Turizm ve Otelcilik Öğrencilerinin Sosyotropik-Otonomik Kişilik Özelliklerinin İletişim Becerilerine Etkisi

Yıl 2013, Cilt: 24 Sayı: 1, 83 - 95, 01.06.2013

İsmail Tokmak , Hakan Turgut , Şükran Öktem

Öz

Günümüzde insan faktörü ve örgütsel iletişim, her işletmede olduğu gibi, emek yoğun özellikli turizm sektöründe de çok önemlidir. Bu çalışmanın amacı; turizm öğrencilerinin sosyotropik kişilik veya otonomik kişilik özelliklerinden hangisine yakın oldukları, iletişim becerileri ile bu kişilik özelliklerinin ve iletişim becerilerinin; cinsiyet, yaş ve eğitim seviyesine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek, ayrıca söz konusu kişilik özelliklerinin iletişim becerileri üzerinde olumlu/olumsuz etkilerinin bulunup bulunmadığını araştırmaktır. Bu amaçla Ankara Başkent Üniversitesi Turizm ve Otelcilik önlisans ve lisans öğrencilerine anket uygulanmıştır. Bu anket formunda bulunan Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri (SOSOTÖ) ve İletişim Becerilerini Değerlendirme ölçekleri temel alınarak analizler yapılmıştır. Sosyotropik ve otonomik kişilik özelliklerinin alt faktörlerinin iletişim becerileri üzerindeki etkisi incelenirken regresyon analizi kullanılmıştır. Bu analiz sonuçlarına göre Sosyotropik Kişilik Özelliklerinin alt boyutlarından olan “Ayrılık Kaygısı” ile “Başkalarını Memnun Etme Kaygısı” ve Otonomik Kişilik Özelliklerinin alt boyutlarından olan “Kişisel Başarı”nın “İletişim Becerileri”ni anlamlı ve pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, İletişim becerisi, Örgütsel davranış, Sosyotropi, Otonomi

Kaynakça

• Altıntaş, E. ve Çamur, D. (2004). Beden Dili Sözsüz İletişim. İstanbul:
• Aktüel Basım Yayım.
• Akgeyik, T., Güngör, M., Uşen, Ş. ve Omay, U. (2009). İşyerinde
• Psikolojik Taciz Olgusu: Niteliği Yaygınlığı ve Mücadele
• Stratejisi, İstanbul Üniversitesi Elektrik Dergisi, 56, http://iudergi.
• com/index.php/sosyalsiyaset/article/view/84.
• Aksu, A. ve Balcı, Y. (2009). İlköğretim Okullarında Psikolojik
• Yıldırma ve Psikolojik Yıldırmayla Baş Etme, e-Journal of
• New World Sciences Academy, 4 (4), Makale Sayısı: 1C0102.
• Arifoğlu, B. ve Razı, G. S. (2011). Birinci Sınıf Hemşirelik Öğrencilerinin
• Empati ve İletişim Becerileri ile İletişim Yönetimi
• Dersi Akademik Başarı Puanı Arasındaki İlişki, Dokuz
• Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi,
• (1): 7-11, http://www.deuhyoedergi.org.
• Asunakutlu, T. ve Safran, B.(2004). Kültürel Farklılıklardan
• Kaynaklanan Çatışmalara Yönelik Bir Araştırma (Marmaris
• Turizm Sektörü Örneği), Dokuz Eylül Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1): 26-49.
• Aydın, Ş. ve Özkul, E. (2007). İş Yerinde Yaşanan Psikolojik Şiddetin
• Yapısı ve Boyutları: 4- 5 Yıldızlı Otel İşletmeleri
• Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2):
• -186.
• Avcı, U. ve Sayılır, A. (2006). Hizmet Kalitesi Çerçevesinde Çalışanların
• Rolüne ve Yeterliliklerine İlişkin Karşılaştırmalı
• Bir İnceleme, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1:
• -138.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş Faktör Kuramına
• Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı
• Kişilik Testi (SDKT), Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar,
• (2): 261-279.
• Bagby, R. M. E., Gilchrist, J., Rector, N. A., Dickens, S. E., Joffe,
• R. T., Levitt, A., Leviton, R. D. ve Kennedy, S. H. (2001).
• The Stability and Validity of the Sociotropy and Autonomy
• Personality Dimensions as Measured by the Revised
• Personal Style Inventory, Cognitive Therapy and Research,
• (6): 765-779.
• Bartelstone, H. J. ve Trull, J. (1995). Personality, Life Eventsand
• Depression, Journal of Personality Assessment, 64 (2): 279-294.
• Barutçu, E. ve Öktem, Ş. (2003). İş İşgören Uyumu Açısından
• Kişilik Özelliklerinin Değerlendirilmesi: Bir Uygulama,
• Ulusal Ergonomi Kongresi, 16-18 Ekim 2003, Denizli, 41-49.
• Bayram, N. (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş AMOS Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Beck, A. T., Epstein, N., Harrison, R. P. ve Emery, J. (1983). Development of the Sociotropy-Autonomy Scale. Philedelphia:
• Pennsylvania Üniversitesi.
• Bedel, E. F. (2008). Interactions Among Attitudes Toward Teaching
• and Personality Constructs in Early Childhood Preservice,
• Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik
• Mesleğine İlişkin Tutumları ve Bazı Kişilik Özellikleri.
• Eğitimde Kuram ve Uygulama, Journal of Theory and Practice
• in Education, 4 (1): 31-48, http://eku.comu.edu.tr/index/
• /1/efbedel.pdf
• Bilen, M. (2004). Sağlıklı İnsan İlişkileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Blaney, B. H. ve Kutcher, G. (1991). Measures of Depressive Dimensions: Are They Interchangeable, Journal of Personality
• Assessment, 56 (3): 502-512.
• Campbell, G. D., Kwon, P. R., Reff, C. M. ve Williams, G. (2003).
• Sociotropy and Autonomy: An Examination of Interpersonal
• and Work Adjustment, Journal of Personality Assessment,
• (2): 206–207.
• Cam, O. ve Engin, E. (2006). Psikiyatri Kliniğinde Çalışan Hemşirelerde
• Farkındalık Eğitiminin Bireysel Performans
• Standartlarına Etkisi, Anatolian Journal of Psychiatry, 7: 82-91.
• Cüceloğlu, D. (2004). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çetin, Ş. (2005). Öğrenci Stajlarında Yararlanılan Dersler Üzerine
• Ampirik Bir Değerlendirme: Mersin Turizm İşletmeciliği
• ve Otelcilik Yüksekokulu Örneği, Anatolia: Turizm
• Araştırmaları Dergisi, 16 (2): 153-169.
• Çetinkaya, Ö. A. ve Alparslan, M. (2011). Duygusal Zekânın
• İletişim Becerileri Üzerine Etkisi: Üniversite Öğrencileri
• Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi
• ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (1): 363-377.
• Çevik, D. B. (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının İletişim Becerileri,
• Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1): 1-13.
• Deniz, E. M. ve Yılmaz, E. (2004). Üniversite Öğrencilerinin
• Duygusal Zekâ Yetenekleri ve Yaşam Doyumları Arasındaki
• İlişki, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. 6-9 Temmuz
• Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Durukan, E. ve Maden, S. (2010). Türkçe Öğretmenlerinin İletişim
• Becerileri Üzerine Bir Araştırma, Sosyal Bilimler Araştırmaları
• Dergisi, 1: 59-74.
• Engin, E. ve Cam, O. (2009). Effect of Self-awareness Education
• on the Self-efficacy and Sociotropy–Autonomy Characteristics
• of Nurses in a Psychiatry Clinic, Archives of Psychiatric
• Nursing, 23 (2): 148–156.
• Erdoğan, İ. (2002). İletişimi Anlamak. Ankara: Ark Yayıncılık.
• Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul:
• Beta Basın Yayım Dağıtım A.Ş.
• Erkuş, A. ve Günlü, E. (2009). İletişim Tarzının ve Sözsüz İletişim
• Düzeyinin Çalışanların İş Performansına Etkisi: Beş
• Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Anatolia: Turizm
• Araştırmaları Dergisi, 20 (1): 7-24.
• Erözkan, A. (2004). Lise Öğrencilerinin Sosyal Karşılaştırma ve
• Depresyon Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi,
• Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 13: 1-18.
• Güçlü, H. (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel
• Bağlılık Üzerindeki Etkisi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• No. 1681. Eskişehir: Turizm ve Otel İşletmeciliği Yayınları 9.
• Gölönü, S. ve Karcı, Y. (2010). İletişim Meslek Lisesi Öğrencilerinin
• İletişim Beceri Düzeylerinin İncelenmesi (Ankara İl
• Örneği), Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Kuram
• ve Araştırma Dergisi, 31: 123-140.
• Günlü, E. (2001). Turizm İşletmelerinde Etkin Haberleşmeyi Sınırlayan
• Faktörler ve Haberleşmenin Önemi, Dokuz Eylül
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3 (3): 154-163.
