KARAGÖZ KARİKATÜRLERİNDE 1917 RUS BOLŞEVİK DEVRİMİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 199 - 219, 11.12.2020

Makbule Sarıkaya

Öz

1908’de İstanbul’da yayın hayatına başlayan Karagöz, haftalık çıkan dört sayfalık bir mizah dergisidir. Karagöz ve Hacivat karakterleri üzerinden güncel gelişmelerini okuyucuya ulaştıran dergi Türk dergiciliğinde uzun bir döneme damgasını vurmuştur. Dergi, o günün siyasi, askeri ve sosyal konularını karikatürize ederek mizahi bir üslupla sunmuştur. Dönemin bakışını yansıtan tarihi bir kanıt ve kayıt olan Karagöz dergisinde ele alınan konulardan biri de Bolşevik devrimidir. Yüzyıllarca devam eden Osmanlı-Rus çatışmasının I. dünya savaşında yoğunlaştığı Kafkas cephesinde etkin bir güç olan Çarlık Rusya 1917’de yıkıldı. Bu devrim bölgenin tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu yönüyle 1917’deki devrimin Osmanlı basınına yansımasına bir örnek olarak seçilen dergideki karikatürler aynı zamanda Elviye-i Selase (Kars, Ardahan, Batum) tarihi açısından da önemlidir. Çalışmada Çarlık Rusya’nın yıkıldığı ve sosyalist Rusya’nın kurulmaya çalışıldığı 1917 yılındaki gelişmeler Karagöz karikatürleri üzerinden ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elviye-i Selase, Osmanlı, Çarlık Rusya, Karagöz, Bolşevik devrim

1917 RUSSIAN BOLSHEVIK REVOLUTION IN KARAGOZ CARTOONS

Öz

Karagöz, which started its publishing life in Istanbul in 1908, is a four-page weekly humor magazine. The magazine, which brings its current developments to the reader through the characters of Karagöz and Hacivat, has marked a long period in Turkish journalism. The magazine presented the political, military and social issues of that day in a humorous style, cartooning them. One of the topics covered in Karagöz magazine, which is a historical evidence and record reflecting the view of the period, is the Bolshevik Revolution. Ottoman-Russian conflict that continued for centuries Tsarist Russia, an active force on the Caucasian front, which was concentrated in World War I, was destroyed in 1917. This revolution has an important place in the history of the region. In this aspect, the cartoons in the magazine, which were chosen as an example of the reflection of the revolution in 1917 on the Ottoman press, are also important in terms of the history of Elviye-i Selase (Kars, Ardahan, Batum). In the study, the developments in 1917, when Tsarist Russia was destroyed and socialist Russia was tried to be established, were discussed through Karagoz cartoons.

Anahtar Kelimeler

Elviye-i Selase, Ottoman, Tsarist Russia, Karagöz, Bolshevik Revolution

Kaynakça

• Karagöz, (Derginin 1333-1335 tarihleri arasındaki sayıları)
• DAYI, Esin, Elviye-i Selase’de (Kars, Ardahan, Batum) Milli Teşkilatlanma, Erzurum, 1997.
• KILIÇ, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, İstanbul, 1998
• KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara, 1990.
• EYYUPOĞLU, İsmail, Elviye-i Selase’de İdari Teşkilatlanma (1918-1921), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum, 2003.