Öz
1949 yılında Doğu Türkistan’ın Altay bölgesinden başlayan ve 1952 yılından itibaren Türkiye’de iskân edilmeleriyle sonuçlanan Kazak Türklerinin göçü, bu çalışmada dönemin Türk basınındaki yansımaları ışığında ele alınacaktır. Kazak Türkleri, Uygur Türkleri ile bir arada yaşadıkları Doğu Türkistan bölgesinde çeşitli emperyalist devletlerin işgalci politikalarına maruz kalmışlardır. Başta Çin Halk Cumhuriyeti ve Sosyalist Cumhuriyetler Birliği olmak üzere dönemin büyük devletleri bu bölgede uygulanan insanlık dışı faaliyetlere sadece kendi çıkarları doğrultusunda müdahale etmişlerdir. Bu uygulamalara direnen ve varlığını korumaya çalışan Türkler ise bu direnişlerini göç ederek çözüme kavuşturmak istemişlerdir. Bu doğrultuda seslerini daha yüksek duyurabilecekleri bir yere göç etmeyi amaçlayan Türklerin yönü Anavatan’a yani Türkiye’ye dönmüştür.1949 yılında başlayan bu göç, 1952 yılı itibari ile Türkiye’ye ulaşmaya başlamış ve derhal göçmenlerin iskânlarına başlanmıştır. Yapılan taramalar sonucunda Kazak Göçü’nün Türkiye kamuoyunda tafsilatlı bir şekilde bilinmediği sonucuna varılmıştır. Bu yetersiz bilgilerin tamamlanması amacıyla 1951-1954 yıllarını kapsayan dönemde “Zafer, Vatan, Cumhuriyet ve Milliyet” gazeteleri ile “Ayın Tarihi” dergisi taranmış ve Kazak Göçü’nün basında ne ölçüde yer aldığı sorusuna cevap aranmıştır. Kazak Göçü’nün sebeplerini ortaya koyabilmek amacıyla bu dönemde etkili olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin Türklere karşı uyguladığı insanlık dışı politikalar da telif-tetkik eserlerin ışığında anlatılmıştır. Hür dünyanın gözü önünde gerçekleştirilen bu zalim uygulamalar sonucunda göç hareketine başlayan Türkler, hareketlerini Anavatan’da sonlandırmış ve seslerini hür dünyaya duyurmak için mücadeleye devam etmişlerdir. Bu dönemde Türkiye’de iktidarda bulunan Demokrat Parti Hükümeti’nin bu göç hareketi karşısında sergilediği tutum ve davranışlar da yine taramalarımız ışığında anlatılmıştır. Yapılan gazete ve dergi taramaları, olayların basında yansımasını günbegün ortaya koyarken, incelenen hatıratlar da araştırmamızı desteklemiş ve zenginleştirmiştir.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
Teşekkür
Lisans Bitirme Tezimi makale olarak yazmamda benden hiçbir desteğini esirgemeyen değerli hocam Doç. Dr. Nasrullah Uzman'a ve makalemi Asya Araştırmaları Uluslararası Dergisine göndermemde beni cesaretlendiren Prof. Dr. Varis Çakan'a sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.
Kaynakça
- Alptekin, İ. Y. (1974). Doğu Türkistan Davası. İstanbul: Otağ Yayınları
- Abylkozhil, Z. ; Aldazhumanov, K. ; Romanov, Y. (2007). “Kışla Sosyalizmi Döneminde Kazakistan”. Kazakistan Tarihi: Makaleler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Bennigsen, Alexndre. (1984). SSCB’ndeki Müslümanlar. Çev. Selim Taygan. Ankara: Mavi Yayınları
- Çandarlıoğlu, Gülçin. (2006). Özgürlük Yolu: Nurgocay Batur’un Anlatımlarıyla Osman Batur. İstanbul: Doğu Kütüphanesi
- Gayretullah, Hızırbek. (2009). Uzaklara Balam. İstanbul: Toker Yayınları
- İslambek, Kazıbek. (2017). Anadolu’dan Anayurda Maneviyat Önderi Halife Altay. İstanbul: Kalender Yayınevi
- Kara, Abdulvahap. (2006). “Türkiye’deki Kazaklar Hakkında Araştırmalar”, Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Sanatı ve Kültürü. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları
- Kul, Ömer; Tuncer, Tekin. (2015). “XX. Asırda Doğu Türkistan’da Göçler”, Türk Dünyasında Sürgün ve Göç. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı
- Kurban, İklil. (2020). Şarki Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
- Lias, Godfrey. (1992). Göç. İstanbul: Boğaziçi Yayınları
- Oraltay, Hasan. (1976). Kazak Türkleri. İstanbul: Türk Kültür Yayınları
- Oraltay, H. (1973). Alaş- Türkistan Türklerinin Milli İstiklal Parolası. İstanbul: Büyük Türkeli Yayınları
- Saray, Mehmet. (1993). Kazak Türkleri Tarihi: Kazakların Uyanışı. İstanbul: Nesil Matbaacılık
- Togan, Zeki V. (1960). Türk Türkistan. İstanbul: Toprak Yayınları
- Uzman, Nasrullah. (2018). Türkiye’nin Mülteci ve Muhacir Politikaları (1923-1947). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları
- Yalçınkaya, Alaeddin. (1997). Sömürgecilik & Panislamizm Işığında Türkistan: 1856’dan Günümüze. İstanbul: Timaş Yayınları
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |