişimsel gecikme ve geriliklere çok az vurgu yaptıkları, çok azının gelişimsel tarama araçlarını kullandığı, daha çok fiziksel sağlığa ilişkin rutin takipler gerçekleştirdikleri ancak gelişimsel izleme yönelik çalışmalarının çok yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte erken müdahale uygulamalarında iş birliği konusunda çocuk gelişimcilerle çok az iletişimde oldukları görülmüştür. Pediatristler sağlık kontrolü için başvuran çocuklarda sıklıkla dil gelişimi ve sosyal-duygusal gelişim alanlarında gecikmeler olduğunu gözlemlediklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca günümüz modern ebeveynlerinde yoğun endişe gözlemlediklerini belirtmişlerdir. Gelişimin en kritik dönemi olan ilk üç yılda pediatristlerin çocukların gelişimsel değerlendirme ve izlemlerini yapmaları ve ailelere bilgi vermeleri, gerekli yönlendirmelerde bulunmaları, ailelerin ruhsal durumlarını göz önüne almaları ve gerekli desteklerde bulunmaları çok önemlidir. Bu çalışma sonucunda pediatristlerin erken müdahale sürecindeki rol ve sorumluluklarına yönelik bilgi ve farkındalıklarının artırılması ve özellikle gelişimsel değerlendirme ve izlemlerde çocuk gelişimi disiplin alanından uzmanlarla iş birliği içinde olmaları önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Erken müdahale, küçük çocuklar, pediatrist

THE ROLE OF PEDIATRICIANS IN EARLY INTERVENTION: PRACTICES, CHALLENGES AND RECOMMENDATIONS

Öz

Kaynakça

• American Academy of Pediatrics (2006). Council on Children with Disabilities, Section on Developmental Behavioral Pediatrics, Bright Futures Steering Committee, Medical Home Initiatives For Children With Special Needs Project Advisory Committee. Identifying infants and young children with developmental disorders in the medical home: An algorithm for developmental surveillance and screening. Pediatrics, 118(1), 405-420.
• Ayrancı Sucaklı, İ., Şahingöz, A., Yılmazer, Y., Yıldız Akkuş, S., Gündüz, M. & Sönmez F. M. (2015). Sağlık Sisteminde Erken Müdahale: Vaka Sunumu. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 673-677. Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı.
• Aytekin, Ç. & Bayhan, P. (2015). Erken Müdahalede Uygulama Basamakları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-14.
• Çarman, K. B., Kayhan, M., Bilge, U., Dinleyici, M., Balcıoğlu, H., Yarar, C., Dinleyici, E. Ç. & Ünlüoğlu İ. (2017). Aile Hekimlerinin Gelişimsel Tarama Testleri Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin ve Uygulama Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi, 39(3), 44-48.
• Demirci, A. & Kartal, M. (2012). Çocukluk Dönemine Ait Önemli Bir Sorun: Gelişme Geriliği ve Erken Tanının Önemi. The Journal of Turkish Family Physician, 3(4), 1-6.
• Doğan-Keskin, A. (2021). Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Gelişimsel Tarama: Geleceğe Yapılan Bir Yatırım Mı? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(2), 126-135.
• Doğan Keskin, A. & Baykoç, N. (2015). Hastanede Çocuk Gelişimi Birimi'ne Yönlendirilen Çocukların Değerlendirilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı.
• Doğan Keskin, A. & Karaaslan, B. T. (2021). Çocukların Gelişimlerinin Değerlendirilmesi ve Özel Gereksinim Raporlarının Düzenlenmesi Sürecinde Çocuk Gelişimcinin Rolü. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 54(3), 487-496.
• Ercan, Z. G. (2017). Gelişimsel Risk Taşıyan Çocuğa Sahip Ailelerin Erken Müdahale Programlarına Erişimlerinde Karşılaştıkları Problemlerin İncelenmesi. Uluslararası Katılımlı Çocuk Gelişimi ve Nörolojisi Sempozyumu - Sağlıklı Gelişim İçin Harekete Geçin. Üsküdar Üniversitesi, s. 101-119.
• Feldman, M. A. (2004). Early Intervention The Essential Readings. USA: Blackwell Publishing.
• Gözün Kahraman, Ö., Ceylan, Ş. & Korkmaz, E. (2016). 0-3 Yaş Arası Çocukların Gelişimsel Değerlendirmelerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 60-69.
• Gözün Kahraman, Ö. & Çetin, A. (2015). Gelişimsel Geriliği Olan Bebeğe Sahip Annelerin Tanı Sonrası Yaşadıkları Sürece İlişkin Görüşlerinin ve Gereksinimlerinin Belirlenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 7(1), 97-128.
• Guralnick, M. J. (2001). A Developmental Systems Model for Early Intervention. Infants and Young Children, 14(2), 1-18.
• Karaaslan, T. (2016). Gelişimin Değerlendirilmesi, İzlenmesi ve Desteklenmesinde Klinik ve İletişim Beceri Eğitimi Neden Gereklidir? İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 4(2), 17-31.
• Kayıran, S. M., Şahin, S. A. & Cure, S. (2012). Pediatri Perspektifinden Çocuklarda Konuşma ve Dil Gecikmesine Yaklaşım. Marmara Medical Journal, 25(1), 1-4.
• Keilty, B. (2010). The Early Intervention Guidebook for Families and Professionals: Partnering for Success. New York: Teachers College Press.
• Kuleli Sertgil, N., Özen, D. Ş. & Gökçay, E.G. (2015). Bebeklik ve Erken Çocukluk Döneminde Gelişimsel Risk Tespiti İçin Sosyal İletişim Alan Tarama Testi (Siatt). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 0(58), 87-95.
• Kuleli Sertgil, N. (2013). Gelişimsel Gecikmelerin Erken Tanısında Çocuk Doktorlarının Rolü. Çocuk Dergisi, 13(4), 160-166.
• Nores M. & Barnett W.S. (2010). Benefits of Early Childhood İnterventions Across the World: (Under) Investing in the Very Young. Economics of Education Review, 0(29), 271-82.
• Özer Özkan, Y. (2019). Problemin Çözümü İçin İhtiyaç Duyduğum Verileri Nasıl Elde Edeceğim. (Ed. Turan S.). Eğitimde Araştırma Yöntemleri İçinde (s. 113-115). Ankara: Nobel.
• Özkan, İ. (2022). Erken müdahale ve önemi. (Ed. Özyürek A. ve Sezgin E.). Çocukluk Döneminde Erken Müdahale 2. Basım İçinde (s.1-22). Ankara: Nobel.
• Özkan, M. (2019). Eğitim Araştırmalarında Problemin Çözümü İçin Kimlere/Neye Gideceğim. (Ed. Turan S.). Eğitimde Araştırma Yöntemleri İçinde (s. 79–96). Ankara: Nobel.
• Özmert, E. N. (2021). Early Childhood Development–the Role of the Paediatrician. Çocuk Dergisi, 21(3), 288-292.
• Öztürk Ertem, İ. (2005). İlk Üç Yaşta Gelişimsel Sorunları Olan Çocuklar: Üç Sorun ve Üç Çözüm. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 13-25.
• Öztürk Ertem, İ. (2017). Uluslararası Çocuk Gelişimi İzleme Rehberi: Bireyselleştirilmiş Müdahalelerin Sağlanması. Early Childhood Matters. Bernard van Leer Foundation.
• Pala, Ş. (2022). Erken Çocukluk Müdahale Programlarının Ailelerin ve Çocukların Üzerindeki Sosyal, Duygusal, Finansal ve Eğitsel Yararlarının İncelenmesi: Bir Derleme Çalışması. International Social Sciences Studies Journal. 8(100), 2455- 2464.
• Rose, L., Herzig, L. D. & Hussey-Gardner, B. (2014). Early İntervention and the Role of Pediatricians. Pediatrics in Review, 35(1), e1-e10.
• Sabuncuoğlu, D. M. (2020). İlk 1000 Gün Profesyonelleri İçin ICF Özet Kılavuzu. https://www.educationforall.org.mk/disability/TR_Quick_Guide.pdf adresinden 28.05.2023 tarihinde erişildi.
• Sand, N., Silverstein, M., Glascoe, F. P., Gupta, V. B., Tonniges, T. P. & O'Connor K. G. (2005). Pediatricians' Reported Practices Regarding Developmental Screening: Do Guidelines Work? Do They Help? Pediatrics. 116(1), 174-179.
• Shonkoff, J. P. & Phillips D. A. (2000). From Neurons to Neighborhoods: The Science of Early Childhood Development. Committee on Integrating the Science of Early Child Development. Board on Children, Youth and Families, Commission on Behavioral and Social Sciences and Education, National Research Council and Institute of Medicine.
• Sola, C. & Diken, İ. H. (2008). Gelişimsel Gerilik Riski Altındaki Prematüre ve Düşük Doğum Ağırlıklı Çocuğa Sahip Annelerin Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(2), 21-39.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahinöz, A. & Bütün Ayhan, A. (2020). Annelerin Bebeklik Döneminde Gelişime İlişkin Bilgi ve Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 14(3), 249-257.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2018). Bebek, Çocuk, Ergen İzlemleri ve İzlem Protokolleri.https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/cocuk_ergen_db/dokumanlar/ces_materyal/saglikpersoneli_egitim/Bebek_Cocuk_Ergen_Izlemleri_ve_Izlem_Protokolleri.pdf adresinden 02.02.2023 tarihinde erişildi.
• Tercan, H. & Bayhan, P. (2020). Erken Müdahale Kapsamında Taranan 0-72 Aylık Çocuklarda Gelişimsel Gecikmelerin Dağılımı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 25-37.
• Tercan, H. & Yıldız Bıçakçı, M. (2016). Sağlık bilimlerinde transdisipliner yaklaşım içerisinde çocuk gelişimcinin rolü. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 157-168.
• Ülker, P., Gözün Kahraman, Ö. & Ceylan, Ş. (2015). Sağlık Personelinin Erken Müdahale Konusunda Annelerle Yaptıkları Çalışmalara İlişkin Değerlendirmeleri. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 48-62. Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Young, K. T., Davish, K., Schoen, C. & Parker S. (1998). Listening to Parents: A National Survey of Parents with Young Children. Arch Pediatr Adolesc Med, 152(3), 255-262.