KADER-ENGELLİLİK İLİŞKİSİNE KELAMİ BİR YAKLAŞIM

Yıl 2015, Sayı: 43 - Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20 - 51, 05.07.2015

İsmail Bulut

Öz

Engellilik hayatın gerçek olgularından biridir. Engelliliğin nedenlerine
ilişkin veriler incelendiğinde, insanı aşan etkenler olduğu gibi, insan kusurlarından
kaynaklanan etkenlerin hiç de azımsanmayacak sayıda olduğu
görülür. Toplumda var olan sosyal, psikolojik ve diğer faktörlerin de
etkisiyle, genelde engellilik kadere ve Tanrıya bağlanmaktadır. Din psikolojisi
alanında yapılan çalışmalarda, engelliliğin kabullenilmesi ve başa çıkmada
kader bir araç olarak görülmektedir. İnsanların kader anlayışları engelliliğe
bakışını doğrudan etkilemektedir.
Bu çalışmada engelliliğin nedenleri üzerinde durularak, özellikle insandan
kaynaklanan nedenlerin kadere yüklenmesinin sonuçlarının ortaya konulması
amaçlanmıştır. Engellilik olgusunun kader inancıyla ilişkisi kelami açıdan
irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kader, Engellilik, Dini Başa Çıkma

Kaynakça

• Abdulhamid, İrfan, İslam’da İtikadi Mezhepler ve Akaid Esasları, Çev. M. Saim Yeprem, Marifet Yay., 3. Baskı, İstanbul, 1994.
• Akbulut, Ahmet, “Allah’ın Takdiri Kulun Tedbiri” AÜİF Dergisi, Cilt: XXXIII, 1992.
• Arıkan, Çiğdem, “Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 2002.
• Arslan, Hulusi, “Doğal Felaket ve Istıraplar Konusunda Kelamcıların Gö- rüşleri”, Marife Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Güz 2002.
• Aslan, Gökçe, Selmin Şenol, “Türkiye’de Bebek ve Çocukların Durumuna İlişkin Sorunlar ve Ebenin Rolü”, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Nisan 2006, Cilt: 1, Sayı: 1.
• Atay, Hüseyin, Kur’an’a Göre İslâm’ın Temel Kuralları, MEB. Yay., İstanbul, 1994.
• Ay, Mahmut, “Eş’arî Kelamında İnsanın Sorumluluğu” İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 12, 2004.
• Ayten, Ali, Tanrı’ya Sığınmak, İz Yay., İstanbul, 2012.
• Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Özürlüler İle İlgili Mevzuat, Ankara, 2002.
• Behiy, Muhammed, İslam Düşüncesinin İlahî Yönü, Çev. Sabri Hizmetli, Ankara, 1992.
• Câbirî Muhammed Abid, İslam’da Siyasal Akıl, Çev. Vecdi Akyüz, İstanbul, 1997.
• Cengiz, Lütfü, “Emeviler Döneminde Kader Problemi”, Marife Dergisi, Sayı: 2, 2001.
• Çelik, Celalettin, “Teodisenin Sosyolojisi: Toplumsal Süreçlerle İlişkisi İçinde Teodise Konusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Bilimname, Cilt: XIII, Sayı:2, 2007.
• Çocuk Vakfı, Sayısal Çocuk Uyarı Raporu, http://www.cocukvakfi.org.tr/re- source/pdf/Raporlar/4yenibinyilin_dunya_cocuklari_raporu.pdf (17.03.2015).
• Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye Özürlüler Araştırması 2002, DİE, Ankara, 2009.
• Dünya Engellilik Raporu, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2011.
• Düzgün, Şaban Ali, “Kader’i Farklı Kategoriler İçinde Okumanın İmkânı” Kelam Araştırmaları Dergisi, 11:2, 2013.
• el-Cüveyni, el-Akidetü’n-Nizamiyye, nşr. M. Zahid el-Kevseri, Kahire, 1948.
• el-Eş’arî, el-Luma fi’r-Reddi Ala Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bida’, Thk., Muhammed Emin ed-Dannavi, Darul’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
• ____, Risale İla Ehli’s-Sağr, Thk., Abdullah Şakir Muhammed el-Cüneydi, Mektebetü’l-Ulum ve’l-Hikem, Şam, 1988.
• Ergin, Işıl, Hür Hassoy, “Bebek Ölümlülüğünde Eşitsizlikler: Dünya ve Türkiye’deki Duruma Dair Bir Değerlendirme”, İzmir Dr. Behçet Uz. Çocuk Hastanesi Dergisi, 2011, Sayı: 1(3).
• Fazlurrahman, Ana Konularıyla Kur’an, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2000.
• Festinger, Leon, A Theory of Cognitive Dissonance, Stanford University Press, Stanford, 1957.
• Güler, Esma K., Tıbbı Ortamların ve İlişkilerin Engelli Kişilere Uygun- luğunun Etik Yönden Değerlendirilmesi, Basılmamış Doktora Tezi, Adana, 2005.
• Güler, İlhami, Allah’ın Ahlakiliği Sorunu, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1998.
• Gürses, İbrahim, “Yükleme Teorisi ve Din İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme” Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 2, 2008.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008, Ankara, 2009.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara, 1993.
• İslamoğlu, Mustafa, Hasan el-Basri’nin Kader Risalesi ve Şerhi, Düşün Yay., İstanbul, 2012
• Işık, Harun, “Engellilik Sorununa Kelami Bir Yaklaşım” Ekev Akademi Dergisi, 2013, 17/57.
• İbn Hümam, Kemal, el-Müsayere, Kahire, ty.
• İbn Teymiyye, Mecmuatü’r-Resaili’l-Kübra, Kahire, 1323.
• Kâdî Abdülcabbar, el-Muğni fi Ebvabi’i-Tevhid ve’l Adl, Kahire, 1962.
• _________,Şerhu’l-Usuli’l-Hamse, çev. İlyas Çelebi, TYEKB Yay., İstanbul, 2013.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem, Yeni İnsan ve İnsanlar, Evrim Yay., (10. baskı), İstanbul, 2004.
• Kara, Elif, “Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ailelerin Çocuklarının Durumunu Dini Açıdan Değerlendirmeleri” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008, Cilt: 26.
• Karaca, Faruk, “Kader Algısı - Ruh Sağlığı İlişkisi Üzerine Empirik Bir Araştırma”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 3, Ankara, 2006.
• Karaca, Kasım, “Engellilerin Toplumla Bütünleşme Sorunları Bir Sosyal Politika Yaklaşımı”,  Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, Kasım 2002.
• Kazanç, Fethi Kerim “Kelâmî Düşüncede Kötülük Sorununa Kısa Bir Bakış”, Kelam Araştırmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 2008.
• Keskin, Halife, İslam Düşüncesinde Kader ve Kaza, Beyan Yay., İstanbul, 1997.
• Kula, M. Naci, “Engellilere Verilecek Tebliğ ve İrşad Hizmeti”, Dini Bilimler Akademik Araştırma Dergisi, Sayı: 4, 2004
• Kula, Naci “Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa Çıkmaya Yönelik Öneriler”, Gençlik Dönemi ve Eğitimi-II, Tartışmalı İlmi Toplantı, İSAV Yay., İstanbul 2003.
• Macit, Mustafa, Boyun Eğme-Başa Çıkma Sarkacında Kadercilik, Ötüken, İstanbul, 2014.
• Mardin, Şerif, Din ve İdeoloji, İletişim Yay., Ankara, 1982.
• Mâturîdî, Kitabu’t-Tevhid, Thk. Fethullah Huleyf, lstanbul, 1979
• _________,Te’vilatu Ehli’s-Sünne, thk. Fatıma Yusuf el-Hayme, Resalah Publishers Beyrut, 2004.
• Nacitarhan, Sedat, “Güneydoğu Anadolu Bölgeli Serebral Palsili Çocukların Sosyoekonomik ve Demografik Özellikleri”, Dicle Tıp Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 1, 2005
• Özdemir, Metin, “Kötülük Problemine Eleştirel Bir Yaklaşım” C.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, Sayı: 4/1, 2000.
• Öztürk, Mustafa, Türkiye’de Engelli Gerçeği, MÜSİAD Cep Kitapları:30 İstanbul, 2011.
• Öztürk, Resul, “İslam Düşüncesinde Kaderci Anlayışın Sosyal ve Kültürel Temelleri”, Kelam Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9:1, 2011.
• Pala, Ali İhsan, “Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması”, Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması Sempozyumu, Tibyan Yay., İzmir, 2008.
• Pargament, Joseph Kennel , “Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri ve Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme,” Çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu, Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, Ocak-Haziran 2005.
• Pargament, Joseph Kennel vd., “Religion the Problem Solving Process, Theree Styles of Coping” Journal for the Scientific Study of Religion, Cilt: 27 (1), 1998.
• Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yay., İstanbul, 2003.
• Razi, Fahreddin, el-Muhassal, Thk. Hüseyin Atay, Mısır, 1991.
• Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, İslam’ın Esası “Üss-i İslam”, TDV Yay., Ankara, 1997.
• Şehristani, A. El-Milel ve’n-Nihal, Kahire, 1968.
• Watt, Montgomery, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Birleşik Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1998.
• Yapıcı, Asım, Ruh Sağlığı ve Din, Karahan Yay., Adana, 2007.
• Yaran, Cafer Sadık, Kötülük ve Teodise, Vadi Yay., 1997.