Evaluation of Individual Decisions in Terms of Behavioral Economics

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 4, 1223 - 1244, 15.10.2021

Fehim Bakırcı , Murat Sarıkaya , Ahsen Bayraktar

https://doi.org/10.16951/atauniiibd.820995

Öz

The definition of the neoclassical economy as 'rational beings' who can make decisions that can provide maximum benefit with limited income and have full information has become quite controversial today. Although economics is based on the rationality of human behavior, individual reaction mechanisms in today's market conditions do not seem to accept this situation anymore. The complexity of human behavior that cannot be formulated simply and its irrational results necessitate the revision of economic theories today. Contrary to traditional economics, which theorizes human behavior based on mathematical data, 'behavioral economics', which includes people's psychology and sociological structures in the analysis, has changed the worlds conceptualized by economists and allowed them to look at them from a comprehensive perspective.
This work tries to explain how individual decisions should be evaluated in the perspective of behavioral economics and what results can be revealed by different evaluations. For this purpose, high-frequency daily activities such as consumption, savings and financing are discussed with the perspective of behavioral economics, which has a significant methodological difference with traditional economics. The study compares traditional and behavioral approaches by evaluating them theoretically and tries to explain them with examples in the literature.
It should be taken into account that people's inner world and environmental events can affect their decisions. It is possible to change people's behavior positively with small manipulations.

Bireysel Kararların Davranışsal İktisat Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Neoklasik ekonominin, kişileri kısıtlı gelir ile maksimum fayda sağlayabilecek kararlar alabilen ve tam bilgiye sahip ‘rasyonel varlıklar’ olarak tanımlaması günümüzde oldukça tartışmalı bir hale gelmiştir. Ekonomi bilimi, insanoğlunun davranışlarının rasyonelliği üzerine temellendirilmiş olmasına rağmen, günümüz piyasa koşullarında yaşanan bireysel tepki mekanizmaları artık bu durumu pek de kabullenir görünmemektedir. İnsan davranışlarının basitçe formüle edilemeyecek kadar karmaşık yapısı ve irrasyonel sonuçlar verebilmesi günümüzde ekonomi teorilerinin gözden geçirilmesini zorunlu kılmıştır. İnsan davranışlarını matematiksel verilere dayanarak teorileştiren geleneksel ekonominin tersine, insanların psikolojilerini ve sosyolojik yapılarını da analizlere dâhil eden ‘davranışsal iktisat’ iktisatçıların kavramsallaştırdıkları dünyalarını değiştirerek kapsamlı bir perspektiften bakabilmeyi sağlamıştır.
Bu çalışma; bireysel kararların davranışsal iktisat perspektifinde nasıl değerlendirilmesi gerektiği ve farklı değerlendirmelerin hangi sonuçları ortaya koyabileceğini açıklamaya çalışmaktadır. Bu amaçla geleneksel iktisatla önemli bir metodolojik farklılığa sahip davranışsal iktisat bakışıyla tüketim, tasarruf ve finansman gibi sıklık derecesi yüksek günlük aktiviteler ele alınmıştır. Çalışma geleneksel ve davranışsal yaklaşımları teorik boyutlu değerlendirerek mukayese etmekte ve literatürdeki örneklerle açıklamaya çalışmaktadır.
İnsanların iç dünyasının ve çevresel olayların kararlarını etkileyebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük manipülasyonlarla insanların davranışlarını olumlu yönde değiştirmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal İktisat, Rasyonalizm, Bireysel Kararlar

Kaynakça

• Referans 1 AKDERE, Ç. ve BÜYÜKBOYACI, M. (2015). “İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar”. Devrim Dumludağ, Özge Gökdemir, Levent Neyse, Ester Ruben (Ed.).Davranışsal İktisat ve Sınırlı Rasyonellik Varsayımı (ss.105-137). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans 2 AKERLOF, G. A. ve KRANTON, R.E. (2005). “Identity and the Economics of Organizations” Journal of Economic Perspectives, 19(1), 9–32.
• Referans 3 AMALDOSS, W. JAİN, S. (2005). Conspicuous Consumption and Sophisticated Thinking. Management Science, 51(10), 1449–1466.
• Referans 4 BAKER, H.K., NOFSINGER, J.R. (2002). “Psychological Biases of Investors”, Financial Services Review, 11(2), 97-116.
• Referans 5 BALDWIN, R. (2015). Nudge: Three Degrees of Concern, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2573334 adresinden alındı.
• Referans 6 BALOĞLU, F. (t.y.). “Rasyonalite Ve Ekonomik Sosyoloji", Sosyoloji Konferansları, 26, ss.271-226, 21.04.2018 tarihinde dergipark.gov.tr/download/article-file/101046 adresinden alındı.
• Referans 7 BARAK, O., (2006). “Hisse Senedi Piyasalarında Anomaliler Ve Bunları Açıklamak Üzere Geliştirilen Davranışsal Finans Modelleri -İmkb‟ de Bir Uygulama-”, Ankara. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Referans 8 Bernheim, B. D., Rangel, A. (2016). “Davranışsal İktisat ve Davranışsal İktisadın Uygulamaları”, H. Kamilçelebi (çev. ed.) ve S. Solmaz Macit (çev.) Peter Diamond, Hannu Vartiainen (Ed). Davranışsal Kamu Ekonomisi: Standart Olmayan Karar Mercileri İle Refah ve Politika Analizi (s.7-84). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Referans 9 BOSTANCI, F., (2003). “Davranışçı Finans”, Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi Yeterlilik Etüdü, İstanbul, s.1.
• Referans 10 BOWMAN, M. (2011). Nudging Effective Climate Policy Design International Journal of Global Energy Issues, 35(4), 242-254.
• Referans 11 CAN, Y. (2012). İktisatta Psikolojik İnsan Faktörü: Davranışsal İktisat, Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 91- 98.
• Referans 12 ÇOLAK, Ö. F., ÖZTÜRKLER, E. (2012). Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğiliminde Değişim ve Türkiye’de Hanehalkı Tasarruf Eğiliminin Analizi. Bankacılar Dergisi, 82, 1-43.
• Referans 13 DENİZ, M.H. (2011). Markalı Ürün Tercihlerinin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi. Sosyal Siyaset Konferansları, 61(2), 243-268.
• Referans 14 DENNARD, L. F. (1995). Neo-Darwinism and Simon's Bureaucratic Antihero, Administration and Society, 26(4), 464-487.
• Referans 15 DOHMEN, T. J. (2014). Behavioural Labour Economics: Advances and Future Directions, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2460206 adresinden alındı.
• Referans 16 DRAKOPOULOS, S.A. ve KATSELIDIS, I. (2017). “The Relationship between Psychology and Economics: Insights from the History of Economic Thought”, 22.04.2018 tarihinde https://mpra.ub.uni-muenchen.de/77485/1/MPRA_paper_77485.pdf adresinden alındı.
• Referans 17 DUFLO, E., KREMER, M., ROBINSON, J. (2004). Understanding Technology Adoption: Fertilizer in Western Kenya Evidence from Field Experiments, 19.09.2018 tarihinde https://pdfs.semanticscholar.org/f522/5b7ab77fd41c8224fb26e48d4fb00425d460.pdf adresinden alındı. Referans 18 DUFLO, E., KREMER, M., ROBINSON, J. (2011). Nudging Farmers to Use Fertilizer: Theory and Experimental Evidence from Kenya. American Economic Review, 101(6), 2350–2390.
• Referans 19 ELLSBERG, D.(1961). “Risk, Ambiguity, And The Savage of Axioms”, 22.04.2018 tarihinde https://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/papers/2008/P2173.pdf adresinden alındı.
• Referans 20 ESER, R. ve TOIGONBAEVA, D. (2011). Psikoloji Ve İktisadın Birleşimi Olarak, Davranışsal İktisat. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, 6(1), 287‐321.
• Referans 21 FAILLO, M. ve SACCONI, L. (2007). Norm Compliance: The Contribution of Behavioral Models, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=981843 adresinden alındı.
• Referans 22 FREADMAN, M. (1953). “Essays in Positive Economics”. University of Chicago Press, 1970, 3-43.
• Referans 23 FREDERIKS, E. R., STENNER, K., HOBMAN, E.V. (2015). Household Energy Use: Applying Behavioural Economics To Understand Consumer Decision-Making And Behaviour. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 41,1385–1394.
• Referans 24 GELLNER, U.B., BESSEY, D., PULL, K., SARTORE, S.N.T. (2008). What Behavioural Economics Teaches Personnel Economics?, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1092826 adresinden alındı.
• Referans 25 GREEN, L. , MYERSON, J. (2004). “A Discounting Framework for Choice With Delayed and Probabilistic Rewards” Psychol Bull, 130(5), 769–792.
• Referans 26 HANSEN P. ve JESPERSEN A. (2013). Nudge and the Manipulation of Choice. A Framework for the Responsible Use of Nudge Approach to Behaviour Change in Public Policy, European Journal of Risk Regulation, (1), p.3-28. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2555337 adresinden alındı.
• Referans 27 HATİPOĞLU, Y. Z. (2012). Davranışsal İktisat: Bilişsel Psikoloji İle Krizi Anlamak, 16.09. 2018 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/289999508 adresinden alındı.
• Referans 28 HURD, M., ROHWEDDER, S. (2003). The RetirementConsumption Puzzle Anticipated and Actual Declines in Spending at Retirement, 17.09.2018 tarihinde https://pdfs.semanticscholar.org/8131/02639ea4bf1db5caf6cf550f2d94a9991aaa.pdfRAND adresinden alındı.
• Referans 29 JOHN, B.D. (2002). Bounded Rationality And Public Policy: Herbert A. Simon And The Decisional Foundation Of Collective Choice. Policy Sciences, 35, 269-284.
• Referans 30 JOHN, P. (2015). Behavioural Approaches: How Nudges Lead to More Intelligent Policy Design, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2604377 adresinden alındı.
• Referans 31 JOLLS, C. (2016). “Davranışsal İktisat ve Davranışsal İktisadın Uygulamaları”. Peter Diamond, Hannu Vartiainen (Ed). Davranışsal Hukuk ve İktisat (s.115-155). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Referans 32 KARLBERG, S.(1980). Max Weber's Types of Rationality: Cornerstones for the Analysis of Rationalization Processes in History. The American Journal of Sociology, 85( 5), 1145-1179.
• Referans 33 KAYMAKÇI, Ö. B. (2015). ). “İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar”. Devrim Dumludağ, Özge Gökdemir, Levent Neyse, Ester Ruben (Ed.). Politik İktisadın Rasyonel Temellleri (s.51-71). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans 34 KAZGAN, G. (1991). İktisadi Düşünce Politik İktisadın Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Referans 35 KESKİN, U. (2015). “İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar”. Devrim Dumludağ, Özge Gökdemir, Levent Neyse, Ester Ruben (Ed.). Belirsizlik ve İnsan Davranışları (s.139-162). Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans 36 LADA, A. (2008). Marrying Behavioural Economics and Growth Theory, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1125582 adresinden alındı.
• Referans 37 LANTERI, A. Ve CARABELLI, A. (2007). What İs Behavioural Economics?, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1027950 adresinden alındı.
• Referans 38 LEWIN, S. B. (1996). “Economics and Psychology: Lessons For Our Own Day From the Early Twentieth Century” Journal of Economic Literature, 1114, 1293–1323.
• Referans 39 LOEWENSTEIN, G., ANGNER, E. (2006). Behavıoral Economıcs. Elsevier’s Handbook of the Philosophy of Science, 5, 1-78.
• Referans 40 MALETTA, H.E. (2011). The Evolution of Homo Economicus: Problems of the Rational Decision Framework in Economics Economia, 33(65), 9-68. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1888366 adresinden alındı.
• Referans 41 MARANGOZ, M., ULUYOL, O. (2010). Küresel Ekonomik Krizin Tüketicilerin Harcama ve Tasarruf Eğilimleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45, 82-96.
• Referans 42 MONGIN, P. ve COZIC, M. (2014). Rethinking Nudges. 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2529910 adresinden alındı.
• Referans 43 MONGIN, P. ve COZIC, M. (2017). Rethinking Nudge: Not One But Three Concepts, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2898960 adresinden alındı.
• Referans 44 MULLAINATHAN, S. (2016). “Davranışsal İktisat ve Davranışsal İktisadın Uygulamaları”. Peter Diamond, Hannu Vartiainen (Ed). Psikoloji ve Kalkınma İktisadı (s.85-114). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Referans 45 MURAMATSU, R.(2009). “The Death And Resurrection Of ‘Economics With Psychology’: Remarks From A Methodological Standpoint” Brazilian Journal of Political Economy, 29(113), 62-81.
• Referans 46 NOFSINGER, J, R., The Psychology of Investing, Pearson Education Hall, 2005, Second Edition, s.1 (e.t s.22)
• Referans 47 READ, D. (2008). Experimental Tests of Rationality, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1138732 adresinden alındı.
• Referans 48 RIEDL, A. (2010). Behavioral and Experimental Economics Can Inform Public Policy: Some Thoughts, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1536428 adresinden alındı.
• Referans 49 ROBBINS, L. (1932). An Essay On The Nature And Sıgnıfıcance Of Economıc Scıence. Londra: Billing And Sons Limited.
• Referans 50 SAMUELSON, W., ZECKHAUSER, R. (1988). Status Quo Bias in Decision Making. Joumal of Risk and Uncertainty, 1, 7-59.
• Referans 51 SEFİL, S., ÇİLİNGİROĞLU, H.K. (2011). Davranışsal Finansın Temelleri: Karar Vermenin Bilişsel Ve Duygusal Eğilimleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 247-268.
• Referans 52 SHEFRIN, H.M., THALER, R.H. (1988). The Behavioral Life- Cycle Hypothesis. Economic Inquiry, 26(4), 609-643.
• Referans 53 SIMON, H. A. (1955). “A Behavioural Model of Rationale Choice”. The Quarterly Journal of Economics, 69(1), 99-118.
• Referans 54 SOYER, E. (2015). “İktisatta Davranışsal Yaklaşımlar”. Devrim Dumludağ, Özge Gökdemir, Levent Neyse, Ester Ruben (Ed.). Davranışsal İktisat ve Politika Geliştirme. (s.73-103) Ankara: İmge Kitabevi.
• Referans 55 TANER, B., AKKAYA, G. C. (2005). Yatırımcı Psikolojisi ve Davranışsal Finans Yaklaşımı. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 27, 47-57.
• Referans 56 TARASCIO, V.J. ve GROSS, M. (1998). “Pareto's Theory of Choice” History of Political Economy, 30 (2), 171-187.
• Referans 57 TEKİN, B. (2016).Beklenen Fayda ve Beklenti Teorileri Bağlamında Geleneksel Finans-Davranışsal Finans Ayrımı. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 75-107.
• Referans 58 TOZLU, A. (2016). “Karar Verme Yaklaşımları Üzerinde Herbert Sımon Hegemonyası”. Sayıştay Dergisi, 102, 27-45, 21.04.2018 tarihinde https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/95906369/files/dergi/pdf/der102m2.pdf adresinden alındı.
• Referans 59 TSAI, W.S., YANG, Q., LIU, Y. (2014). Young Chinese Consumers’ Snob and Bandwagon Luxury Consumption Preferences. Journal of International Consumer Marketing, (25),5, 290-304.
• Referans 60 TVERSKY, A., KAHNEMAN, D. (1981). “The Framing of Decisions and the Psychology of Choice” Science, 211, 453- 458.
• Referans 61 THALER, R. H., SUNSTEIN, C.R. (2017). Dürtme. (Çev. Enver Günsel). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Referans 62 WEBER, F., SCHÄFER, H.B. (2017). 'Nudging', the Vehicle of Behavioural Economics - Some Thoughts on Libertarian Paternalism, 04.03.2018 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2920479 adresinden alındı.
• Referans 63 WICHARDT, P.C. (2005). Norms, Cognitive Dissonance, and Cooperative Behaviour in Laboratory Experiments, 04.03.2018 tarihinde: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=782244 adresinden alındı.
• Referans 64 ZOUBOULAKIS, M.S. (2014). The Varieties of Economic Rationality From Adam Smith To Contemporary Behavioural And Evolutionary Economics, NewYork, Routledge.