DÖVİZ KURLARINDAKİ DEĞİŞİMLER VE DIŞ TİCARET DENGESİ: TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARETİNE İLİŞKİN BİR LİTERATÜR İNCELEMESİ

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 2, 121 - 140, 14.04.2013

Sinem Kutlu

Öz

Gittikçe büyüyen dış ticaret açığı 1950’li yıllardan bu yana
Türkiye’nin en önemli problemlerinden biri haline gelmiştir. Bu çalışma,
öncelikle dış ticaret dengesi ile döviz kurları arasındaki ilişkiye dair teorik
literatürün özet biçimde incelenmesini amaçlamaktadır. İkinci olarak
çalışmamızın temel amacı, Türk dış ticareti ile döviz kurları ilişkisi üzerine
seçilmiş bir grup ampirik çalışmayı, örneklem dönemi, veri frekansı,
ekonometrik yöntemleri, modellenen değişkenleri ve ampirik sonuçlarını göz
önüne alarak incelemektir. Ampirik çalışmalara ilişkin inceleme, döviz
kurlarındaki değişimlerin Türkiye’nin dış ticaret dengesi üzerindeki etkileri
konusundaki tartışmada kesin bir yargıya varılamadığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Döviz kurları, dış ticaret dengesine ilişkin yaklaşımlar, Türkiye’nin dış ticareti

CHANGES IN EXCHANGE RATES AND THE BALANCE OF TRADE: A LITERATURE SURVEY WITH REFERENCE TO TURKEY’S FOREIGN TRADE

Öz

Growing trade deficit has been one of the major problems of the Turkish economy since 1950s. This study attempts firstly to make a brief review of the theoretical literature on the relationship that exists between the trade balance and exchange rates. Secondly, the main purpose of this study is to compare a group of selected empirical studies on Turkish foreign trade and exchange rates, by considering their sample period, data frequency, econometric methods, modelled variables and empirical results. The survey of the empirical studies refers to that the debate about the effects of exchange rates changes on Turkey’s trade balance is inconclusive.

Anahtar Kelimeler

Exchange rates, approaches to the balance of trade, Turkey’s foreign trade.

Kaynakça

• Akbostancı, E. (2002). “Dynamics of the Trade Balance: The Turkish J-Curve”, ERC Working Papers in Economics, 01/05, pp. 1-19.
• Albeni, M., Demir, Y. ve Demirgil, H. (2005). “Döviz Kurlarındaki Değişim ve Kur Sistemlerinin İhracat Üzerindeki Etkisi – Türk İmalat Sanayinde bir Uygulama”, Review of Social, Economic & Business Studies, Vol.5/6, pp. 261 – 284.
• Aldemir, Ş. (2007). “Türkiye Ekonomisinde Döviz Kurunun Yurtiçi İthalat Fiyatlarına Geçiş Etkisi: 1988-2004”, Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları, 1(2), ss. 53-78.
• Alexander, S. S. (1952). “Effects of a Devaluation on a Trade Balance”, Staff Papers - International Monetary Fund, Vol. 2, No. 2, pp. 263-278.
• Alexander, S. S. (1959). “Effects of a Devaluation: A Simplified Synthesis of Elasticities and Absorption Approaches”, The American Economic Review, Vol.49, No.1, pp. 22-42.
• Arslan, İ. and Wijnbergen, S. (1993). “Export Incentives, Exchange Rate Policy and Export Growth in Turkey”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 75, No. 1, pp. 128-133.
• Ata, H. A. and Arslan, İ. (2003). “Döviz Kuru Ve Dış Ticaret Hacmi İlişkisi: Türkiye Örneği (1980-2000)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt V, Sayı 2, ss. 105-123.
• Aydın, M. F., Çıplak, U. and Yücel, M. E. (2004). “Export Supply and Import Demand Models for the Turkish Economy”, The Central Bank of The Republic of Turkey, Research Department Working Paper No: 04/09, pp. 1-27.
• Baldemir, E. and Keskiner, A. (2004). “Devalüasyon, Para, Reel Gelir
• Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı :4, ss. 44-59. Barışık, S. and Demircioğlu, E. (2006). “Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001)”, ZKÜ Sosyal
• Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, ss. 71-84. Binatlı, A. O. and Sohrabji, N. (2009). “Elasticities of Turkish Exports and Imports”, İzmir University of Economics Working Papers No: 0906.
• Boğa, A. (2006). Cumhuriyetimizin 80. Yılında İhracatımız. Cumhuriyet'in 80. Yılı Sempozyumu Bildirileri (23-25 Ekim 2003), Ankara, Gazi ATAUM Yayını.
• Brada, J. C., Kutan, A. M. and Zhou, S. (1997). “The Exchange Rate and the Balance of Trade: The Turkish Experience”, The Journal of Development Studies, Vol.33, No.5, pp. 675-692.
• Brems, H. (1957). “Devaluation, A Marriage of the Elasticity and the Absorption Approaches”, The Economic Journal, Vol. 67, No. 265, pp. 49-6
• Fidan, H. (2006). “Impact of the Real Effective Exchange Rate (Reer) on Turkish Agricultural Trade”, International Journal of Human and Social Sciences, 1:2, pp. 70-82.
• Gül, E. and Ekinci, A. (2006). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İliskisi: 1990 – 2006”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 16, ss. 165-190.
• Halıcıoğlu, F. (2008). “The bilateral J-curve: Turkey versus her 13 trading partners”, Journal of Asian Economics, Vol. 19, Issue 3, pp. 236-243.
• Harberger, A. C. (1950). “Currency Depreciation, Income and The Balance of Trade”, The Journal Of Political Economy, Vol. 58, No. 1, pp. 47-60. Hepaktan, E. (2009). “Türkiye’nin Marshall-Lerner Koşuluna İliksin Parçalı Esbütünlesme Analizi” , Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Cilt:16, Sayı:1, ss. 39-55.
• Husted, S. and Melvin, M. (1990). International Economics, Harper and Row Publishers, New York.
• Irandoust, M. (1999). “The Response of Trade Prices to Exchange Rate Changes”, Open Economies Review, 10, pp. 355–363.
• İrhan, H. B., Alacahan, N. D. and Korap, L. (2011). “An Empirical Model for The Turkish Trade Balance: New Evidence From ARDL Bounds Testing Analyses”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi , Sayı:14, ss. 38–61.
• Kale, P. (2001). “Turkey’s Trade Balance In The Short And The Long Run: Error Correction Modeling And Cointegration”, The International Trade Journal, Volume XV, No. 1, pp. 27-56.
• Karagöz, M. and Doğan, Ç. (2005). “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, ss. 219-2
• Kenen, P. B. (1989). The International Economy, 2. Edition, Prentice Hall, New Jersey.
• Kepenek, Y. and Yentürk, N. (2007). Türkiye Ekonomisi, 20. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Krugman, P. R. and Obstfeld, M. (2003). International Economics: Theory And Policy, Addison Wesley, Boston.
• Laursen, S. and Metzler, L. A. (1950). “Flexible Exchange Rates and the Theory of Employment”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 32, No. 4, pp. 281-299.
• Lerner, A. (1947). The Economics of Control, Macmillan, New York.
• Machlup, F. (1955). “Relative Prices and Aggregate Spending in the Analysis of Devaluation”, The American Economic Review, Vol. 45, No. 3, pp. 255-278.
• Machlup, F. (2003). “Elasticity Pessimism in International Trade (1950)”, International Monetary Economics, Ed. by Fritz Machlup, Routledge, London, pp.51-69.
• Obstfeld, M. (2002). “Exchange Rates and Adjustment: Perspectives from the New Open-Economy Macroeconomics”, Monetary and Economic Studies (Special Edition), pp. 23-46.
• Peker, O. (2007). “Reel Döviz Kurunun Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Kısa ve Uzun Dönem Etkilerinin Ekonometrik Analizi: Türkiye
• Örneği”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi 24-25 Mayıs– İnönü Üniversitesi, Malatya. Rincon, H. (1998). “Testing the Short and Long Run Exchange Rate Effects On Trade Balance: The Case of Colombia”, Submitted Ph.D. Thesis, University of Illinois, Urbana-Champaign.
• Salasevecius, R. and Vaicius, P. (2003). “Exchange Rate-Trade Balance Relationship: Testing The Marshall-Lerner Condition In The Baltic States”, SSE Riga Working Papers, 13 (48).
• Şimşek, M., Aydın, B. and Kadılar, C. (2007). “Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesini Etkileyen Uzun Dönemli Faktörler”, TÜİK, 16. İstatistik Araştırma Sempozyumu Bildiriler Kitabı: Sosyo-Ekonomik Gelişme ve İstatistik, ss. 204-219.
• Taşkın, M. (2003). “1923-2003 Döneminde Türkiye Cumhuriyeti’nin Dış
• Ticaret Politikaları”, Dış Ticaret Dergisi, Özel Sayı, (Ekim-03). Togan, S. and Berument, H. (2007). “The Turkish Current Account, Real Exchange Rate and Sustainability: A Methodological Framework”, The Journal of International Trade and Diplomacy, 1: (1), pp. 155-192. Yamak, R. and Korkmaz, A. (2005). “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstataistik Dergisi, Sayı 2, ss. 16-38.
• Yamak, R. and Korkmaz, A. (2006). “Harberger-Laursen-Metzler Etkisi: Literatür ve Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari
• Bilimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı:1, ss. 57-69. Yapraklı, S. (2011). “Türkiye’de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altında Dış
• Açıkların Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65-4, ss. 141-164. Yazıcı, M. (2008). “The Exchange Rate and the Trade Balances of Turkish Agriculture, Manufacturing and Mining”, Quality and Quantity, Volume 42, Number 1, pp. 45-52.
• Yazici, M. and Islam, M. Q. (2011) “Impact of Exchange Rate and Customs Union on Trade Balance of Turkey with EU (15)”, International Journal of Business and Social Science, Vol. 2 No. 9 [Special Issue].
• Zengin, A. (2000). “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular)”, C.Ü. İktisadi ve İdari
• Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 27-41.