COĞRAFYA LİSANS PROGRAMLARINDA ARAZİ ÇALIŞMALARI: UYGULAYICI ÖĞRETİM ÜYELERİNİN GÖRÜŞLERİNE DAYALI NİTEL BİR ANALİZ

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 43, 13 - 30, 28.06.2020

Yilmaz Arı

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.715591

Cited By: 5

Öz

Arazi çalışmaları tarihsel olarak coğrafya lisans eğitiminin önemli bir parçası olarak kabul edilir. Ancak Türkçe literatürde arazi çalışmalarının müfredattaki yeri, finansmanı, idari yönü, öğrenim çıktıları ve ölçme ve değerlendirilmesi gibi boyutları ile ilgili çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu çalışma, konu hakkındaki önceki çalışmalarımızın aksine konuyu uygulayıcı öğretim üyelerinin bakış açısıyla değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla hazırlanan ve tek açık uçlu sorudan oluşan bir form Türkiye’deki coğrafya bölümleri ile coğrafya eğitimi anabilim dallarına gönderilerek, bölüm ve anabilim dalı başkanlarınca cevaplanması istenmiştir. Gelen cevaplarda bölümlerde ya da anabilim dallarında arazi çalışmaları ile özdeşleşen bazı öğretim üyelerine ek olarak telefon mülakatı yapılarak, ek sorular sorulmuş ve böylece yeni veriler elde edilmiştir. Bu nitel veriler yorumlamacı yaklaşımlarla içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Sonuçlar, bölüm ve anabilim dallarında arazi çalışmasının getirdiği yükün eşit ya da ona yakın olarak paylaşılmadığını; öğretim üyelerinin arazi çalışmalarının yasal boyutu ile ilgili önemli sorunlar yaşadığını; arazi çalışmalarının finansmanının birçok üniversitede öğrencilerden talep edildiğini, bundan dolayı tüm öğrencilerin bu çalışmalara katılamadığını; katılım sorunlarının ölçme ve değerlendirmede ek sorunlara yol açtığı; bu sorunların çoğu kere sistematik bir çözüm olmaksızın, uygulayıcı öğretim üyelerinin bireysel inisiyatifleriyle çözüldüğünü göstermektedir. Bu haliyle arazi çalışmaları çok faydalı olmadığı gibi sürdürülebilir de değildir. Bütün bu sorunların üstesinden gelebilmek için arazi çalışmalarının bütün boyutlarının birlikte düşünülmesi ve yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

arazi çalışmaları, coğrafya lisans müfredatı, yükseköğretimde coğrafya eğitimi

Kaynakça

• Alkış, S. (2008) Coğrafya öğretiminde inceleme gezileri ve arazi çalışmaları. Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar içinde, (s.93-122). Özey, R. & Demirci, A., (Ed.). İstanbul: Aktif.
• Andelkovic, S., Dedjanski, V., & Pejic, B. (2018). Pedagogical benefits of fieldwork of the students at the Faculty of Geography in the light of the Bologna Process. Journal of Geography in Higher Education, 42(1), 110-125.
• Arı, Y. (2020). Fieldwork in geography undergraduate degree programmes of Turkish Universities: status, challenges and prospects, Journal of Geography in Higher Education, DOI: 10.1080/03098265.2019.1698016, baskıda.
• Arı, Y. (2008a). Coğrafyayı neden çok boyutlu olarak tanımlama ve öğretmeye ihtiyaç vardır? Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar içinde (s, 1-22). Özey, R. & Demirci, A. (Ed.), İstanbul: Aktif.
• Arı, Y. (2008b). The effects of Bologna process on geography departments in Turkish universities. Herodot Conference on Future Prospects in Geography Proceedings içinde (s. 27-35). Liverpool, United Kingdom.
• Arı, Y. (2010a). Integrating fieldwork in undergraduate geography curriculum in Turkish universities. Proceedings of the IGU-CGE Istanbul Symposium içinde (s. 269-277). Istanbul, Turkey.
• Arı, Y. (2010b). Coğrafyanın genel eğitime katkısı. Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler içinde (s. 9-21). Özey, R., İncekara S. (Ed.). Ankara: Pegem Akademi. Arı, Y. (2013). Yeni yüzyılda Türkiye’de coğrafya: fırsatlar ve tehditler. Beşeri Coğrafya Dergisi, 1 (1), 6-13.
• Arı, Y. (2014). Coğrafyada saha öğretimi ve saha araştırmaları. Coğrafya Araştırma Yöntemleri içinde (s. 303-317). Arı, Y. Kaya, İ, (Ed.). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Arı, Y. (2017). Çevresel determinizmden politik ekolojiye: son 100 yılda dünya’da ve Türkiye’de insan-çevre coğrafyasındaki yaklaşımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 22 (37), 1-34.
• Arı, Y. (2018). Coğrafya lisans eğitiminde arazi çalışmaları: problemler ve çözüm yolları. I. Uluslar arası Coğrafya Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 287-296). Nevşehir.
• Arı, Y. (2019a). uygulayıcı öğretim üyelerinin bakış açısından coğrafya lisans programlarında arazi çalışmaları sorunları ve çözümleri. II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 288-296). Eskişehir.
• Arı, Y. (2019b). Innovation and scientific developments: The content analysis of Turkish Geography Discussion List (cografya) (1997-2012). International Journal of Geography and Geography Education, 39, 95-120.
• Arı, Y. & Kaya, İ. (Ed.). 2014. Coğrafya araştırma yöntemleri. Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Atayeter, Y. & Tozkoparan, U. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmenleri ile 6. sınıf sosyal bilgiler öğrencilerinin gezi gözlem yöntemi üzerine düşünceleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-21.
• Aytaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 55-69.
• Balcı, A. (2012). Geography teacher candidates' experiences of field study in western Anatolia: A qualitative study. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(2), 988-997.
• Bland, K., Chambers, B., Donert, K. & Thomas, T. (1996) Fieldwork. Geography Teachers’ Handbook. Geographical Association, Bailey içinde (s 165-175). P. & Fox,P. (Eds.) Sheffield.
• Boyle, A., Maguire, S., Martin, A., Milsom, C., Nash, R., Rawlinson, S., Conchie, S. (2007). Fieldwork is good: The student perception and the affective domain. Journal of Geography in Higher Education, 31(2), 299–317.
• Charles-Edwards, E., Bell, M. & Corcoran, J. (2014). Integrating undergraduate fieldwork into the study of human mobility. Australian Geographer, 45, 505–519.
• Cook, V. (2010). Exploring students’ personal experiences of geography fieldwork. Teaching Geography, 35, 55–57. Çalışkan, O. (2008). Flüvyal jeomorfoloji konularında gezi gözlem metodu ve değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Çalışkan, O. (2015). Coğrafya eğitimi ve arazi çalışmaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalışkan, O. (2011). Virtual field trips in education of earth and environmental sciences. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 91.
• Davies, T., Lorne, C. & Sealey-Huggins, L. (2019). Instagram photography and the geography field course: Snapshots from Berlin. Journal of Geography in Higher Education, 43(3), 362–383.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafya öğretim yöntemleri: orta öğretimde coğrafya eğitiminin esasları. (5. Baskı). Erzurum: Aktif.
• Dummer, T., Cook, I., Parker, G., Barrett, G. & Hull, A. (2008). Promoting and assessing ‘deep learning’ in geography fieldwork: An evaluation of reflective field diaries. Journal of Geography in Higher Education, 32, 459–479.
• Foskett, N. (1999). Forum: Fieldwork in the geography curriculum – international perspectives and research issues. International Research in Geographical and Environmental Education, 8(2), 159-163.
• France, D. & Haigh, M. (2018). Fieldwork@ 40: fieldwork in geography higher education. Journal of Geography in Higher Education, 42(4), 498-514.
• Fuller, I. C. (2006). What is the value of fieldwork? Answers from New Zealand using two contrasting undergraduate physical geography field trips. New Zealand Geographer, 62, 215–220.
• Fuller, I. C. (2012). Taking students outdoors to learn in high places. Area, 44(1), 7–13.
• Fuller, I. C., Gaskin, S. & Scott, I. (2003). Student perceptions of geography and environmental science fieldwork in the light of restricted access to the field, caused by foot and mouth disease in the UK in 2001. Journal of Geography in Higher Education, 27(1), 79-102.
• Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 13-30.
• Geçit, Y. (2010). Coğrafya eğitimi araştırmalarında temel yönelimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 923-987.
• Gökçe, N. (2009). Türkiye’de öğretmen yetiştirmede coğrafya eğitiminin sorunları ve öneriler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 721-768.
