Politik Siyonizm Ekseninde Yahudi Devleti Fikri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 135 - 158, 23.06.2020

Mehmet Ali Duran

Öz

Filistin olarak tanımlanan coğrafi bölge insanlık tarihi boyunca dünyanın en stratejik noktalarından biri olmuştur. Filistin toprakları üç semavi dinin ortaya çıktığı bölge olması; yine bu üç semavi dince kutsal kabul edilen Kudüs şehrini içinde bulundurması sebebiyle tarih boyunca çeşitli dinsel mücadelelerin merkezi olmuştur. 19. Yüzyılın başlarında yeniden şekillenmeye başlamış olan Yahudi düşüncesiyle birlikte tekrar Filistin’e dönerek kendi ulus devletlerini kurma fikri 1880 sonrası fiili bir proje haline dönüşmüştür. 1897 yılında Basel’de Theodor Herzl’in başkanlığında gerçekleşmiş olan birinci Dünya Siyonist Kongresiyle Herzl’in öncülüğünde Politik Siyonizm’in başlaması ve Filistin’de Yahudi Devleti kurma fikri etrafında başta Avrupa’dan olmak üzere Filistin’e Yahudi göçleri başlamıştır. Bu bağlamda Osmanlı Devleti nezdinde girişimlerde bulunan Herzl, Sultan II.Abdülhamit döneminde Filistin’den toprak talebinde bulunmuş olsa da istediklerini alamamıştır. 1917 yılına gelindiğinde İngiltere Dışişleri Bakanı tarafından yayınlamış olan Balfour Deklarasyonu ile birlikte Yahudi Devleti’nin kuruluşuna giden süreç hızlanmıştır. Filistin bölgesine yönelmiş olan Yahudi göçleri, bölgede Arap-Yahudi çatışmalarının da başlamasına sebep olmuştur. 1920’li yıllarla birlikte başlayan Arap-Yahudi mücadelesi 1948’de İsrail Devleti’nin kuruluşuna kadar devam etmiştir. Bu bağlamda İsrail Devlet’in kuruluşuna kadar olan süreçte Yahudi veya Yahudiliğin kökeni, Yahudilerin kendileri için vaat edildiğine inandıkları Filistin topraklarına gelip yerleşme süreci ve bu çerçevede ortaya çıkan Politik Siyonizm doğuşu ve gelişimi; ayrıca Filistin’e Yahudi göçleri sonucu Filistin’de meydana gelen nüfus değişimleri ve arşiv belgesi çerçevesinde yerel Filistin yönetimlerinin Yahudi göçlerine karşı yaklaşımları açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Filistin, Yahudiler, Siyonizm, Vaat edilmiş toprak düşüncesi

Kaynakça

• Celal Tevfik Karasapan, Filistin ve Şark-ül Ürdün, Cilt 2, Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 1942. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 030-10-0-0/ 265-788-22.