• Halis, M. (2000). Örgütsel İletişim ve İletişim Tatminine İlişkin
• Bir Araştırma, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14 (1): 217-230.
• Hilton, C. ve Cook, E. M. (2004). Examining The Personality Dimensions
• of Sociotropy and Autonomy in Older People
• with Dementia: Their Relevance to Person Centred Care,
• Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 32, 457-465.
• Hitt, A., Miller, M. ve Chet, C. A. (2006). Organizational Behaviour.
• ABD: John Wiley&Sons. Inc.
• Kabakçı, E. (2001). Üniversite Öğrencilerinde Sosyotropik/Otonomik
• Kişilik Özellikleri, Yaşam Olayları ve Depresif Belirtiler,
• Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (4): 273-282.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye
• Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kalkan, M., Tutkun, E. ve Kishali, N. F. (2002). Sporcuların Sosyotropi
• ve Otonomi Düzeylerinde Cinsiyetin Rolü, Beden
• Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4 (3): 5-7.
• Karagöz, Y. ve Kösterelioğlu, İ. (2008).İletişim Becerileri Değerlendirme
• Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu İle Geliştirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21: 81-97.
• Karagözoğlu, Ş. ve Kangallı, P. (2009). Autonomy Levels Among
• Nurses: Professional-Institutional Factors That Affect Autonomy,
• Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29
• (5): 1085-1097.
• Karavardar, G. (2010). Psikolojik Yıldırma İle Bazı Kişilik Özellikleri
• Arasındaki İlişki, e-Journal of New World Sciences
• Academy, 5 (3).
• Kaya, N., Aştı, T., Acaroğlu, R., Kaya, H. ve Şendir, M. (2006).
• Hemşire Öğrencilerin Sosyotropik-Otonomik Kişilik
• Özellikleri ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi, C. Ü. Hemşirelik
• Yüksekokulu Dergisi, 10 (3): 1-11.
• Kılcıgil, E., Bilir, P.,Özdinç, Ö., Eroğlu, K. ve Eroğlu, B. (2009).
• İki Farklı Üniversitenin Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
• Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi,
• SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,
• (1): 19-28.
• Kılıçoğlu, G., Gedik, H. ve Akhan, N. E. (2011). Sosyal Bilgiler
• Öğretmen Adaylarının İletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi,
• nd International Conference on New Trends in Education
• and Their Implications, 27-29 Nisan 2011, Antalya,
• -1251.
• Koçkar, A. İ. ve Gençöz, T. (2004). Personality, Social Support,
• and Anxiety Among Adolescents Preparing For University
• Entrance Examinations in Turkey, Current Psychology:
• Developmental Learning Personality Social, 23 (2): 138-146.
• Korkut, F. (1996). İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin
• Geliştirilmesi: Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışmaları, Psikolojik
• Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (7): 18-22.
• Korkut, F. (1997). Üniversite Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin
• Değerlendirilmesi, IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi
• Bildirileri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 208-218.
• Kozak, M. A. ve Kızılırmak, İ. (2001). Türkiye’de Meslek Yüksekokulu
• Turizm-Otelcilik Programı Öğrencilerinin Turizm
• Sektörüne Yönelik Tutumlarının Demografik Değişkenlere
• Göre Değişimi: Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz Teknik
• Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Anatolia
• Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, Bahar: 9-16.
• Kutlu, M., Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2004). İletişim Beceri Eğitiminin
• Öğrencilerin Kendini Ayarlama ve İyimserlik Düzeylerine
• Etkisi, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9
• Temmuz, Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 1-8.
• Kwon, P. D., Campbell G. ve Williams, M. G. (2001). Sociotropy
• and Autonomy: Preliminary Evidence for Construct Validity
• Using TAT Narratives, Journal of Personality Assessment,
• (1): 128–138.
• Lussier, N. R. (2005). Human Relations in Organizations- Applications
• and Skill Building. New York: McGraw –Hill Irwin.
• McBride, C., Bacchiochi, J. R. ve Bagby, M. (2005). Gender Differences
• in the Manifestation of Sociotropy and Autonomy
• Personality Traits, Personality and Individual Differences, 38
• (1): 129-136.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesi-
• AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mullins, J. L. (2006). Essentials of Organisational Behaviour. İngiltere:
• Pearson Education Limited.
• O’Neill, J. W. ve Xiao, Q. (2010). Effects of Organizational/Occupational
• Characteristics and Personality Traits on Hotel
• Manager Emotional Exhaustion, International Journal of
• Hospitality Management, 29: 652–658.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik Öğretmenlerinin Sosyotropik ve
• Otonomik Kişilik Özellikleri İle Depresyon Düzeyleri
• Üzerine İlişkisel Bir Araştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1): 35-50.
