“BEN” VE “ÖTEKİ” İLŞİKİSİNDE İNSAN VE DİĞERLERİ

Yıl 2013, Sayı: 5, 1 - 10, 07.07.2013

Naci İspir , Gülhanım Küçükalkan

Öz

“Ben” ve “öteki” ya da “diğerleri” sorunu, düşünce
tarihinin kadim problemlerinden birisi olsa da modern dönemlerle birlikte
ortaya çıkan yeni ontolojik ve epistemolojik anlayışlarla birlikte en çok
tartışılan konulardan birisi haline gelmiştir. Genel anlamda varlığın mahiyeti
ve özelde bir varolan olarak insanın bu varlık içerisinde kendini konumlandırma
biçimi “özne” ve “diğerleri” arasındaki ilişkinin biçiminin de temelini
oluşturmaktadır. “Ben”i mutlaklaştıran idealist yaklaşımları ve şeyleri
mutlaklaştıran realist yaklaşımları indirgemeci ve tek yanlı yaklaşımlar olarak
değerlendiren 20.yüzyılın önemli düşünürlerinden Ortega y. Gasset’in “yaşamsal
aklı” ön plana çıkararak, ele aldığı “ben ve öteki” anlayışı çalışmamızın temel
bakış açısını oluşturacaktır. Özellikle Ortega’nın birey ve diğerleri
arasındaki dinamik diyalog olarak ifade ettiği “yaşam” fikrinin temelini
oluşturan “Ben, Kendim ve Benim Ortamım” (I’m, myself and my circumstance)
cümlesinden hareketle söz konusu sorunu farklı boyutlarıyla ortaya koymaya
çalışacağız. Böylelikle, “ben”, “başka ben’ler ve diğer şeylerin birbirleri
için ne anlama geldiği ve birbirleriyle olan ilişkilerini temel gerçeklikleri
açısından tartışmaya açacağız.

Anahtar Kelimeler

Jose Ortega y. Gasset, ben, öteki, çevre, insan yaşamı, akıl, yaşamsal akıl