MORFOLOJİK YÖNTEMLE ERZURUM HALK MASALI ÇÖZÜMLEMESİ: ÖLÜ YİYEN DERVİŞ/Erzurum Folk Tale Analysis by Morphological Method: Ölü Yiyen Derviş

Yıl 2019, Sayı: 62, 255 - 265, 27.06.2019

Erdi Aksakal

Öz

Öz

Dünya ve ülkemizde çeşitli araştırmalara konu olan masalların araştırılmasında kullanılan yöntemlerden biri Propp’un Masalların Yapısal Çözümlemesi yöntemidir. Propp, bu yöntem ile kişi eylemlerini masalın temel bölümleri olarak kabul etmekte ve her eylemi anlatının akışı içinde bir yere konumlandırmaktadır. İşlev olarak adlandırılan bu eylemler anlatıyı oluşturan işlevlerdir ve masalların sürekli var olan öğeleridir. Propp bu yöntemle masalların temel hareketlerini tespit etmek ve masalın şemasını çıkarmak üzere genel bir yapıya ulaşmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada Propp’un yapısal çözümleme yöntemi Erzurum halk masallarından olan ‘Ölü Yiyen Derviş’e uygulanacak ve masalın fonksiyonları tespit edilip temel iskelesi ortaya çıkarılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Biçimbilim, Halk, Masal, Propp, Yöntem.

Abstract

One of the methods used in the research of tales which are subject to various researches in the world and in our country is Propp’s Structural Analysis of Tales. Propp, by this method, accepts the actions of people as the basic parts of the tale and places each action somewhere in the flow of the narrative. These actions, called functions, are the functions that make up the narrative, and they are the permanent elements of tales. Propp aims to reach a general structure in order to determine the basic movements of the fairy tales and to draw the scheme of the tale. In this study, the structural analysis method of Propp will be applied to the ’Ölü Yiyen Derviş’ which is one of the Erzurum folk tales, and the functions of the fairy tale will be found, and the basic scaffold will be revealed.

Keywords: Morphology, Folk, Tale, Propp, Method.

Anahtar Kelimeler

Biçimbilim, Halk, Masal

Kaynakça

• Boratav, P. Naili. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi. Çıblak, Nilgün. (2005). V. Propp’un Masal Çözümleme Metodu. Türk Dili, 638, 127-140. Çobanoğlu, Özkul, (2010), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş (5. Baskı), Ankara: Akçağ Yayınları. Dündar, Hülya. (2002). Vladimir Propp ve Masalın Biçimbilimi, Milli Folklor, 55, 115-118. Eco Umberto, (2009), Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti, (4.bs.), (çev. Kemal Atakay), Can Yayınları. Günay, Umay. (2009). Türk Kültürüne Eleştiri. Ankara: Akçağ Yayınları. Günay, Umay. (1975). ''Elazığ Masalları'' , Doktora Tezi, Erzurum. Kıran, Zeynel ve Ayşe Eziler Kıran, (2002). Yazınsal Okuma Süreçleri: Dilbilim, Göstergebilim ve Yazınbilim Yöntemleriyle Çözümlemeler, Ankara: Seçkin Kitabevi. Mutluay, Rauf. (1979). 100 Soruda Edebiyat Bilgileri, İstanbul: Gerçek Yayınevi. Parsa Seyide ve Alev Fatoş. (2002). Göstergebilim Çözümlemeleri, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Propp, Vladimir (1998). Folklor Teori ve Tarih, çev. Necdet Hasgül, Tolga Tanyel, İstanbul: Aveste Basım Yayınları. Propp, Viladimir. (2011). Masalın Biçimbilimi. (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Rifat, Mehmet. (1990). Dilbilim ve Göstergebilimin Çağdaş Kuramları, İstanbul: Düzlem Yayınları. Seyidoğlu, Bilge. (1975). Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. Yeni Türk Ansiklopedisi, (1985). Masal bölümü, C. 6, İstanbul.