Doğu Anadolu Bölgesinde kar örtülü gün ve kar yağışlı günler sayısının eğilim analizi (1970-2020)

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 46, 1 - 24, 20.12.2021

Muhammet Topuz , Murat Karabulut

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.928393

Cited By: 4

Öz

Küresel iklim değişikliği bağlamında bir bölgedeki yağış miktarı kadar yağış türü de önemlidir. Özellikle kar şeklindeki yağışlar kullanılabilir su temini ve akarsu rejimlerinin düzenliliği başta olmak üzere birçok açıdan hayati önem taşımaktadır. Türkiye’de kar yağışı en çok Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülmekle birlikte en güçlü akarsuların bir kısmı da bu bölgede yer almaktadır. Bu bakımdan çalışmada amaç; Doğu Anadolu Bölgesi’nde uzun yıllar (1970-2020) aylık kar örtülü gün sayısı ve kar yağışlı günler sayısında azalma veya artma eğiliminin olup olmadığını Mann-Kendall Trend Analizi yöntemiyle değerlendirmek ve kar yağışlı günler ile kar örtülü günler sayısında bir ilişkinin olup olmadığını Pearson Korelasyon Yöntemi ile sınamaktır. Bunun için Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM)’nden Malatya, Muş, Tunceli, Van, Elazığ, Erzincan, Bingöl, Erzurum, Bitlis, Hakkâri, Ağrı, Iğdır, Kars, Ardahan meteoroloji istasyonlarına ait uzun yıllar (1970-2020) aylık kar örtülü gün sayısı ve kar yağışlı günler sayısı verileri ile Mann-Kendall Trend Analizi yöntemi ve Pearson Korelasyon Yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak; yıllık kar örtülü gün sayısındaki değişimlerin tamamının azalma eğiliminde olduğu ve bunlardan büyük bir bölümünün istatistiksel açıdan % 95 güven aralığında anlamlı olduğu görülür. Kar yağışlı günler sayısındaki değişimlerin kar örtülü gün sayısına göre çeşitli olduğu; azalışların yanı sıra artışların da varlığı dikkati çeker. Özellikle Kars ve Muş istasyonlarının kar yağışlı günler sayısında anlamlı artışa sahip olması, analizlerde karşılaşılan tek örnektir. Anlamlı azalmaların Malatya’dan başlayarak Muş’a kadar bir hat üzerinde görülmesi de ayrıca dikkat çekicidir. Onun dışında diğer illerde anlamlı olmayan artış ve azalış eğilimleri görülmektedir. İstasyonların ve periyotların büyük bölümünde kar örtülü gün ve kar yağışlı günler arasında istastistiksel açıdan anlamlı, orta düzeyde ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Kar yağışı, Trend Analizi.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu Bölgesi, Kar yağışı, Trend Analizi.

Kaynakça

• Akbaş, A. (2014). “Türkiye üzerindeki önemli kurak yıllar”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12(2), 101-118.
• Akbaş, A., Freer, J., Özdemir, H., Bates, P. D., & Turp, M. T. (2020). “What about reservoirs? Questioning anthropogenic and climatic interferences on water availability”. Hydrological Processes, 34(26), 5441-5455.
• Altınsoy, H., Öztürk, T., Türkeş, M. and Kurnaz M. L. (2012). “Simulating the climatology of extreme events for the central Asia domain using the RegCM 4.0 regional climate model”. In: C.G. Helmis and P. Nastos (eds.), Advances in Meteorology, Climatology and Atmospheric Physics, pp. 365-370. Springer Atmospheric Sciences, Springer-Verlag: Berlin, Heidelberg.
• Arkian, F., Karimkhani, M., & Taheri, H. R. (2014). “Variability and trends in the duration and depth of snow cover in Iran in thirty years”. Journal of Earth Science & Climatic Change, 5(10), 1.
• Avcı V., Sunkar, M. (2015). “Giresun'da Sel ve Taşkın Oluşumuna Neden Olan Aksu Çayı ve Batlama Deresi Havzalarının Morfometrik Analizleri”. Coğrafya Dergisi, (30), 91-119.
• Aydın, O. (2014). “Türkiye’de Yıllık Ortalama Toplam Yağışın Kriging Yöntemiyle Belirlenmesi”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya (Bölgesel Coğrafya) Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Aykır, D. (2017). “Türkiye’de ekstrem sıcaklık indislerinin eğilimlerinde şehirleşmenin etkisi”. Türk Coğrafya Dergisi, (69), 47-57.
• Bednorz, E., (2004). Snow cover in eastern Europe in relation to temperature, precipitation and circulation. International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society, 24(5), 591-601.
• Bi̇lbay, Ö., Çeli̇k, A., Aksungur, A., (2019). “Su Güvenliği Açısından Sınır Aşan Sular: Fırat Nehri Örneği”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergisi 13. Uluslararası kamu yönetimi sempozyumu bildirileri özel sayısı,283-292.