Türkiye’de Anti-Entelektüalizm ve Eğitim: “Strateji”, “Kalite”, “Performans” ve “Finansman”

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 4, 567 - 587, 30.12.2024

Fatih Serdar Özgültekin

https://doi.org/10.53487/atasobed.1477339

Öz

Türkiye’de anti-entelektüalizm toplumsal, siyasal ve kültürel yönden baskın bir niteliğe ulaşmış, bir “ethos” haline gelmiştir. Bu ethosun izdüşümünü bulduğu alanlar arasında ise eğitim politikaları başta gelmektedir. Düşünce emeğine, eylemde bulunurken aklın kaynak alınmasına ve bilginin entelektüel yönüne karşı olmak yahut bu unsurları değersizleştirmek anlamına gelen anti-entelektüalizm aynı zamanda uzmanlığın küçümsenmesini, eğitimin ticari yönünün öne çıkarılmasını, bilginin salt nicel ve ölçülebilir boyutunun önemsenmesini de ifade etmektedir. Eğitim politikalarında anti-entelektüalizm ise kendisini yalnızca popülist ve ideolojik yönden göstermekle kalmamakta, dahası bugün kanıksanmış ve “kalite” ve “performans” gibi kâğıt üzerinde olumlu görünen başlıklarla ilgili uygulamalarda da göstermektedir. Bu çalışmada 2007 ila 2010 yılları arasında hayata geçirilen ve “stratejik yönetim” başlığı altında kalite yönetim sistemini, performans değerlendirmelerini ve finansmanı içeren politikalar analiz edilmektedir. Çalışma kapsamında MEB’in “2010-2014 Stratejik Planı” (2009), YÖK’ün “Türkiye’de Yükseköğretim Stratejisi” (2007) başlıklı raporu ve SETA’nın “Türkiye’de Millî Eğitim Sistemi: Yapısal Sorunlar ve Öneriler” (2009) ve “Türkiye’de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz” (2009) adlı çalışmaları metin analizi yöntemiyle incelenmiştir. Analiz neticesinde söz konusu politikaların eğitime dönük anti-entelektüalist ve bilgiyi değersizleştirici yaklaşım ile örtüştüğü belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anti-entelektüalizm, bilgi felsefesi, eğitim politikaları, kalite güvence sistemi, stratejik plan

Kaynakça

• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği (çev. N. Ülner ve E. Öztarhan Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Anlı, Ö. F. (2021). Meta-Paradoks: Post-Hakikat Çağında “Bilim”in Post-Normal Halleri, Doğu Batı (96), s. 65-90.
• Anonymous (2021). Bolsonaro and Pandemic Denial: Some Considerations on the Leader, Anti-Intellectualism and Nationalism. Educational Philosophy and Theory, s. 1-15.
• Aristoteles (1996). Organon V: Topikler (çev. H. Ragıp Atademir), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bal, S. (2023). Bilgi-İktidar İlişkisi Çerçevesinde Akademide Kariyer ve Verimlilik Söylemi Üzerine Niteliksel Bir Değerlendirme, Kültür ve İletişim, 26(51), s. 40-73.
• Barker, D., Detamble, R., & Marietta, M. (2021). Intellectualism, Anti-Intellectualism, and Epistemic Hubris in Red and Blue America, The American Political Science Review, 116(1), s. 38-53.
• Barzun, J. (1961). The House of Intellect. Harper Torchbooks: New York.
• Benn, J. (2012). Anti-Intellectualism in the Age of Contested Knowledge Production: Perpetual Inaction, When Ideas Constrain Discoursse [Yüksek Lisans Tezi, Colorado State University].
• Black, D. L. (2019). Avicenna on Knowledge. (Knowledge in Medieval Philosophy, Ed. Henrik Lagerlund). UK: Bloomsbury. s. 9-34.
• Boeri, M. (2019). Stoic Epistemology. (Knowledge in Ancient Philosophy, Ed. Stephen Hetherington). UK: Bloomsbury. s. 187-203.