RUS DİLİNDE KADINLIK İFADE EDEN İSİMLERİN KELİME YAPIM AÇISINDAN İNCELENMESİ VE TÜRK DİLİ İLE KARŞILAŞTIRMALI BİR DEĞERLENDİRMESİ (SON EKLİ ÖRNEKLERDE)

Yıl 2019, Sayı: 63, 215 - 235, 27.12.2019

Reşat Şakar

Öz

Bu çalışmada Rus dilinde kelime yapım açısından kadınlığı ifade etmeye yardımcı son ekler incelenmekte ve bu bağlamda Türk dilinde kadınlığı ifade eden kelimeler Rus dili ile mukayese edilerek benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmaktadır.

Bu makalede son ek yardımıyla kadınlığı ifade eden kelimeler 4 gruba ayrılmaktadır. Birinci grupta, Rus dilinde eril cinsten modifiye olan ve kadınlığı ifade etmeye yardımcı son ekler üretkenliklerine ve dilin kısımlarına göre (fiil, isim vb.) sınıflandırılmaktadır. İkinci grupta kadınlığı ifade eden ancak her iki cinsi de kapsayan ortak cinse ait son ekler, üçüncü grupta sadece kadınlığı ifade etmeye yardımcı son ekler, son grupta da sınırlı sayıda da olsa önce dişi cinsi türeyen daha sonra eril cins ismi türeyen isim yapım ekleri üzerinde durulmaktadır. Ayrıca ortak olarak her iki cinsi de karşılayan ve kadınlığı ifade eden durumlar sözdizimsel açıdan örnekler yardımıyla pekiştirilmektedir.

Bu çalışma hem Rus dilinde kadınlığı ifade etmeye yardımcı son eklerin sistematik olarak sınıflandırılarak verilmesi hem de dil bilgisel cinsiyet kategorisinin olmadığı Türk dili ile mukayese edilerek benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konulması açısından özgün bir değere sahiptir.

Sonuç bölümünde kadınlığı ifade eden son eklerin dilin kısımlarına göre belirlenen oranı verilip, 21. Yüzyıl başında ortaya çıkan ve kadınlığı ifade etmeye yardımcı olan son ekler tespit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rus dili, Türk dili, feminizm, kelime yapım, son ek

Investigation Of The Nouns That Represent Feminine In The Russian Language In Terms Of Word Formation And A Comparatıve Evaluation Of Turkish Language (With Suffixed Examples)

Öz

In this study, suffixes which help to express femininity in Russian language are examined and in this context, the similarities and differences are compared by comparing the words expressing femininity in Turkish language with Russian language.

In this article, words expressing femininity are divided into 4 groups with the help of the suffix. In the first group, suffixes which are modified from masculine genus in Russian language and help to express femininity are classified according to their productivity and parts of the language (verb, noun, etc.). In the second group, suffixes representing the femininity but belonging to the common genus covering both sexes, in the third group only suffixes to help express femininity, in the last group, are emphasized te nouns suffixes a limited number of words that firstly express the femininity and then derives the name of the masculine genus name. In addition, situations that meet both sexes and express femininity in common are reinforced syntactically with examples.

This study has a unique value both in terms of systematic classification of suffixes which help to express femininity in Russian language and comparison of Turkish language with no gender category.

In the conclusion section, the ratio of the suffixes expressing femininity according to parts of the language is given and the suffixes that emerged at the beginning of the 21st century and which help to express the femininity are determined.

Anahtar Kelimeler

Russian language, Turkish language, feminism, word formation, suffix

Kaynakça

• Beasley, C. (1999). What is Feminism?: An Introduction to Feminist Theory. London: Sage Publications.
• Cuto, Eugenija (2005). Rod imen suşestvitelnıh v nazvaniyah professiy. Croatica Et Slavica Iadertina, 1, 135-151.
• Çağatay, S. (1962). Türkçede Kadın İçin Kullanılan Sözler. TDAY Belleten, 10, 13-49.
• Çaha, Ömer (2013, 31 Ağustos). Feminizm. Erişim adresi: http://kadem.org.tr/feminizm-nedir/.
• Doğan, E. (2011). Türkiye Türkçesinde Cinsiyet Kategorisinin İzleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (17), 89-98.
• Dontsova, D. (2007). Uha iz zolotoy rıbki. Moskova: Eksmo.
• Emre, A. C. (1943). Türkçede İsim Temelleri. İstanbul: TDK.
• Erzene Bürgin, D. (2014). Feminist Kuram. Gülnur Erciyeş, Nazife Aydınoğlu (Ed.), Kadın ve Toplum kitabı içinde (s. 1-36). İzmir: Meta Basım.
• G.N. Sklyarevskaya (2006). Tolkovıy slovar russkogo yazıka naçala XXI veka. Aktualnaya leksika. Мoskva: Eksmo.
• Gencan, T. N. (1966). Dilbilgisi. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güden, M. P. (2006). Dilde Cinsiyet Ayrımcılığı: Türkçenin İçerdiği Eril ve Dişil İfadeler Bakımından İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hürriyet (2018, 30 Ekim). Safiye Ali kimdir? İlk Türk kadın doktor. Hürriyet. Erişim adresi: http://www.hurriyet.com.tr/gundem/safiye-ali-kimdir-ilk-turk-kadin-doktor-41003290.
• Karaağaç, G. (1989). Dişilik ve Küçültme Ekleri mi?. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 5, 81-90.
• Klobukov, Evgeniy (2013). Slovoobrazovaniya. P.A. Lekant (Ed.), Sovremennıy russkiy literaturnıy yazık kitabı içinde (s. 343-401). Moskva: Ast-Press Kniga.
• Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri: Şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Köseraif, F. (1941). -Ça, -çe eki Dişilik Eki midir?. Çınaraltı 13, 11.
• Kuznetsov, S. (2000). Bolşoy tolkovıy slovar russkogo yazıka. Sankt-Peterburg: Norint.
• Lopatin, V. V. (1980). Slovoobrazovaniye İmyon Suşestvitelnıh. N. Şvedova (Ed.), Russkaya grammatika. 1 kitabı içinde (§ 198- 790). Moskva: Nauka.
• Nikolayeva, İ. (2010). Naimenovaniye Lits Jenskogo Pola Po Professii, Doljnosti. Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo oblastnogo universiteta. Seriya: Russkaya filologiya, 2, 93-97.
• Nova, U. (2004). İnka. Moskova: Flyuid.
• Şakar, R. (2019). Rus Dilinde Meslek İsimlerinin Kelime Yapım Açısından İncelenmesi (Son Ekli Örneklerde). Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (37), 995-1026. http://dx.doi.org/10.21550/sosbilder.533755.
• Tihonov, A. (1990). Slovoobrazovatelnıy slovar russkogo yazıka. Moskva: Russkiy yazık.
• Türkdoğan, O. (1995). Niçin Milletleşme? Milli Kimliğin Yükselişi. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı yayınları.
• Zaliznyak, A. (2007). Grammatiçeskiy slovar russkogo yazıka. Moskva: Russkiye Slovari.