Z Kuşağının İş Hayatından Beklentileri: Aracılık Modeli Olarak Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 11 - 18, 21.06.2022

İbrahim Cankaya

https://doi.org/10.5152/atakad.2022.1011667

Öz

Bu çalışmada sosyal adaletin iş hayatından beklentilere etkisi toplumsal cinsiyet eşitliği aracılığı ile test edilmiştir. Çalışma deseni ilişkisel tarama modeli olup çalışma grubu 2020–2021 akademik yılında Muğla Üniversitesi Eğitim Fakültesinde son sınıfta okuyan öğrencilerden oluşmuştur. Ölçüt örnekleme tekniğine göre sadece 2000 yılından sonra doğan öğretmen adaylarına ölçek uygulanmış olup geri dönüt alınan ölçekler arasından 238’i değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan
öğretmen adayları psikolojik danışmanlık ve rehberlik, İngilizce öğretmenliği, Türkçe öğretmenliği, sınıf öğretmenliği, matematik öğretmenliği ve fen bilgisi öğretmenliği alanlarında öğrenim görmektedir. Veri toplama aracı olarak literatürde geçerliği olan iş yaşamı beklenti ölçeği, sosyal adalet ölçeği ve toplumsal cinsiyet eşitliği ölçeği kullanılmıştır. Z kuşağı öğretmen adaylarına göre; sosyal adalet ile iş hayatından beklentiler arasında, toplumsal cinsiyet eşitliği ile iş hayatından beklentiler arasında ve sosyal adalet ile toplumsal cinsiyet eşitliği arasında orta düzeyde, pozitif ve anlamlı ilişki vardır. Toplumsal cinsiyet eşitliği, sosyal adalet ile iş hayatından beklentiler arasında kısmi aracılık etkisi yapmaktadır. Z kuşağı açısından sosyal adalet ve toplumsal cinsiyet eşitliği iş hayatının vazgeçilmez ölçütleri arasındadır. Z kuşağı iş hayatında sosyal adalete ve toplumsal cinsiyet eşitliğine önem verilmesini istemektedir.

Anahtar Kelimeler

İş hayatından beklentiler, Z kuşağı, aracılık modeli, toplumsal cinsiyet eşitliği, sosyal adalet.

Expectations of Generation Z from Business Life: Social Gender Equaliy as Intermediation Model

Öz

In this study, the effect of social justice on expectations from business life was tested through social gender equality. The pattern of the study is the relational scanning model. The working group consisted of senior year students from Muğla University Faculty of Education in the 2020–2021 academic year. According to the criterion sampling technique, a scale was applied only to pre-service teachers born after 2000, 238 of the scales from which feedback was received
were evaluated. The pre-service teachers participating in the study were studying in the branches of guidance, English teaching, Turkish teaching, classroom teaching, mathematics teaching, and science teaching. The Business Life Expectancy Scale, Social Justice Scale, and Social Gender Equality Scale, which are valid in the literature, were used as data collection tools. According to generation Z teacher candidates, there is a medium-level, positive, and significant relationship
between social justice and expectations from business life, between social gender equality and expectations from business life, and between social justice and social gender equality. Social gender equality has a partial mediating effect between social justice and expectations from business life. For the Z generation, social justice and gender equality are among the indispensable criterion of business life. Generation Z demands that social justice and social gender equality be given importance in business life.

Anahtar Kelimeler

Expectations from business life, generation Z, mediation model, social gender equality, social justice

Kaynakça

• Adıgüzel, O., Batur, Z., & Ekşili, N. (2014). Kuşakların değişen yüzü ve y kuşağı ile ortaya çıkan yeni çalışma tarzı: Mobil yakalılar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 165–182.
• Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1–9.
• Arar, T. (2016). Z Kuşağında Kariyer Geliştirmede Yetenek Yönetimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arar, T., & Yüksel, G. (2015). Career orientation for the new generation of Turkish human resource. Journal of Social Sciences Research, 1(5), 47–57.
• Aycan, Z., & Fikret-Paşa, S. (2003). Career choices, job selection criteria, and leadership preferences in a transitional nation: The case of Turkey. Journal of Career Development, 30(2), 129–144. [CrossRef]
• Aypay, A. (2018). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz. Anı Yayıncılık.
• Bakır, Y. (2020). Z Kuşağı Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimlerinin Belirlenmesinde Girişimcilik Eğitiminin Rolü: Nizip İlçesindeki Lise ÖğrencileriÜzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bako, M. (2016). Farklı Kuşak Akademisyenlerin Liderlik Biçimi Tercihleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kemerburgaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, A. (2019). Yöneticilerin Z Kuşağının Çatışma Yönetimi ve Tarzlarına İlişkin Algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayram, N. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ezgi Yayınevi.
• Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance test and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588–606. [CrossRef]
• Bornman, D. A. J. (2019). Gender-based leadership perceptions and preferences of Generation Z as future business leaders in South Africa. Acta Commercii, 19(1), a708. [CrossRef]
• Büyükuslu, F. (2017). Z Kuşağının İş Yaşamından Beklentileri Konusunda Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çalışkan, S. (2021). Z Kuşağında Deizm Algısı ve Deistliğe Yönelten Sosyolojik Faktörler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çatı, K., Karagöz, Y., Yalman, F., & Öcel, Y. (2018). Sağlık okuryazarlığının hasta memnuniyeti üzerine etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 67–88.
• Çetin-Aydın, G., & Başol, O. (2014). X ve Y kuşağı: Çalışmanın anlamında bir değişme var mı? Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 1–15.
• Çınkır, A. (2018). Z Kuşağının Gelecekteki Çalışma Yaşamında Ödüllendirme Açısından Ortaya Çıkan Beklentileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet ayrımcılığının sosyolojik açıdan incelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(511), 12–27.
• Demirgöz Bal, M. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakış. Kashed, 1(1), 15–28.
• Dereli, Z. (2019). Dijital Yerliler. Humanist Yayıncılık.
• Doğan, A. (2020). Z Kuşağındaki Bireylerin Kişilik Özelliklerinin Paternalist Liderlik Algısına Etkisinde Örgüt Kültürünün Düzenleyici Rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erden, A. S. (2013). Kuşaklar arasındaki farklılıklar ve örgütsel yansımaları. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 93–105.
• Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209–230.
• Evlek, M. (2019). Çalışma Hayatında Kuşaklararası Çatışma: Almanya ve Türkiye’de Z Kuşağı Üzerine Bir İnceleme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gaidhani, S., Arora, L., & Sharma, B. (2019). Understanding the attitude of generation z towards workplace. International Journal of Management, Technology and Engineering, 9(1), 2804–2828.
• Genç, Z. M. (2020). Z Kuşağı Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum ile Öz Şefkat ve Bilişsel Esneklik Seviyesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güzel, A. (2016). Öğrencilerin toplumsal cinsiyet rolleri tutumları ve ilişkili faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 1–11.
• Halisdemir, M. (2015). Okul Yöneticilerinin Z Kuşağına Yönelik Tutumları ve Z Kuşağının Okul Yönetici Algısı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Işık, S. (2019). Dijital Çağda Kuşaklararası Farklılıklar ve Z Kuşağı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalaycı, Ş. (2019). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Pegem Yayıncılık.
• Kavak, A. B. (2020). Z Kuşağı Çalışanların Çalışma Değerlerinin Belirlenmesine Yönelik Ankara İlinde Bir Alan Araştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Konan, N. (2019). Yeni Liderlik Yaklaşımları. Pegem Yayıncılık.
• Koulopoulos, T., & Keldsen, D. (2014). The Gen z effect, the six forces shaping the future of business. Bibliomotion, Inc.
• Kuran, E. (2019). Bir Kuşağı Anlamak. Mundi Yayıncılık.
• Levickaite, R. (2010). Generations X Y Z: How social networks form the concept of the world without borders the case of Lithuania. Limes: Cultural Regionalistic, 3(2), 173–185.
• Ljubotina, D., Galic, J., & Jukic, V. (2004). Prevalence and risk factors of substance use among urban adolescents: Questionnaire study. Croatian Medical Journal, 45(1), 88–98.
• Loveland, E. (2017). Instant generation. Journal of College Admission, 23(5), 34–38. Retrieved from https ://fi les.e ric.e d.gov /full text/ EJ114 2068. pdf
• Miller, W. R. (2013). Motivational interviewing and social justice. Motivational Interviewing, 1(2), 15–18. [CrossRef]
• Oblinger, D. G., & Oblinger, J. L. (2005). Educating the net generation. State University of New York Publishing. Oral, G. A. (2013). Çalışma Hayatında Kuşaklar ve Çatışmalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özer, P. (2020). Z Kuşağının Çalışma Hayatından Beklentilerinin İş Motivasyonu ve Örgütsel Bağlılığa Etkisinin Y Kuşağı ile Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rogler, L. H. (2002). Historical generations and psychology: The case of the Great Depression and World War II. American Psychologist, 57(12), 1013–1023.
• Schaillée, H., Derom, I., Solenes, O., Straume, S., Burgess, B., Jones, V., & Renfree, G. (2021). Gender inequality in sport: Perceptions and experiences of generation Z. Sport, Education and Society, 26(9), 1011–1025. [CrossRef]
• Schroth, H. (2019). Are you ready for gen z in the workplace? California Management Review, 61(3), 5–18. [CrossRef]
• Seemiller, C., & Grace, M. (2017). Generation Z: Educating and engaging the next generation of studentss. About Campus: Enriching the Student Learning Experience, 22(3), 21–26. [CrossRef]
• Selvi, M. (2020). Sosyal Medya ve Z Kuşağı Siyasal Katılım Davranışı İlişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, G. (2019). Z Kuşağının Kişilik Özellikleri ve Kariyer Değerlerinin İncelenmesi (Beykent Üniversitesi Öğrencileri Örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Singh, A., & Dangmei, J. (2016). Understanding the generation z: The future workforce. South Asian Journal of Multidisciplinary Studies, 3(3), 1–5.
• Uysal, S. (2019). Z Kuşağının Çalışma Hayatından Beklentileri: Bir Alan Araştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzun, A., Akbulut, A., Erkek, A., Pamuk, Ö., & Bozoğlu, S. (2020). Effect of age on speed and agility in early adolescence. International Journal of Applied Exercise Physiology, 9(8), 168–175.
• Wang, W., & Muir, H. (2021). Teaching as a career choice: The motivations and expectations of students at one Scottish University. Educational Studies, 47(2), 238–255. [CrossRef]
• Yaman, T. E. (2020). Instagramın Z Kuşağının Satın Alma Davranışına Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeşilyurt, E. (2020). Eğitimde Program Geliştirme ve Değerlendirme. Vizetek Yayıncılık.
• Yıldırım, F. (2011). Üniversite Gençliği Sosyal Adaletten Ne Anlıyor? Sosyal Adalet İlkeleri Bağlamında Bir Eğilim Belirleme Araştırması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yüksel Y. P. (2016). Alfa Bebekleri Doğurmaya Hazır Mısınız? Retrieved from http://www.sabah.com.tr/pazar/2016/08/28/alfa-bebeklerini -dogurmaya-hazirmisiniz. (Erişim tarihi: 21.06.2021).
• Zeybek, V., & Kurşun, M. (2019). Tıp fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyetrollerine ilişkin tutumları. Pamukkale Medical Journal, 12(2), 225–233. [CrossRef]
• Oral, G. A. (2013). Çalışma Hayatında Kuşaklar ve Çatışmalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.