• Özdel, L., Bostancı, M., Özdel, O. ve Oğuzhanoğlu, N. K. (2002).
• Üniversite Öğrencilerinde Depresif Belirtiler ve Sosyodemografik
• Özelliklerle İlişkisi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3:
• -161.
• Özerbaş, M. A., Bulut M. ve Usta, E. (2007).Öğretmen Adaylarının
• Algıladıkları İletişim Becerisi Düzeylerinin İncelenmesi,
• Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,
• (1): 123-135.
• Pehlivan Baykara, K. (2005).Öğretmen Adaylarının İletişim Becerisi
• Algıları Üzerine Bir Çalışma, İlköğretim-online, 4 (2):
• -23.
• Razı, G. S., Kuzu, A., Yıldız, A. N., Ocakçı, A. F. ve Arifoğlu, B.
• C. (2009). Çalışan Gençlerde Benlik Saygısı, İletişim Becerileri
• ve Stresle Baş Etme, TAF Preventive Medicine Bulletin,
• (1): 17-26.
• Sato, T. ve McCann, D. (1998). Individual Differences in Relatedness
• and Individuality: An Exploration of Two Constructs,
• Personality and Individual Differences, 24 (6): 847-859.
• Sato, T. (2003). Sociotropy and Autonomy: The Nature of Vulnerability,
• The Journal of Psychology, 137 (5): 447-466.
• Sato, T. M. ve Gonzales, A. (2009). Interpersonal Patterns in Close
• Relationships: The Role of Sociotropy–Autonomy, British
• Journal of Psychology, 100: 327-345.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel Davranışçı Terapiler: En
• Sık Kullanılan Ölçekler. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Schermerhorn, R. J. Jr, Hunt, G. J. ve Osborn, N. R. (2005). Organizational Behavior. John Wiley & Sons Inc. ABD.
• Saymaz, İ. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Kişilerarası İlişkileri
• ve Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,
• (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Serinkan, C. ve Barutçu, E. (2006). Pamukkale Üniversitesi İİBF
• Öğrencilerinin Kariyer Planları ve Sosyotropi-Otonomi
• Kişilik Özelliklerine İlişkin Bir Araştırma, Afyon Kocatepe
• Üniversitesi, İİBF Dergisi, 8 (2): 317-339.
• Savaşır, İ. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde
• Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Özyurt
• Matbaacılık.
• Şahin, N., Ulusoy, N. ve Şahin N. (1993). Exploring the Sociotropy-
• Autonomy Dimensions in a Sample of Turkish
• Psychiatric Inpatients, Journal of Clinical Psychology, 49:
• -763.
• Şahin, N., Basım, H. ve Çetin, F. N. (2009). Kişilerarası Çatışma
• Çözme Yaklaşımlarında Kendilik Algısı ve Kontrol Odağı,
• Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (2): 153-163.
• Şeker, A. (2000). Sınıf Öğretmenlerinin İletişim Becerileri ile
• Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler
• Açısından İncelenmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toker, B. (2007). Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri:
• İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir
• Uygulama, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1): 92-107.
• Toy, S. (2007). Mühendislik ve Hukuk Fakülteleri Öğrencilerinin
• İletişim Becerileri Açısından Karşılaştırılması ve İletişim
• Becerileriyle Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkiler
• (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı,
• Sosyal Psikoloji Bilim Dalı.
• Tutuk, A., Al, D. ve Doğan, S. (2002). Hemşirelik Öğrencilerinin
• İletişim Becerisi ve Empati Düzeylerinin Belirlenmesi, C.
• Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6 (2): 36-41.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2011). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile
• Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ünal, S. ve Özcan, E. (2000). Depresyonda Hazırlayıcı, Ortaya
• Çıkarıcı ve Koruyucu Etkenler, Anadolu Psikiyatri Dergisi,
• (1): 41-48.
• Wood, C. R. (1994). Organizational Behaviour for Hospitality Management. Butterworth-Heinemann Ltd. Oxford.
• Yılmaz, İ., Yoncalık, O. ve Çimen, Z. (2010). İletişim Becerisi ile
• Öğretimde Yeterlik Arasındaki İlişkinin Öğrenci Algılarına
• Göre Değerlendirilmesi (Beden Eğitimi ve Spor Alanı),
• SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8 (4):
• -150.
• Zuroff, D. (1994). Depressive Personality Styles and the Five-
• Factor Model of Personality, Journal of Personality Assessment,
• (3): 453-472.