FİZİKSEL AKTİVİTELERE KATILAN HAFİF ZİHİNSEL ENGELLİ BİREYLERİN AKTİVİTE ANINDAKİ RİSK DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 134 - 146, 30.06.2021

Mehmet Ilkım , C.nihal Yurtseven

Öz

Tanımsal olarak fiziksel aktiviteyi, eklem ve kaslarımız vasıtasıyla, enerji tüketimini sağlayarak gerçekleştirilen bedensel hareketlerin tümü olarak ifade edilmektedir. Aynı zamanda fiziksel aktivite kavramı, kişilerin bedensel ve ruhsal olarak gelişimlerini sağlamakla yükümlü olan temel araçlardan birisi olarak görülmekte; bununla birlikte çevrenin korunmasını teşvik etmek, toplumun refahını sağlamak aynı zamanda da gelecek nesillere de yatırım aracı oluşturmak gibi birçok görevi bünyesinde barındıran bir kavramdır. Fiziksel aktivite kısıtlaması olan bireyler açısından bu kavram; sağlıklarını korumak ve geliştirmeyi sağlamak; bu şekilde hareketsiz kalmayan aktivite kısıtlaması olanlar bireyler açısından hareketsizliğin yol açtığı hastalıkları önlemeyi sağlamak fiziksel aktivite kavramının son derece önemli olduğunu da ortaya koyar. Ruhsal ve fiziksel sağlık için fiziksel aktivite bireylerin günlük yaşamları içerisinde olması ve adapte edilmesi gerekli bir durumdur. Bu şekilde kalıcı davranış değişikliğinin sağlanması ve bir yaşam biçimine dönüştürülmesi sağlanmalıdır. Hafif zihinsel engelli bireyler için; güvenli bir şekilde fiziksel aktivitenin gerçekleştirilmesi en kritik durumu oluşturmaktadır. Bu aktiviteler gerçekleştirilirken; bireyin engellilik durumuna, fiziksel uygunluk düzeylerine, yaş durumu ile önceleri elde etmiş olduğu deneyimlerine uygun şekilde planlanmış kişiye özel olarak hazırlanan fiziksel aktivite planıyla, aktivitenin gerçekleştirileceği alanın uygun olup olmadığı gibi birçok etkenin bir araya doğru bir şekilde bir araya gelmesi ile mümkün olur. Fiziksel aktiviteler engellilik durumuna göre her birey için farklılık gösterebileceği göz ardı edilmemelidir. Çalışmada; düzenli olarak fiziksel aktivitelere katılım gösteren hafif zihinsel engelli bireylerin fiziksel aktivite sırasında güvenlik sorunu yaşayıp yaşamadıkları ve bazı risk durumlarının antrenörler tarafından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın evrenini Malatya ili, Yeşilyurt ilçesinde yer alan 3 spor kulübünde çalışan toplam 12 antrenör oluşturmaktadır. Bu antrenörlerden 6’sı hafif zihinsel engelli bireyler ile birlikte birebir çalışan grup olup; diğer 6 antrenör ise birebir zihinsel engelli bireylerle çalışmayan kişilerden oluşmuştur. Veri toplama metodu olarak çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Verilerin toplanmasında odak grup görüşmelerinden faydalanılmış ve görüşmeler sırasında yarı yapılandırılmış soru formu kullanılmıştır ve nitel araştırma yaklaşımının mülakat tekniği seçilmiştir. Antrenör ile görüşmelerin sonucunda elde edilen verilere göre spor salonlarının zihinsel engelli bireylere yönelik dizayn edilmediği, antrenörlerin yeterli donanıma sahip olmadıkları tespit edilmiştir. Bu durum zihinsel engelli bireylerin fiziksel aktivitelere katılımları önündeki en büyük risk olarak görülmektedir. Bu bağlamda söz konusu çalışmanın ilgili literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel Aktivite, Ergonomi, Risk, Zihinsel Engelli

ASSESSMENT OF RISK SITUATION DURING ACTIVITY OF INDIVIDUALS WITH MILD MENTAL DISABILITIES PARTICIPATING IN PHYSICAL ACTIVITIES

