BİR TOPONIMİ ARAŞTIRMASI: BESNİ (ADIYAMAN) İLÇESİ KÖY ADLARININ COĞRAFİ SINIFLANDIRMASI

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 44, 151 - 162, 20.12.2020

Salman Özüpekçe , Nevzat Gumus

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.804482

Cited By: 5

Öz

İnsanlık varoluşundan bu yana, mekana çeşitli niteliklerine göre isimler vermiştir. İnsanların çevresini tasnif etmek için kullandığı en temel özelliklerden birisi olan adlandırma sayesinde, bugün yeryüzündeki bir mekânı diğerinden ayırt etmek kolaylaşmaktadır. Anadolu’da yer adlarının verilişine dair kökenler incelendiğinde; geçmişten günümüze bölgede yaşamış ve yaşayan insanların kültürel yönlerinin yanısıra sahanın coğrafi yapısından vejetasyonu ve doğal kaynaklarına kadar pek çok işaret ortaya çıkmaktadır. Bu araştırmada Besni İlçesi’nde yer alan kırsal yerleşmelerin Toponimik olarak sınıflaması yapılmıştır. Bu sınıflamada beşeri ve fiziki coğrafya unsurları ön planda tutulmuştur. Besni 67 adet köyden oluşan bir ilçedir. Bu araştımada söz konusu kırsal yerleşmelerin büyük çoğunluğu, sosyolojisinden tarihine ve fiziki coğrafyasına kadar çeşitli doğal ve beşeri unsurlar göz önünde bulundurularak sınıflandırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Besni’de kırsal yerleşmelerin adlandırılmasında fiziki coğrafya unsurlarının önemli bir kaynak olduğu görülmektedir. Çalışma alanında akarsu aşındırması sonucunda, düzlük ovaların oluştuğu kısımlarda daha çok ulaşıma bağlı Dörtyol, Beşyol ve Yoldüzü gibi yerleşmelerin ön plana çıktığı görülürken, çalışma alanının daha dağlık kesimlerinde ise Sugözü, Pınarbaşı, Burunçayır ve Akpınar gibi derelerin kaynak kısmına atıf yapan yerleşme adlarının olduğu görülmektedir. Ayrıca Aşağı, Yukarı Söğütlü ve Çamlıca gibi kırsal yerleşme adlarının bitki örtüsüne göre, Çorak gibi yerleşmeler toprak özelliklerine, Çakıhüyük, Kızılhisar, Taşlıyazı, Ören gibi yerleşmeler tarihi ve arkeolojik yapısına göre, Payamca, Bereketli gibi köy adları ise tarıma bağlı olarak sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Besni, Yer Adları, Toponomi, Kırsal yerleşme

A Toponmy Study: Geographical Classification Of Besni (Adıyaman) District Village Names

Öz

Since human existence, it has given names to the place according to its various qualities. Thanks to Toponym, which is one of the most basic features that people use to classify their surroundings, today it is easier to distinguish one place on earth from another. When the origins of place names in Anatolia are examined; In addition to the cultural aspects of the people who have lived and lived in the region from the past to the present, many signs are emerging from the geographical structure of the site to its vegetation and natural resources. In this study, the rural settlements in Besni District were classified as Toponym. In this classification, human and physical geography factors are prioritized. Besni is a district consisting of 67 villages. In this study, most of the rural settlements in question were classified according to various natural and human factors from their sociology to their history and physical geography. As a result of the erosion of the river in the study area, it was observed that settlements such as Dörtyol, Beşyol and Yoldüzü, which are related to transportation, come to the fore in the parts where flat plains are formed. In the more mountainous parts of the study area, it is seen that there are settlement names that refer to the spring part of the streams such as Sugözü, Pınarbaşı, Burunçayır and Akpınar. In addition, rural settlements such as Aşağı, Yukarı Söğütlü and Çamlıca were classified according to the vegetation cover, settlements such as Çorak according to their soil characteristics, settlements such as Çakıhüyük, Kızılhisar, Taşlıyazı, Ören according to their historical and archaeological structure, and village names such as Payamca and Bereketli were classified according to agriculture.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman,, Besni, Toponym, Rural Settlement, Place Names.

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A., & Uzun, A. (2011). Urban Toponymy (Hodonymy): A Typological Attempt for Turkey (Şehirsel Toponimi (Hodonimi): Türkiye İçin Bir Tipoloji Denemesi). Coğrafi Bilimler Dergisi/Turkish Journal of Geographical Sciences, 9(2), 123-133.