Tüketim Toplumunun Şekillenmesi ve Tüketici Davranışları -Karşılaştırmalı Bir Uygulama-

Yıl 2009, Cilt: 13 Sayı: 1, 277 - 300, 20.04.2010

Recai Çınar İhsan Çubukcu

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, küreselleşmenin giderek önem kazanması ile gerek
işletmeler gerekse kitle iletişim araçlarının kuşatması altında kalan tüketicilerin tüketim
anlayışlarını “tüketim toplumu” ve “tüketim kültürü” kavramları içerisinde değerlendirmektir.
Çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm; tüketicilerin satınalma
davranışlarına etki eden faktörler ile tüketim toplumunun ve tüketim kültürünün oluşumuna
etki eden unsurların açıklandığı kuramsal çerçeveden oluşmaktadır. Çalışmanın
uygulama bölümünde ise 1998 yılında bu konuda yapılan bir araştırma ile 2008 yılında
yapılan araştırmanın karşılaştırmalı olarak; tüketicilerin tüketim anlayışları, tüketimi
artırmaya yönelik uyarıcılara ne kadar açık oldukları ve tüketim kültürünün oluşması-
na etki eden faktörlerin test edilmesinin içermektedir. Çalışmanın sonucunda günümüz
tüketicilerinin, tüketim nesnelerine bağımlı tüketim toplumunu oluşturdukları sonucuna
varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Tüketim, tüketim toplumu, tüketim kültürü

Kaynakça

• Alcan, E. (1994). “İletişim ve Tüketim Toplumunda Mekansal Farklılığa Ait Çelişkiler”,
• Toplum ve Bilim, İstanbul: İletişim Yay., 64-65, 48. Alkan, A.T. (1996). “Takvim-i Vekayi ile Tencere-Tava Promosyonu Geleneği Arasında
• Okuyucusuz Gazeteler ve Gazetesiz Okuyucular”, Yeni Türkiye, 2 (11), 389. Aksulu, İ. (1989). “Reklamlar ile Bireylerin Psikolojik Yapılarının Etkilenmesi”, Ege
• Üniversitesi, İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı: 3,162. Anthony, G. (2004). Modernliğin Sonuçları, (Çev: Ersin Kuşdil), İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Argın, Ş. (1992). “Boş Zamanın Toplumsal Anlamı Üzerine Notlar”, Birikim, 43,37.
• Arnould, E.J. ve Craig J. T. (2005). “Consumer Culture Theory (CCT): Twenty Years of
• Research”, Journal of Consumer Research, 871. Aslan İ.Y. (1996). Tüketici Hukuku (Ve İlgili Mevzuatı), Bursa: Ekin Kitapevi Yay.
• Atiker, E. (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu, Ankara: Vadi Yay.
• Atikkan Z. (1996). “Meydan Medyanın”, Yeni Türkiye, 2 (11), 534.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, (Çev.: Hazal Deliceçaylı-Ferda Keskin), İstanbul:Ayrıntı Yay.
• (1991). Sessiz Yığınların Gölgesinde ya da Toplumsalın Sonu, (Çev.: Oğuz Adanır), İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bocock R. (1997). Tüketim, (Çev. İrem Kutluk), Ankara: Dost Kitabevi Yay.
• Bourdieu, P. (1997). Zevklerin Başkalaşımı, (Çev. Işık Ergüden), Toplum Bilim Sorunları,
• İstanbul: Kesit Yayıncılık. Böhürler, A. (1992). Tüketizm, İzlenim, 1, 34.
• Büyük Larousse, “İletişim” Mad., İstanbul: Milliyet Yay. Cevizci, A. (1997). Felsefe Sözlüğü, Ankara: Ekin Yay.
• Çankçı, E. (1996). İktisadi Açıdan Yeni Dünya Düzenine Bakış ve Türkiye. Tartışılan
• Değerler Açısından Türkiye, Ankara: Diyanet Vakfı Yay. Çetinkaya, Y. (1992). Reklamcılık ve Manipülasyon, İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Çubukcu, İ. (1999). Küreselleşme Süreci İçinde Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü,
• (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye. Doğan, K. (1996). “Medyada Promosyon”, Yeni Türkiye, 2 (11), 400.
• Dönmezer, S. (1984). Sosyoloji, 9. Baskı, Ankara: Savaş Yay.
• Erden E. (1996). Pazarlamanın Teori ve Problemleri, Malatya: İnönü Üniversitesi Vakfı Yayını.
• El Sabah M. (2007). Tüketim Cumhuriyeti, İstanbul: Truva Yay.
• Featherstone, M. (2006). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev: Mehmet Küçük),
• İstanbul: Ayrıntı Yay. Ferman, M. (1989). “Yaşam Kalitesi ve Pazarlama Üzerine Değerlendirmeler”, Pazarla- ma Dünyası, 3(13). 28.
• Gay du P. (1996). Consumption and Identity at Work, London: Sage Publications.
• Gökçe, O. (1998). Milli Kültürler ve Küreselleşme, Konya: Türk Yurdu Yay.
• Gümüş, İ. ve Üstün, G. (1992). “İki Sihirli Güç Moda ve Reklam”, Pazarlama Dünyası, (36), 25.
• Güneri, B. (1998). “Reklam Aracılığıyla Tüketici Zihnine Girilmesi”, Pazarlama Dünya- sı Dergisi, 12(69), 43.
• Gürgen H., (1996). “Reklama Nasıl Bakalım”, Yeni Türkiye, 2(11), 434.
• Joy Annamna and Walendorf Melanie (1996). The Devolopment of Consumer Culture in the Third World . Theories of Globalisin and Localism (Consumption Marketing), South
• VVestem College Publishing. Karafakioğlu, M. (1997). Uluslararası Pazarlama, İstanbul: Beta Yay.
• Lee, J.M., (1993). Consumer Culture Rebora (The New Consumption Classes) London and New York, Routledge.
• Lodziak C. (2003). İhtiyaçların Manipülasyonu-Kapitalizm ve Kültür, (Çev: Berna Kurt),
• İstanbul, Çilembik Yay. Mattelart A. (1995). Beyin İğfal Şebekesi: Uluslar arası Reklamcılık, (Çev: Işın Gürbüz Ayrıntı), İstanbul: Yay.
• Naisbitt, J. and Aburdene, Patricia. M. (1990). 2000-Değişen Dünyada 1990’ların On
• Yeni Hedefi, İstanbul: Form Yay. Orçan, M. (2004). Osmanlı’dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü, Ankara: Ka- dim Yay.
• Sarıbay, A.Y. (2004). Modernitenin İronisi Olarak Globalleşme, İstanbul: Everest Yay.
• Sayar, A. (1976.) Veblen ve Göstermelik Tüketim, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul
• Üniversitesi, İstanbul, Türkiye. Sombard, W. (1988). Aşk, Lüks ve Kapitalizm, (Çev: Necati Aça), Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Şahin, O. (1992). Sosyo-Ekonomik Yönleriyle Tüketim Fonksiyonu, Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Topçuoğlu N. (1996). Basında Reklam ve Tüketim Olgusu, Ankara: Vadi Yay.
• Uzoğlu S. Yılmaz A. (1996). ‘‘Medyanın Gücü’’, Yeni Türkiye, 2(11).
• Yüksel A.H. (1996). İkna Edici İletişim, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Yay.
• Yanıklar C. (2006). Tüketim Sosyolojisi, İstanbul: Birey Yay.