Öz

Anahtar Kelimeler

Fiziksel Aktivite, Ergonomi, Risk, Zihinsel Engelli

Kaynakça

• 1. Argün, G. (2019). Egzersiz stüdyolarındaki bazı ekipmanların risk etmenlerinin ergonomik açıdan değerlendirilmesi (Master's thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• 2. Açak, M., & Kaya, O. (2015). İşitme engelli ve işitme engelli olmayan futbolcuların benlik saygıları ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-11.
• 3. Aytaç, S. (2005). İstihdam ve Koruma Alanı Yaratmak Üzere Özürlüler İçin Sosyal Yaşam. Sosyal Siyaset Konferansları 49. Kitap, İstanbul.
• 4. Beasley, C. R. (1982). Effects of a jogging program on cardiovascular fitness and work performance of mentally retarded adults. American Journal of Mental Deficiency, 86(6), 609-613.
• 5. Beşer, E., Atasoylu, G., Akgör, Ş, Ergin, F. Ve Çullu, E. (2006). Aydın İl Merkezinde Özürlülük Prevelansı, Etiyolojisi ve Sosyal Boyutu. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 5(4); 267-275.
• 6. Caspersen C.J, Powell K.E, Christenson G.M (1985). “Physical Activity, Exercise, and Physical Fitness Definitions and Distinctions for Health-Related Research” Publich Health Sports. Vol: 100, Number:2, Page: 126-13.
• 7. CDC. (2006). Centers for Disease Control Injury Research Agenda: Preventing injuries in recreation, and exercise. http://www.cdc.gov/ncipc/pubres/research_agenda/Research%20Agenda.
• 8. Çınarlı, S. & Ersöz, G. (2010). Engellilere Yönelik Spor Hizmetlerinin Gelişimi Açısından Sponsorluk Ve Vergisel Düzenlemelere İlişkin Öneriler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (12), 141-156.
• 9. Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı Matbaası. (2002). “Eğitim Durumu”, Türkiye Özürlüler Araştırması, DİE; Ankara, 2004 s.10.
• 10. Gür A. (2001). Özürlülerin Sosyal Yaşama Uyum Süreçlerinde Sportif Etkinliklerin Rolü. T.C. Başbakanlık Özürlüler Dai. Bşk. Yayın No:16, Ankara.
• 11. İlhan L. (2008). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda beden eğitimi ve sporun sosyalleşme düzeylerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315–324.
• 12. Kirchner CE, Gerber EG, Smith BC. (2008). Designed to deter: community barriers to physical activity for people with visual or motor impairments. American Journal for Preventive Medicine, 34 (4), 349- 352.
• 13. Koh HK, Piotrowski JJ, Kumanyika S, Fielding JE. (2011). Healthy people: a 2020 vision for the social determinants approach. Health Educ Behav; 38(6):551-7.
• 14. Kuzucuoğlu, A. (2015). Risk değerlendirmesi. İstanbul: T.C. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Yayınları.
• 15. Lambert, M. J., Hansen, N. B., & Finch, A. E. (2001). Patient-focused research: Using patient outcome data to enhance treatment effects. Journal of consulting and clinical psychology, 69(2), 159.
• 16. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994).Qualitative data analysis, Sage, London.
• 17. Nadon NL, Strong R, Miller RA, Harrison DE. (2016). NIA Interventions Testing Program: Investigating Putative Aging Intervention Agents in a Genetically Heterogeneous Mouse Model. EBioMedicine.
• 18. Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Sage, London.
• 19. Rehberi OÖAE. (2008). TC Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları [Republic of Turkey Prime Ministry Administration for Disabled People Publications].3. baskı. Mattek Matbaacılık, Ankara.
• 20. Rimmer JH, Braddock D. (2002). Health promotion for people with physical, cognitive, and sensory disabilities: An emerging national priority. Am J Health Promot. 16(4):220-4.
• 21. Sağlık Bakanlığı. (2014). Türkiye fiziksel aktivite rehberi. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Ankara.
• 22. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Güncelleştirilmiş Beşinci Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara.