TEKE YÖRESİ MÜZİK KÜLTÜRÜ İÇİNDE YER ALAN ÖZGÜN İCRA TÜRLERİ

Yıl 2017, Sayı: 39, 182 - 197, 06.12.2017

Mehmet Yiğit -Mine Ersoydan-göl

Öz

Evrensel kültürün bir parçası olan Türk
halk kültürü, kökeni itibariyle “bozkır” kültürüdür. Değişen koşullar ve
kısıtlı imkânlar, Türklerin boylar/aşiretler halinde yer değiştirmelerini
zorunlu kılmış ve bozkır kültürünü geliştirmiştir. Her kültürde olduğu gibi
konar-göçer Türkmen/Yörük kültüründe de sanatsal değer üretme oldukça
yaygındır. Toplumsal değişimi sağlayan iç ve dış kültürel kaynakların varlığına
rağmen Türkmenler sanatsal değerlerini her zaman yaşatmışlar, pek çok alanda
olduğu gibi müzik kültürü alanında da ürünler vermişlerdir. Bu sayede, kendi
özgün kültürel sistemlerini oluşturmuşlar ve bu kültür sistemine bağlı
alt-kültür sistemlerinin oluşmasını, gelişmesini yayılarak birbirlerini etkiler
hale gelmesini sağlamışlardır. Anadolu Türkmen/Yörük Kültürü’nü oluşturan
alt-kültür sistemlerinden biri de Teke Yöresi Kültür Sistemi’dir. Teke yöresi
kültür sistemi; müzik, oyun, yeme-içme, giyim-kuşam vb. kültürel bileşenlerden
oluşur. Bu bileşenlerden biri olan Teke Yöresi Müzik Kültürü; teke yöresine
özgü çalma-söyleme biçimleri ile diğer alt-kültürlere ait müzik bileşenlerinden
ayrılır. Bu araştırmada, betimsel modele bağlı kalınarak çalışılmıştır. Teke
Yöresi Müzik Kültürü içinde yaşayan özgün icra türleri olan; gurbet havaları, teke zortlamaları (zortlatmaları), kabaardıç (gabardıç), dımıdan
ve boğaz havaları (hada), durum
çalışması yöntemi ile; icra şekilleri, ritim yapıları ve seyir özellikleri
bakımından incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İcra, Kültür, Müzik, Özgün, Türkmen/Yörük, Teke Yöresi

Kaynakça

• EMERY Fred. (1972). Systems Thinking. Harmondsworth.
• ERGUN Levent. (2004). Yörüklerde Müzik ve Boğaz Çalma. (Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• ERÖZ Mehmet. (1991). Yörükler. Ankara.
• GİDDENS Anthony. (2000). Sosyoloji, İstanbul.
• GÜVENÇ Bozkurt. (2010). İnsan ve Kültür. İstanbul.
• HALAÇOĞLU Yusuf. (1997). XVIII. yüzyılda Osmanlı imparatorluğu'nun iskan siyaseti ve aşiretlerin yerleştirilmesi. Ankara.
• İNALCIK Halil. (2003). The Ottoman Empire Classical Age (1300-1600). (Çev. Remzi Sezer). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KARACA Behsat, XV. Ve XVI. yüzyıllarda Teke sancağı, Fakülte Kitabevi Yayınları, Isparta, 2002.
• KAFESOĞLU İbrahim. (1982). Türk Milli Kültürü. İstanbul.
• KROEBER A., KLUCKHOHN C. (1952). A Critical Rewiew of Concepts and Definition. Newyork: Random House.
• KÖPRÜLÜ Fuad (1999). Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu. Ankara.
• KUBAN Doğan. (2010). Batı’ya Göçün Sanatsal Evreleri. İstanbul.
• ROUX Jean Poul. (2004). Historie Des Turcs. (Çev. Ahmet Kazancıgil) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• TÜRKAY Cevdet. (2001). Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar. İstanbul.
• TYLOR Edward. (1971). Primitive Culture. Londra.
• UZUNÇARŞILI İsmail. Hakkı. (1988). Anadolu Beylikleri. Ankara.
• YILDIRIM A., Şimşek H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara
• YÖNETKEN Halil Bedii. (1966). Derleme Notları. İstanbul.