SAĞLIK BAKIMINDA GÖRÜNMEYEN TEHLİKE; PLASTİK ÜRÜNLER VE ETKİLERİ

Yıl 2014, Cilt: 17 Sayı: 2, 117 - 124, 19.06.2014

Aynur Koyuncu , Fatma Eti Aslan

Öz

Sağlık bakımında sık kullanılan plastik ürünler tıbbi atıkların miktarını arttırmakta, enfeksiyon riskinin
yanı sıra kimyasal, toksik, teratojenik, mutajenik, kansorojenik riskleri açısından da insan sağlığını ve çevreyi
tehdit etmektedir. Plastik ürünlerin üretiminde lateks, bisfenol A, polivinilklorür gibi maddeler yaygın olarak
kullanılmaktadır. Bu maddelerin üretilmesi, kullanımı, imha edilmesi aşamalarında çevre ve insan sağlığına
zararlı etkileri bulunmaktadır. Bu makalenin amacı; plastik ürünleri etkin kullanıyor muyuz? İnsan maruziyetine
yönelik bilinen zararlı etkileri nelerdir? Nasıl daha az zararlı hale getirilebilir gibi soruların yanıtlarını
aramaktır. Sonuç olarak plastik ürünlerin zararlı etkileri, maruziyetin azaltılması, zararlı etkileri olmayan
plastik malzemelerin üretimi ve doğru kullanımının yaygınlaştırılması ile önlenebilir. Sağlık bakımında
kullanılan bu malzemelerin etkin kullanılması hemşirelik uygulamalarına önem kazandırmaktadır. Gelecekteki
güvenli çevrenin ve hastanelerin oluşturulmasına hemşirelerin yapabileceği katkılar önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbı  atıklar, ;  lateks, ;  bisfenol  a, ;  polivinilklorür, ;  ekotoksik  maddeler, ;  hemşirelik

Kaynakça

• Akcan AB, Dursun O. Civa Zehirlenmeleri.   Güncel   Pediatri 2008;6(2):72-5.
• Akyüz   S, Yarat A, Egil E. Bisfenol-A   İçerikli   Dental   Materyallere   Güncel   Yaklaşım.   Marmara   Üniversitesi   Sağlık   Bilimleri   Fakültesi   Dergisi   2011;1(3):190-5.
• Biaggio Mota AN, Teresa Turrini RN. Perioperative latex hypersensitivity reactions: an integrative   literatüre   review.   Rev Latino-Am Enfermagem 2012;20(2):411-20.
• Cabanes N, Igea JM, Hoz B. Latex Allergy: Position Paper. J Investig Allergol Clin Immunol 2012;22(5):313-30.
• Çağlarırmak  N, Hepçimen  AZ. Ağır  Metal  Toprak   Toprak   Kirliliğinin   Gıda   Zinciri   ve   İnsan   Sağlığına   Etkisi.  Akademik  Gıda  2010;;8(2):31-5.
• Çetinkaya   S.   Endokrin   çevre   bozucular   ve   ergenlik   üzerine  etkileri.  Dicle  Tıp  Dergisi  2009;36(1):59-66.
• Cheng D, Colacino JA, Birnbaum LS. Phthalate Concentrations and Dietary Exposure From Food Purchased in New York State. Environmental Health Perspectives 2013;121(4):473-9.
• Chobtang J, de Boer IJ, Hoogenboom RL, Haasnoot W, Kijlstra A, Meerburg BG. The need and potential of biosensors to detect dioxin and dioxin –like polychlorinated biphenyls along the milk, eggs and meat food chain. Sensors (Basel) 2011;11(12):11692-716.
• Clark KE, David RM, Guim R, Kramarz KW, Lampi MA, Staples CA. Modeling Human Exposure to Phthalate Esters: A Comparision of Indirect and Biomonitoring Estimation Methods. Human and Ecological Risk Assesment 2011;17(4):923-65.
• Chung BY, Kyung M, Lim SK, Choi SM, Lim DS, Kwack SJ et al. Uterotrophic and Hersberger assays for endocrine disruption properties of plastic food contact materials polypropylene (PP) and polyethylene terephthalate (PET). J Toxicol Environ Health A 2013;76(10)622-34.
• Durmaz  E,  Özmert  EN.  Fitalatlar  ve  Çocuk  Sağlığı.   Çocuk   Sağlığı   ve   Hastalıkları   Dergisi   2010;53(4):305-17.
• Elbek  O,  Börekçi  Ş. Polivinil  Klorüre  bağlı  Akciğer   Hastalıkları.   Klinik   Gelişim   Dergisi   2010;23(4) 64
• Eren  OÖ,  Bozkurt  B,  Karakaya  G,  Kalyoncu  AF.   Sağlık   Personelinin   Farklı   Bir   Meslek   Hastalığı: Lateks Allerjisi.   Astım   Allerji   İmmünoloji   2005;;   3(2):68-72.
• Eti  Aslan  F,  Kan  Öntürk  Z.  Güvenli  Ameliyathane   ortamı;;   Biyolojik,   Kimyasal,   Fiziksel   ve   Psikososyal   Riskler,   Etkileri   ve   Önlemler   Maltepe   Üniversitesi   Hemşirelik  Bilim  ve  Sanatı  Dergisi  2011;;4  (1)133-40.
• Er   B,   Sarımehmetoğlu   B.   Gıdalarda   bisfenol   A   varlığının   değerlendirilmesi.   Veteriner Hekimler Derneği  Dergisi  2011;82(1):69-74.
• Gong H, Zhang X, Cheng B, Sun Y, Li C, Li T et al. Bisphenol A Accelerates Toxic Amyloid Fomation of Human Islet Amyloid Polypeptide: A Possible Link between Bisphenol A Exposure and Type 2 Diabetes. Plos One 2013;8(1):1-10.
• Harley KG, Aguilar Schall R, Chevrior J, Taylor K, Aguirro H, Bradman A et al. Prenatal and Postnatal Bisphenol A Exposure and Body Mass Index in Childhood in the CHAMACOS Cohort. Environmental Health Perspectives 2013;121(4):514
• Hauser R, Calafat AM. Phthalate and human health. Occup Environ Med 2005;62(11):806-18.
• Jaakkola JJK, Knight TL.The Role of Exposure to Phthalates from Polyvinil Chloride Products in the Development of Astma and Allergies: A Systematic Review and Meta – analysis. Environmental Health Perspectives 2008; 116(7):845-53.
• Kim BN, Cho SC, Kim Y, Shin MS, Yoo HJ, Kim JW et al. Phthalates exposure and attentiondeficit/hyperactivity disorder in school- age children. Biol Psychiatry 2009;66(10):958-63.
• Konur   Ö,   Canbakan   S,   Çapan   N. Lateks Allerjisi. Solunum  Hastalıkları  2006;;17(1):44-54.
• Kutlu   A,   Taşkapan   O,   Bozkanat   E. Sağlık   Personelinde  Lateks  Allerjisi:  iki  olgu  üzerine.  Toraks   Dergisi 2007;8(3):192-4.
• Latini G, De Felice C, Presta G, Del Vecchio A, Paris I, Ruggieri F et al. In Utero Exposure to Di (2ethylhexyl) phthalate and Duratio of Human Pregnancy. Environmental Healt Perspectives 2003;111(14):1783-5.
• Loff PD, Subotic U, Oulmi Kagermann J, Kranzlin B, Reinecke MF Staude C. Diethylhexylphthalate extracted by typical newborn lipid emulsions from polyvinylchloride infusion system causes significant changes in histology of rabbit liver. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2007;31(3):188-93.
• Lozarda KW, Keri RA. Bisphenol A Increases Mammary Cancer Risk in Two Distinct Mause Models of Brest Cancer. Biology of reproduction 2011;85(3):490-7.
• Melzer MB D, Osborne NJ, Henley WE, Cipelli R, Young A, Money C et al. Urinary Bisphenol A Concentration and Risk of Future Coronary Artery Disease in Apparently Healthy Men And Women Epidemiology and Prevention 2013; 125(12):1482
• Öztürk   S,     Çalışkaner   AZ,     Karaayvaz   M,   Güleç   M,   Kartal   Ö,   Erel   F. Kronik   Hastalıklar   ve   Sağlık   Çalışanlarını  Bekleyen  Tehlike: Lateks Alerjisi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2008;7 (3): 265-8.
• Rahman M, Brazel CS.The plasticizer market:an assesment of traditional plasticizers and reserch trends to meet new challenges. Prog. Polym. Sci 2004;29(1):1223-48.
• Sarkar NN. The combined contraceptive vaginal device (NuvaRing): a comprehensive review. Eur J Controcept Reprod Health Care 2005;10(2):73-8.
• Sartori S, Trevisani L, Neilsen I, Tassinari D, Cecctti P,. Longevity of silicone and polyurethane catheters in long term enteral feeding via percutaneous endoscopic gastrostomy. Aliment Pharmacol Ther 2003;17(6):853-6.
• Shankar A, Teppala S. Urinary Bisphenol A and Hypertension in a Multiethnic Sample of Us Adults. Journal of Environmental and Public Health. 2012; 2012 (1):1-5.
• Salles JC, Deschamps FJ. Allergic contact dermatitis due to a PVC table cover. Occupational Medicine 2010; 60(8):662-4.
• Saygı   Ş,   Battal   D,   Özlen   Şahin   N. Çevre   ve   insan   sağlığı   yönünden   ilaç   atıklarının   önemi.   Marmara   Pharmaceutical Journal 2012; 16 (2): 82-90.
• Schecter A, Lorber M, Guo Y, Wu Q, Yun SH, Kannan K et al. Phthalate concentrations and dietary exposure from food purchased in new york state 2013;121(4):473-9.
• Sonçağ   A, İntrauterin   toksik   ağır   metal   etkilenimi.   Çocuk   Sağlığı   ve   Hastalıkları   Dergisi   2010;53(2):145-58.
• Spainer AJ, Kahn RS, Kunselman AR, Hournung R, Xu Y, Calafat AM et al. Prenatal Exposure to Bisphenol A and Child Wheeze from Birth to 3 Years of Age. Environmental Health Perspectives 2012;120(6):916-19.
• Süyür   H,   Bayram   N,   Aydın   N,   Uyar M. Polivinil klorür   maruziyetinin   pulmoner   sisteme   etkileri.   Tüberküloz  ve  Toraks  Dergisi  2011;;59(1):8-17.
• Wetherill YB, Akingbemi BT, Kanno J, Mclachlan JA, Nadal A, Sonnenschein C et al. In vitro molecular mechanism of bisphenol A action. Reprod Toxicol 2007; 24(2):178-98.
• Van Vilet ED, Retinao EM, Chhabra JS, Bergen GP, Whyatt RM. A reviw of alternatives to di (2ethylhexyl) phthalate- Containing medical devices in the neonetal intensive care unit. J Perinathol 2011;(8):551-60.
• Yan S, Chen Y, Dong M, Song W, Belcher SM, Wang HS. Bisphenol -A and 17B- Estradiol Promote Arrhythmia in the female Heart via Alteration of Calcium Handling. Plos One 2011;6 (9):1-9.