POLITICAL SITUATION IN URFA BETWEEN 1946 AND 1950 ELECTIONS

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 209 - 235, 21.12.2019

Nermin Zahide Aydın

Öz

The developments after
the Second World War made compulsory the transition to multi-party democratic
life in Turkey. However, military expenditures for the war had a negative
impact on the country's economy. The 1946 elections in this environment
constituted the first stage of the transition to multi-party democratic life.
The 1946 elections caused much controversy among the public on the grounds that
irregularities were made. The Republican People's Party, which had ruled the
state alone for many years, lost its parliamentary election in 1950 and power
changed hands.

Urfa, which is located in
the Southeast Region and has a long-established history, is an Anatolian city
that was represented in the Assembly by various political identities during the
Republican period. In Urfa, which was dominated by the Republican People's
party in the 1946 elections, the Democratic Party became the First party after
the 1950 elections. In this study, the struggles of parties in Urfa from 1946
to 1950, election preparations, election results and political events in Urfa
were examined and the effect of these events on the 1950 elections was tried to
be revealed.

Anahtar Kelimeler

Multi-party System, Republican People’s Party, Democrat Party, Urfa

1946 İLE 1950 SEÇİMLERİ ARASINDA URFA’DA SİYASİ DURUM

Öz

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan gelişmeler Türkiye’de çok partili demokratik yaşama geçişi zorunlu hale getirmiştir. Fakat savaş için yapılan askeri harcamalar ülke ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Bu ortamda yapılan 1946 seçimleri, çok partili demokratik yaşama geçişin ilk aşamasını oluşturmuştur. 1946 seçimleri halk arasında usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle çok tartışmalara neden olmuştur. Uzun yıllar devleti tek başına yöneten Cumhuriyet Halk Partisi, 1950 yılında yapılan milletvekili seçimini kaybetmiş ve iktidar el değiştirmiştir.
Güneydoğu Bölgesinde yer alan ve köklü bir tarihe sahip olan Urfa, Cumhuriyet Döneminde çeşitli siyasi kimlikler tarafından Mecliste temsil edilmiş bir Anadolu şehridir. 1946 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin egemen olduğu Urfa’da 1950 seçimlerinden sonra Demokrat Parti birinci parti olmuştur. Yaptığımız bu çalışmada 1946’dan 1950 tarihine kadar olan süreçte Urfa’da partilerin mücadeleleri, seçim hazırlıkları, seçim sonuçları ve Urfa’da yaşanan siyasi olaylar incelenmiş ve bu olayların 1950 seçimlerine etkisi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Partili Siyasal Yaşam, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Urfa

Kaynakça

• BCA, 490.1.0.0/717.451.2, s.1-2.
• BCA, 490.1.0.0/717.451.2, s.3-4.
• BCA, 490.1.0.0/717.451.2, s.16-17.
• BCA, 490.1.0.0/717.451.2, s.18-22.
• BCA, 490.1.0.0/717.451.2, s.28.
• BCA, 490.1.0.0/380.1603.1, s.6.
• BCA, 490.1.0.0/380.1603.1, s.9.
• BCA, 490.1.0.0/380.1603.1, s.14.
• BCA, 490.1.0.0/380.1603.1, s.18.
• BCA, 490.1.0.0/380.1603.1, s.47.
• BCA, 30.1.0.0/66.412.1, s.5-6.
• BCA, 30.10.0.0/77.509.6, s.1.
• BCA, 30.10.0.0/77.509.6, s.4.
• BCA, 30.1.0.0/66.412.1, s.1.
• BCA, 30.1.0.0/66.412.1, s.3.
• Akşam
• Milliyet
• Vakit
• ANONİM, Her Yönüyle Şanlıurfa’97 İl Yıllığı, Güneydoğu Gazetecilik Matbaacılık Radyo TV Yayıncılığı ve Ambalaj Dan, 1997.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, I-II, Alkım Yayınevi, İstanbul, Tarihsiz.
• ÇUFALI, Mustafa, Türkiye’de Demokrasiye Geçiş Dönemi (1945-1950), Babil Yayıncılık, Ankara, 2004.
• İNALCIK, Halil, Doğu Batı Makaleler I, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2009.
• KARPAT, Kemal Haşim, Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
• KARPAT, Kemal Haşim, Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2014.
• KOÇAK, Cemil, Demokrat Parti Karşısında CHP Bir Muhalefetin Analizi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2017.
• KOÇAK, Cemil, Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
• LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2000.
• ORTAYLI, İlber, Türkiye’nin Yakın Tarihi, Pasifik Ofset İstanbul, 2018.
• TUNCER, Erol, 1946 Seçimleri, TESAV Danışmanlık ve Yayıncılık İşletmesi, Ankara, 2008.
• TUNCER, Erol, 1950 Seçimleri, TESAV Danışmanlık ve Yayıncılık İşletmesi, Ankara, 2010.
• TURAN, Ali Eşref, Türkiye’de Yerel Seçimler, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2008.
• YALÇIN, Durmuş Ve Diğerleri, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Divan Yayıncılık, Ankara, 2004.
• YALÇIN, Soner, Efendi Beyaz Türklerin Büyük Sırrı, Altan Matbaacılık, İstanbul, 2005.
• YEŞİLYURT, Süleyman, Bayar Gerçeği, Zirve Ofset. Ankara, 1997.
• ZURCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
• GÖKTÜRK, Gökhan,“Kütahya’da 1946-1960 Yılları Arasında Milletvekili Genel Seçimlerinin Analizi ve Siyasal Yapı”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.37, (2013), s. 253-266.
• İLYAS, Ahmet,“1950 Genel Seçimlerinin Urfa’ya Yansıması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VIII, S.37, (2015), s.341-346.
• İNAN, Süleyman, “CHP Müfettişi Cemal Karamuğla’nın Raporları Işığında Bir Taşra Kenti Olan Denizli’de 1950 Seçimleri ve Gösterdikleri”, T.C. Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü Atatürk Dergisi, IV S.3, (2005), s.103-124.
• KARADENİZ, Yeşim, “Çok Partili Siyasal Hayatın Dönüm Noktası: 1950 Seçimleri”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VIII, S.16, (2018), s.637-648.
• KARTAL, Cemile Burcu, “Türk Siyasal Hayatında “Beyaz İhtilal” 1950 Seçimleri”, T.C. Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü Atatürk Dergisi, III, S.4, (2003), s.265-280.
• ÖZKAN, Asaf, “1947 Muhtarlık Seçimleri Bağlamında Urfa’da Parti Mücadeleleri”, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.50, (2013), s.254-270.
• ÖZTÜRK, Cemil, “Türkiye Cumhuriyeti”, Türk Tarihi ve Kültürü, (2015), s.139-173.
• PAYDAŞ, Kazım VE Tanık, Halil İbrahim, “Urfa’da Genel Seçimler (9.,10. Ve 11. Dönem)”, Mukaddime, X, S.1, (2019), 53-75.