• Gümüş, N. & İlhan, A. (2013). Küreselleşmenin Türkiye üniversiteleri coğrafya öğretmenliği ve bölümleri yapısı üzerinde etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 47-71.
• Hope, M. (2009). The importance of direct experience: A philosophical defence of fieldwork in human geography. Journal of Geography in Higher Education, 33(2), 169–182.
• Hovorka, A. J. & Wolf, P. A. (2009). Activating the classroom: Geographical fieldwork as pedagogical practice. Journal of Geography in Higher Education, 33(1), 89–102.
• İzbırak, R., (1968). Coğrafi araştırma gezileri ve hazırlıkları. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 2(2): 1-51.
• Karabulut, M. (2013). Fiziki coğrafya tarihi ve felsefesi. In Demirci, A., Arı, Y. (Eds.), Coğrafyacılar Derneği yıllık kongresi bildiriler kitabı (s. 425–433). Istanbul: Coğrafyacılar Derneği.
• Kasimov, N. S., Chalov, S. R. & Panin, A. V. (2013). Multidisciplinary field training in undergraduate Physical Geography: Russian experience. Journal of geography in Higher Education, 37(3), 416-431.
• Kaya, İ. (2010). Değişen sosyal ve bilimsel bağlam ve coğrafyanın sorumlulukları. R. Özey& S. İncekara (Eds.), Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Değişimler içinde (s. 227–242). Ankara: Pegem Akademi.
• Kent, M., Gilbertson, D. D. & Hunt, C.O. (1997). Fieldwork in geography teaching: a critical review of the literature and approaches, Journal of Geography in Higher Education, 21(3): 313-332.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). İlköğretim okullarında bir kırsal yerleşmeye düzenlenecek gözlem gezisinde gerçekleştirilecek etkinlikler ile bir gezi planı önerisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(9), 1-21.
• Kobayashi, A. (1994) Coloring the field: gender, ‘race’ and the politics of fieldwork, Professional Geographer, 46(1), 73-80.
• Koç, H. (2018). Teaching geography in higher education: A case study of problem-based learning. Review of International Geographical Education Online, 8(2), 311-337.
• Koçman, A. & Sütgibi, S. (2004). Geographical education and training at Turkish universities. International Research in Geographical & Environmental Education, 13(1), 97–102.
• Lonergan, N. & Andresen, L. W. (1988). Field-based education: some theoretical considerations. Higher Education Research and Development, 7(1), 63-77.
• Maskall, J. & Stokes, A. (2008). Designing effective fieldwork for the environmental and natural sciences. Plymouth, UK: Higher Education Academy Subject Centre for Geography, Earth and Environmental Sciences.
• McEwen, L. & Harris, F. (1996). The undergraduate geography fieldweek: challenges and changes, Journal of Geography in Higher Education, 20(3), 411-421.
• Murphy, A. B. (2007). Geography's place in higher education in the United States. Journal of Geography in Higher Education, 31(1), 121-141.
• Nairn, K. (2005) The problems of utilizing ‘direct experience’ in geography education. Journal of Geography in Higher Education, 29(2), 293–309.
• Nundy, S., Dillon, J. & Dowd, P. (2009). Improving and encouraging teacher confidence in out-of-classroom learning: The impact of the Hampshire Trailblazer project on 3–13 curriculum practitioners. Education 3–13, 37(1), 61-73.
• Özay, E. (2003). Ortaöğretim coğrafya eğitimi ve öğretiminde gezi-gözlem metodunun öğrenci başarısı üzerine etkisi ve diğer öğretim metotlarıyla karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özgen, N. (2011). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir yaklaşım: gezi-gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 373-388.
• Özgür, E. M. (2018). Türk beşeri coğrafyasında yenileşme eğilimleri: Değişim aktörlerinin perspektifinden bir değerlendirme. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 142–170. Özgür, E. M., & Yavan, N. (2013). Türk coğrafyacılarının iç hesaplaşması: Neden başaramadık, nasıl başarabiliriz. Beşeri Coğrafya Dergisi, 1(1), 14–38.
• Scott, I., Fuller, I., & Gaskin, S. (2006). Life without fieldwork: Some lecturers’ perceptions of geography and environmental science fieldwork. Journal of Geography in Higher Education, 30(1), 161–171.
• Scott, G. W., Goulder, R., Wheeler, P., Scott, L. J., Tobin, M. L., & Marsham, S. (2012). The value of fieldwork in life and environmental sciences in the context of higher education: A case study in learning about biodiversity. Journal of Science Education and Technology, 21(1), 11-21.
• Şeremet, M., & Chalkley, B. (2012). Geography in Turkish higher education. Planet, 26(1), 59–65.
• Tağrikulu, P. & Yılmaz, C. (2019). Investigation of contribution of outdoor education to spatial problems and their solutions. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 23–39.
• Tal, T., & Morag, O. (2009). Reflective practice as a means for preparing to teach outdoors in an ecological garden. Journal of Science Teacher Education, 20(3), 245-262.
• Taylor, R. (2005). It's virtually fieldwork!. Teaching Geography, 30(3), 157-160.
• Ünlü, M. & Özdemir, F. (2018). Ortaöğretimde fiziki coğrafya kazanımlarına uygun arazi çalışmalarının planlanması (İstanbul ili örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 49-62.
• Wilson, H., Leydon, J., & Wincentak, J. (2017). Fieldwork in geography education: defining or declining? The state of fieldwork in Canadian undergraduate geography programs. Journal of Geography in Higher Education, 41(1), 94-105.
• Yavan, N., & Kurtar Anlı, C. (2017). (Un)Making human geography in Turkey under the dominance of environmental determinism. Posseible Düşünme Dergisi, 13, 77–98.
• Yıldırım, T., & Arıbaş, K. (2017). Coğrafya öğretiminde gezi gözlem yöntemi: örnek bir rota çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 16-29.
• Yılmaz, C. (1997). Coğrafya eğitiminde arazi tatbikatlarının önemi ve bir uygulama örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 287-307.
• Yılmaz, C. & Bilgi, M. G. (2011). Aday öğretmenlerin coğrafya arazi çalışmalarına bakışı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 961-983.