Öz
Muş Ulu Camii ve Hacı Ali Evliya (Abdulvahab Gazi) Hz. Türbesi,
Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgeleri başta olmak üzere dönemin kaynakları
ile birlikte irdelenmiştir. Her iki yapının da aynı belgelerde birlikte ele
alınması nedeniyle yapıların birlikte araştırılmasına gerek duyulmuştur.
Şimdiye kadar Ulu Cami için; 1571 yılında kiliseden camiye dönüştürüldüğü
ancak batıya doğru genişletilen bölüm ile minarenin ne zaman ve kim
tarafından eklendiğinin bilinmediği belirtilmekte ve bu konuda herhangi bir
belgeye de ulaşılamadığı vurgulanmıştı. Hacı Ali Evliya (Abdulvahab Gazi)
Hz. Türbesi için de; aynı şekilde kim tarafından ve ne zaman yapıldığının
bilinmediği ancak türbede medfun olan zatın kimliği hakkında ise, kesin
olmamakla birlikte Peygamberimiz Hz. Muhammed’in sancaktarı ve
sahabelerinden Abdulvahab Gazi hazretleri olduğu belirtilmiştir. Abdulvahap
Gazi hazretlerinin ilk İslam fetihleriyle birlikte şehit düştüğü ve buraya
defnedildiği kaydedilmiştir.Ancak yapılan çalışmalarda elde ettiğimiz yeni bilgi ve belgelerden
Ulu Cami’nin 1571 yılından çok daha önceki tarihlerde inşa edildiği, hatta İlk
İslam fetihlerinde (640 dolayları) Hz. Ömer’in fetih yadigârı (hatırası)
olduğu, 1893 yılına kadar minaresinin olmadığı, harimin batısındaki bölümün
aslında Şeyh Muhammed El- Mağribî’ye ait bir zaviye olduğu ve 2.
Abdulhamid döneminde ise zaviye olan bu bölümün cami ile birleştirildiği ve
birçok tamirat gördüğü anlaşılmıştır. Ele aldığımız diğer eser olan türbenin
ise şimdiye kadar bilinenin aksine Abdulvahab Gazi Hz. Türbesi olmadığı, bu
türbenin peygamberimizin sancaktarı ve Muaz Bin Cebel’in çok değer verdiği
bir zat olan Hacı Ali Evliya Hz. ait olduğu ve ilk İslam fetihleriyle birlikte
burada şehit düştüğü belgelerden anlaşılmıştır. Her iki yapının da ilk defa
belgeler ışığında yeniden değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acar, Türkan (2011). Anadolu Türk Mimarisinde Tabhaneli Camiler, Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
- Altunay, Emine (1994). 1540 (H. 947) Tarihli Tahrir Defterine göre Bitlis Sancağı. Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
- Boran, Ali. Kulağuz, Bülent Nuri. (2000). Doğu Anadolu Yerel Beylerinden Alaaddin Bey’in Yaptırdığı Camiler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1: 53-75.
- Çiçekana Mehmet (2005) Muâz B. Cebel Hayatı Ve Şahsiyeti. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
- Duffıeld, Hon. D. Bethune (1844). Narrative of A Tour ın Turkey and Persıa, Tappan Presbyterian Association Library, New York.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 65 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları