SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ 2018 ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ DEĞERLERE İLİŞKİN HİYERARŞİLERİ, GEREKÇELERİ VE ÖNERİLERİ

Yıl 2021, Sayı: 43, 476 - 505, 29.12.2021

Murat Bayram Yılar , Yıldıray Karadağ

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.907315

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 2018 programında yer alan değerlere ilişkin görüşlerini inceleyerek değer hiyerarşilerini gerekçeleriyle birlikte ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada eğitim alanında yaygın biçimde kullanılan temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim döneminde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan sosyal bilgiler öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanının katılımcı grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmada belirlenen ölçüt ise “Sosyal Bilgiler Öğretim Programları” dersini almak ve başarıyla geçmiş olmaktır. Bu ölçüte göre araştırmaya 12’si kadın, 5’i erkek olmak üzere toplam 17 sosyal bilgiler öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak mülakat kullanılmıştır. Mülakatlardan elde edilen verilerin analizinde ise kuramsal (tümdengelimsel) tematik analiz yaklaşımı benimsenmiştir Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının çoğunluğu tarafından en önemli görülen değerlerin sırasıyla saygı, adalet, vatanseverlik, sorumluluk, dürüstlük ve aile birliğine önem verme değerleri olduğu; en az önemli görülen değerlerin ise estetik, yardımseverlik, tasarruf, dayanışma ve bilimsellik değerleri olduğu bulunmuştur. Öğretmen adayları 2018 öğretim programında eşitlik ve tasarruf değerlerine ilk kez yer verilmesini olumlu bir gelişme olarak değerlendirmişlerdir. Katılımcılar öğretim programı için 23 değer önerisinde bulunmuşlardır. Buna göre katılımcıların öğretim programında en çok görmeyi istedikleri değerlerin temizlik, merhamet, nezaket, alçak gönüllülük, vefa ve sabır değerleri olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değer, Değer eğitimi, değer hiyerarşisi, öğretmen adayları, sosyal bilgiler dersi öğretim programı

Kaynakça

• Akbaş, O. (2011). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (ss. 343-370), Ankara: Pegem Akademi.
• Aktan, O., ve Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 44-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17635
• Aktepe, V., Uzunöz, A., ve Sarıçam, İ. (2020). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde çalışkanlık değerine yönelik metafor algıları. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 449-466. https://doi.org/10.31592/aeusbed.660037
• Altıkulaç, A., ve Uslu, S. (2014). Teaching values through the moral dilemma approach in social studies course. Journal of Theoretical Educational Science, 7(3), 383-407. http://dx.doi.org/10.5578/keg.5991
• Aran, Ö. C., ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 151-168. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70483
• Ayres, L. (2008). Thematic Coding and Analysis. In Given, L. M. (Eds.). The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods (pp. 867-868). Thousand Oaks, SAGE Publications.
• Balcı, A. F., ve Yanpar-Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 195-213. Erişim adresi: https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423907514.pdf
• Barr, R., Barth, J. L., & Shermis, S. S. (1978). The nature of social studies. California: ETC Publications.
• Baş, K., Taşkıran, C., ve Bulut, B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2016(6), 75-84. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/404872
• Beldağ, A., Özdemir, Ü., ve Nalçacı, A. (2017). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlerin kazandırılmasına ilişkin veli görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 317-328. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/335557
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A., ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, 9(5), 427-440. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TWpjNU9ERTNOdz09
• Berkant, H. G., ve Sürmeli, Z. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde değerlerin kazandırılmasında yaşanan güçlüklere yönelik öğretmen görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 334-348. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/160877
• Buzelli, C.A. (1992) Young children’ s moral understanding: learning about right and wrong. Young Children, 47(6), 47-53.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Braun, V. & Clarke, V. (2006) Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. Retrieved from https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Coombs-Richardson, R., & Homer T. (2005). A Comparison of values rankings for selected American and Australian teachers. Journal of Research in International Education, 4(3), 263- 277. https://doi.org/10.1177/1475240905057805
• Çam, İ., Yılar, M., ve Ünal, O. (2020). Son dönem Osmanlı ve güncel ders kitaplarında tasarruf değeri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 350-374. DOI: 10.7822/omuefd.808799