Akran-Arkadaş Gruplarına Üyelik: Anlamı, Nedenleri, Kriterleri, Çatışma Yaratan Etkenler ve Sürekliliği

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 3, 861 - 877, 20.09.2017

Hakkı Kızıloluk Celal Teyyar Uğurlu

Öz

Bu çalışmada üniversite
öğrencileri arasındaki arkadaşlık ilişkilerinde arkadaşlık gruplarına üyeliğin
anlamı, nedenleri, kriterleri, çatışma yaratan etkenleri ve sürekliliğine
ilişkin öğrenci görüşleri betimlenmiştir. 
Araştırmanın çalışma grubundaki öğrencilerin demografik özelliklerine
bakıldığında;  11 erkek dokuz kadın olmak
üzere toplam 20 katılımcı yer almaktadır. Çalışma grubu maksimum çeşitlilik
örnekleme yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Verilerin toplanması sürecinde görüşmecilere
açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Araştırmaya ilişkin görüşler Ekim - Kasım
2013 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin analizi aşamasında içerik
analizi kullanılmıştır. Öncelikli olarak verilerin incelenmesi ile veriler
kodlanmış ve benzer kodların bir tema altında toplanması sağlanmıştır. Kodlar
ve temalar tablolar şeklinde ifade edilerek sonuçlara ilişkin yorumlarına yer
verilmiştir. Nitel veriler sayısallaştırılarak yorumların daha anlamlı ve
anlaşılır olması sağlanmıştır. Araştırma bulgularına göre,  akran arkadaşlık gruplarının anlamına ilişkin
görüşlerde en yüksek frekansı öncelikli olarak, 
birlikte paylaşılan ortam, ortak ilgileri olan insan topluluğu,  ve amaç birliği kategorilerinin aldığı
görülmüştür. Akran-arkadaşlık gruplarına üyelik nedenlerine ilişkin öğrenci
görüşlerinde birinci sırada paylaşmak kategorisinin yer aldığı görülmektedir.
Diğer önemli iki neden ise yalnızlıktan kaçma ve güzel vakit geçirmedir.
Öğrencilerin akran-arkadaşlık gruplarına girişte dikkat ettikleri kriterlerden
ilk sırada dürüstlük yer almaktadır. Bu görüşü sırasıyla saygı ve yardımlaşma
izlemektedir. Dürüstlük, saygı ve yardımlaşma öğrenciler için önemli özellikler
olarak kabul edilmektedir. Akran-arkadaş gruplarında en çok çatışma yaratan
etmenler çıkar ilişkileri ve yalancılık olarak yer almaktadır. Akran-arkadaş
gruplarının sürekliliğinin sağlayan durumlara ilişkin görüşlerden en yüksek
frekansı saygı kategorisinin aldığı görülmektedir. Bu kavramı sırasıyla güven,
özverili olmak ve hoşgörü kavramları izlemektedir.

Anahtar Kelimeler

Akran, arkadaş, üniversite, öğrenci, arkadaşlık grupları, akran grupları

On Peer-Friend Groups Membership: Definition, Causes, Criteria, Factors Causing Conflict and Continuity

Öz

The purpose of this study is to examine friendship relations between college students, the meaning of membership in friendship groups, causes, criteria, factors and continuity of conflicting opinions regarding the students. The study group was comprised of 20 participants (11 females; 9 male). The collection of data in the process of open-ended questions was posed to the interviewe. Research concerning data was collected from October to November 2013. Primarily analysis of the data was coded with similar codes, and was gathered under a theme. Codes and themes expressed in the form of tables and the results are given to commentary. Qualitative data was digitized. Provided comments were more meaningful and understandable. According to research findings, the meaning of friendship groups were seen as the highest frequency, with shared environment, a community of people with common interests and unity of purpose categories. It is seen that the “membership to share” in the student opinion on Peer-friendship groups take the first rank. Two other important causes are “a good time” and “escape from loneliness”. Students at the entrance to the attention of the peer - friendship groups are located firstly “honesty”. These opinions are followed by “respect” and “solidarity”. Honesty, respect and cooperation are regarded as important features for students. In group of friends most conflicting factors are located as “interests of conflicting” and “deceit”. In group of friends highest frequency category is seen as “respect”. This concept is followed by trust, selflessness and tolerance.

