ERZURUM OYALARININ TARİHİ GELİŞİMİ VE SANATSAL AÇIDAN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 32, 32 - 42, 30.12.2018

Yunus Berkli, , Yasemin Tepe

Öz

Teknolojinin ilerlemesiyle beraber
el sanatlarına olan rağbet yok olma boyutuna gelmiş, eskiden her evde yaşatılan
ve el sanatlarının bir parçası olan araçlar-gereçler, yerini sanayi ürünlerine
teslim etmiştir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen Anadolu kadını, elinden
geldiğince kültürünü yaşatmaya çalışmış, farklı şehir, ilçe ve köylerde sanata
katkı sağlamaya devam etmiştir. Anadolu kadını, sustuğu zaman sanat dile gelir,
acıyı, hüznü, sevinci, kederi, aşkı, yaşamı, ölümü ya da anlatmak istediği ne
varsa onu eseriyle konuşturur. El sanatları içerisinde biri vardır ki ince,
rengarenk ve naziktir, bu sanat Oyadır. Oya birçok yörede örüldüğü gibi
Erzurum’da da farklı teknik ve materyallerle örülür. Erzurum’da Oya, annelerin
kızlarına ve hatta nenelerin torunlarına bıraktığı bir miras niteliği taşır. Bu
miras bize ne kadar köklü bir sanatımızın olduğunu gösterir. Ele aldığımız
makalede: Oyanın tanımı, Erzurum’da örülen Oyalarda hangi materyallerin
kullanıldığı, Oyalarda kullanılan terimlerin neler olduğu, Oyaların dili ve
nasıl yapıldıkları anlatılarak resmedilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Oya, Erzurum, el sanatı, teknik

Kaynakça

• KAYNAKÇAAkbaş, M., Öztekin, V., Tansı, Ü., Taşkapılıoğlu, M., (1991). Tezhip sanatında Tığ, Kültür Bakanlığı Yayınevi, Ankara Akpınarlı, F., Karabacak C.Ş. (2017). Oyalardaki Bitkisel Bezemelerin İncelenmesi, İdil Dergisi, c. 6, S. 34, s.1879-1892Arseven, C.,E., (1966). Sanat Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, c.3, f.14 s.1580, İstanbul Ayverdi, İ., (2006). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İmge kitapevi, c.2, İstanbul, Çağbayır, Y., (2007). Ötüken Türkçe Sözlük, Ötüken Yayınları, İstanbulÇomaklı, Z., (2008). Anam Başka Bağlar Bacım Bir Başka Erzurum Oyaları, Aktif Yayınevi, ErzurumDemiray. K., (1990). Temel Türkçe Sözlük, İnkılap Kitapevi, İstanbul.Eker, A., Devrim,D., Savcı, H., Miroğlu, İ., Yavuz, K., ve diğerleri. (1994). Oya, Yeni Rehber Ansiklopedisi. Türkiye Gazetesi Yayınevi, İstanbul, c.16 s.98.Eczacıbaşı, N., (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Yapı Endüstrisi Merkezi Yayınları, c.3, s.1409, İstanbulGümüş D., Uray G., (2018). Oya El Sanatı Üzerine Bir İinceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c.11, S.55, s.355-369Kahveci, M., Bahşişoğlu, A., (2001a). Türk Oyaları Kataloğu Boncuk Oyaları, Kültür Bakanlığı Yayınları, c. 1. AnkaraKahveci, M., Bahşişoğlu, A., (2001b). Türk Oyaları Kataloğu İğne Oyaları, Kültür Bakanlığı Yayınları, c. 2. AnkaraKöklü H., (2002). El İşlemeleri, Ya-Pa Yayıncılık ,İstanbul. Onuk, T., (2005). Osmanlı’dan Günümüze Oyalar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, AnkaraOygar, İ.,H., (1983). Oya, Yeni Hayat Ansiklopedisi, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul c.16.s.2583.Özbağcı, T., Ülger, N., Kurt, G., Toktaş, P., (2009). Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırma Merkezi Koleksiyonundan El Sanatları Örnekleri II Dokumalar ve Örgüler, Halkbilim Araştırmaları Merkezi Yayınları, EskişehirÖzbel ,K., (1945). El Sanatları II Oya ve Oya Çeşitleri, CHP Halkevleri Yayıncılık, Ankara
• Rado Ş., (1980). Büyük Türk Sözlüğü, Hayat Yayınları, İstanbulSalman, F., (2011). Türk Kumaş Sanatı, Zafer Ofset, ErzurumTepe, Y., (2013). Erzurum’da Farkı Teknik ve Materyallerle Yapılan Oya Sanatı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, ErzurumTürk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, AnkaraTürk El Sanatları.(1969). Yapı ve Kredi Yayınları, İstanbulVanlı, A.,Y., (2008). Balıkesir İli Gönen İlçesi İğne Oyaları ve Halk Eğitimi Merkezinin İğne Oyacılığına Katkısı, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, AnkaraYenisoy, S., (2014). Bolu İli Mudurnu İlçesi İğne Oyalarının Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara