UNESCO World Heritage List and Bridge Heritage in UNESCO Tentative Lists and Suggestions for UNESCO Tentative List of Turkey

Yıl 2020, Cilt: 26 Sayı: 44, 258 - 268, 19.03.2020

Veysel Özbey

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.663100

Öz

With the development of immovable cultural heritage preservation methods, the range of architectural products that are considered worth preserving is expanded. In the past years, idle bridges heritage, which has not been sufficiently attach importance to, has been transformed into singly assets offered to the UNESCO World Heritage List with increasing importance. In the study, the increase in the value given to the bridge heritage was demonstrated by examining the bridge assets registered in the World Heritage List. As a result of the study, it has been determined that efforts to register the bridges to the World Heritage List, which started in 2005, have increased over the years by analyzing UNESCO tentative lists of the States Parties to the Convention on the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. With this new value, it is concluded that new preventions are necessary for World Heritage List and Tentative Lists of States Parties that increase every year. Feasible strategies for Tentative List of Turkey are discussed.

Anahtar Kelimeler

Tentative List Of Turkey, Bridge Heritage, Cultural Asset, İmprovement Strategies

UNESCO Dünya Miras Listesi ve UNESCO Geçici Listelerinde Köprü Mirası ve Türkiye UNESCO Geçici Listesine Yönelik Öneriler

Öz

Taşınmaz kültürel miras koruma yöntemleri geliştikçe korumaya değer görülen mimarî ürün yelpazesi de genişlemektedir. Korumada bir zamanlar arka planda tutulan, atıl durumdaki köprü mirasları, kendilerine verilen değerin artması ile birlikte UNESCO Dünya Miras Listesi’ne salt bir değer olarak kayıt ettirilen varlıklara dönüşmüştür. Çalışmada köprü mirasına verilen değerdeki artış, Dünya Miras Listesi’ne kayıt ettirilen köprü varlıkları incelenerek ortaya konulmuştur. Çalışma sonucunda köprülerin 2005 yılı ile başlayan Dünya Miras Listesi’ne kayıt ettirilme faaliyetlerine yönelik gösterilen gayretlerin yıllar içerisinde arttığı, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme’ye taraf devletlerin UNESCO geçici listeleri de taranarak tespit edilmiştir. Ortaya çıkan bu yeni değer ile birlikte, her geçen yıl daha da kalabalıklaşan Dünya Miras Listesi ve taraf devlet geçici listeleri için yeni tedbirler alınmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Türkiye UNESCO Geçici Listesi için ne gibi stratejiler uygulanabileceği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye UNESCO Geçici Listesi, Köprü Mirası, Kültürel Varlık, Geliştirme Stratejileri

Kaynakça

• Akçıl, N. Ç. (2012). Uzunköprü. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi (Cilt 42, s. 266-267) içinde. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Alkan, A., Baykan, O., Atalay, A., Baykan, N., & Öziş, Ü. (2011, Eylül). Su yapısı olarak Anadolu’daki taş köprüler. II. su yapıları sempozyumu bildiriler kitabı (s. 13-24) içinde. Diyarbakır: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası.
• Atak, E. (2008). Erken Osmanlı köprüleri (Yüksek lisans tezi). YÖK tez veri tabanından erişildi (Tez No. 220477).
• Balkas, İ. H. (1958). Tarihte Ergene ve Uzunköprü. Edirne: Uzunköprü Öğretmenler Derneği Yayını, Yeni Matbaa.
• Beysanoğlu, Ş. (1990). Malabadi köprüsü. Anıtları ve kitabeleri ile Diyarbakır tarihi, 1.cilt (s. 343-346) içinde. Ankara: Diyarbakır Belediyesi Yayınları.
• Çetin, Y. (2009). Köprüler: Beşköprü (Jüstinyen Köprüsü). Sakarya’nın kültürel ve tarihi mirası (s. 88-96) içinde. İstanbul: Melisa (Sakarya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü).
• Çulpan, C. (2002). Türk taş köprüleri: Ortaçağdan Osmanlı devri sonuna kadar (2. baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Dağlı, Y., & Kahraman, S. A. (Ed.). (2001). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Topkapı sarayı kütüphanesi Bağdat 305 numaralı yazmanın transkripsiyonu-dizini, 4. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dalkılıç, N., & Halifeoğlu, F. M. (2009, Mayıs). Diyarbakır merkez ve ilçelerinde yer alan tarihi köprüler. I. uluslararası nebiler, sahabiler, azizler ve krallar kenti Diyarbakır sempozyumu bildiriler kitabı (s. 369-381) içinde. Diyarbakır: T.C. Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları.
• Edirne Salnâmesi (Salnâme-i Edirne) 1309 (1891-92). Def’a XIX. Edirne: Edirne Vilayet Matbaası.
• Elbir, M., Sert, H., Yılmaz, S., Partal, E. M., Demirci, H., Avşin, A., Nas, M., & Turan, G. S. (2015, Mayıs). Tarihî Malabadi (Batman Su) köprüsü’nde yürütülen restorasyon-konservasyon çalışmaları. 3. köprüler viyadükler sempozyumu bildiriler kitabı (s. 81-91) içinde. Bursa: İnşaat Mühendisleri Odası, Bursa Şubesi.
• Halifeoğlu, F. M., Toprak, Z. F., & Kavak, O. (2011, Eylül). Tarihi Diyarbakır köprülerinin mimari, hidrolojik ve jeolojik açıdan değerlendirilmesi. II. su yapıları sempozyumu bildiriler kitabı (s. 25-42) içinde. Diyarbakır: Mattek Matbaacılık.
• Konyar, B. (1936). Diyarbekir: Tarihi, kitabeleri, yıllığı. Ankara: Ulus Basımevi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2015). Uzunköprü (Edirne) [2015]. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-137903/uzunkopru-edirne-2015.html
• Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2018). Justinianus Köprüsü (Sakarya) [2018]. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-210800/justinianus-koprusu-sakarya-2018.html
• Morel, A. F. (2013). Identity and Conflict: Cultural Heritage, Reconstruction and National Identity in Kosovo. Architecture_Media_Politics_Society, 3(1), 1-21. doi: 10.14324/111.444.amps.2013v3i1.001
• Özbey, V. (2019, Ekim). UNESCO Dünya mirası geçici listeleri’nde yığılmalar ve Türkiye geçici listesi için öneriler. Çukurova 3. uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi bildiriler kitabı (s. 12-21) içinde. Adana: ISPEC Uluslararası Yayınevi.
• Özcan, Z. (2004). Tarihi Sangarius (Sakarya) köprüsü üzerine bir çalışma. 6. uluslararası inşaat mühendisliğinde gelişmeler kongresi’nde sunulan bildiri. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Özcan, Z. (2015, Mayıs). Tarihi Sangarius köprüsünde hasar belirlenmesi ve güçlendirme önerileri. 3. köprüler viyadükler sempozyumu (s. 253-264) içinde. Bursa: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası.
• Özkök, M. K., Azsöz, G., & Erşan, Ş. (2015, Mayıs). Erken ve Klasik Dönem (14.-17. yy) Osmanlı köprülerinin tarihsel gelişimlerinin ve yapım tekniklerinin incelenmesi: Edirne/Uzunköprü örneği. 3. köprüler viyadükler sempozyumu (s. 129-142) içinde. Bursa: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası.
• Şahin, S. (2013). Iustinianus’un Bithynia’da Sakarya nehri üzerinde inşa ettirdiği köprü ve kanal tesisleri (N. E. Akyürek Şahin, Çev.). A. V. Çelgin ve N. E. Akyürek Şahin (Ed.), Eskiçağ Yazıları 4. Cilt: Akron 6 (s. 1-29) içinde. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tanyeli, G. (2002). Türkiye köprüleri. Türkler ansiklopedisi (Cilt:12, s. 231-241) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Türkiye Kültür Portalı (2019). Justinianus Köprüsü – Sakarya, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/justinianus-koprusu
• UNESCO. (2020). Dünya miras merkezi. Erişim adresi: whc.unesco.org
• Whitby, M. (1985). The Sangarius bridge and Procopius. The Journal of Hellenic Studies, 105, 129-148.
• Yüksel, F. A., Bülbül, A. H., & Gündüz, M. (2011). Uzunköprü (Cisr-i Ergene). Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 7, 26-40.