Anahtar Kelimeler

Peer, friend, college, student, peer groups, friend groups, membership

Kaynakça

• Aksel, E.S. ve Kaplan, B. (2013). “Ergenlerde Bağlanma ve Saldırganlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Nesne Journal of Psychology (Nesne Psikoloji Dergisi), 1, 20-49, www.ceeol.com.
• Balkıs, M., Duru, E. ve Buluş, M. (2005). “Şiddete Yönelik Tutumların Özyeterlik, Medya, Şiddete Yönelik İnanç, Arkadaş Grubu ve Okula Bağlılık Duygusu İle İlişkisi”. Ege Eğitim Dergisi, 6 (4), 81-97.
• Bolling, M.W., Barry,C.M., Kotchick, B.A., & Lowry, J. (2011). “Relations Among Early Adolescents’ Parent- Adolescent Attachment, Perceived Social Competence, and Friendship Quality”. Psychological Reports, 109 (3), 819-841.
• Bottomoore,T, B. (2000). Toplumbilim. İstanbul: Der.
• Buckley, L., Sheehan, M. & Chapman, R. (2009). “Adolescent Protective Behaviour To Reduce Drug and Alcohol Use, Alcohol-Related Harm and İnterpersonal Violence”. Journal of Drug Education, 39, 289-301.
• Bucley, L., Chapman, R., Sheehan, M. (2009). “Protective Behaviour in Adolescent Friendships: The İnfluence of Attitudes Towards the Consequences, Friendship Norms and Perceived Control”. Journal of Youth Studies, 13 (6), 661-679.
• Burcu, E. (1998). “Gençlik Teorilerinin Sınıflandırılmasına İlişkin Bir Çalışma”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 1 (1-2), 105-136.
• Burcu, E., Danacıoğlu, N. ve Vazsonyı, A.T. (2007). “Arkadaş Grubuna Sahip Olmaya Verilen Önemin Gençlerin Vandalizmi Üzerindeki Etkisi”. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 24 (2), 23-44.
• Büyükşahin Çevik, G. ve Atıcı, M. (2008). “Lise 3.Sınıf Öğrencilerinin Arkadaşlık İlişkilerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, (2), 35–50.
• Carter,E.W., Asmus, J. ve Moss, C.K. (2013). “Supporting Relationships Among Youth With and Without Developmental Disabilities”. The Prevention Researcher, 20 (2), 14-17.
• Chen, C. Mao, H. ve Hsieh, A. (2012). “Role Ambiguity, Employee Gender, and Workplace Friendship”. Psychological Reports, 110 (3), 719-730.
• Cooley, C. (1982). Social Organization,, New York, Schocken Books, Inc.
• Çok, F. (1993). Gençlikte Arkadaşlık İlişkileri. Eğitim ve Bilim, 17 (89), 27-35.
• Demir, M., Özdemir, M. ve Marum, K.P. (2011). “Perceived Autonomy Support, Friendship Maintenance, and Happiness”. The Journal of Psychology, 145 (6), 537–571.
• Demir, N.Ö., Baran, A.G., Ulusoy, D. (2005). “Türkiye’de Ergenlerin Arkadaş-Akran Grupları ile İlişkileri ve Sapmış Davranışlar: Ankara Örneklemi”. Bilig, 32, 83-108.
• Demir, M., Özen, A., Doğan, A., Bilyk, N.A. ve Tyrell,F.A. (2010). “I Matter to my friend, therefore I am happy: Friendship, mattering, and happiness”. J Happiness Stud., 12, 983–1005.
• Doğan. İsmail. (1996). Sosyoloji, Kavramlar Ve Sorunlar. İstanbul: Sistem.
• Erdem,G., Eke, C.Y., Ögel, K. ve Taner, S. (2006). “Lise Öğrencilerinde Arkadaş Özellikleri ve Madde Kullanımı”. Bağımlılık Dergisi, 7, 111-116.
• Eren, E. (2010). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. (12.baskı), İstanbul: Beta.
• French, D.C., Vidada, S. & Victor, A. (2005). “Friendships of Indonesian and United States Youth”. International Journal of Behavioral Development, 29 (4), 304–313.
• Fichter, Joseph, (2011). Sosyoloji Nedir. Ankara:Anı.
• Günaydın, B. ve Yöndem, Z.D. (2007). “Ergenlerin Akran Bağlılığının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 141-153.
• Haldun, İbn. (1988). Mukaddime. İstanbul: MEB.
• Hepler, J.B. (1997). “Social Development of Children: The Role of Peers”. Social Work in Education, 19 (4), 242-256.
• Kapcı, E, G. (2004). “İlköğretim Öğrencilerinin Zorbalığa Maruz Kalma Türünün ve Sıklığının Depresyon, Kaygı ve Benlik Saygısıyla İlişkisi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (1), 1-13.
• Karadağ, İ. (2007). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının sosyal destek kaynakları açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kındap, Y., Sayıl, M. ve Kumru, S. (2008). “Anneden Algılanan Kontrolün Niteliği ile Ergenin Psikososyal Uyumu ve Arkadaşlıkları Arasındaki İlişkiler: Benlik Değerinin Aracı Rolü”. Türk Psikoloji Dergisi, 23 (61), 92-107.
• Oral, V. ve Yurtal, F. (2008). “İlköğretim 5.Sınıf Düzeyinde Arkadaşlığın Sosyo-Metrik Statü ve Akademik Başarı Açısından İncelenmesi”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (2), 281-294.
• Özkalp, Enver. (1996). Sosyolojiye giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Sarı, M. (2012). “Empatik Sınıf Atmosferi ve Arkadaşlara Bağlılık Düzeyinin Lise Öğrencilerinin Okul Yaşam Kalitesine Etkisi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18 (2), 95-119.
• Sarı, S.V. ve Tekbıyık, A. (2012). “Arkadaş Baskısını Belirleme Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği Ve Güvenirliği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 295-318.
• Sargın, N. ve Çetinkaya, B. (2010). “Akran Baskısını Azaltmada Grupla Psikolojik Danışmanın Etkililiği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 185-192.
• Sarı, M., Cenkseven, F., (2008). “İlköğretim Öğrencilerinde Okul Yaşam Kalitesi ve Benlik Kavramı”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1-16. Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Smith, D. C., & Sandhu, D. S. (2004). “Toward a Positive on Violence Prevention in Schools: Building Connections”. Journal of Counseling and Development, 82 (3), 287-293.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı.
• Spencer, S.V. ve Bowker, J. C. (2013). “Similarity Between Friends in Social İnformation Processing and Associations with Positive Friendship Quality and Conflict”. Merrill-Palmer Quarterly, 59 (1), 106–131.
• Tezcan, Mahmut. (2010). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Anı.
• Tolan, Barlas, (1987). Toplum Bilimlerine Giriş, Ankara: Kalite.
• Ullah, H. (2009). “Öğrencilerin Akademik Başarısı ve Bunun Öğrencinin Öğrenmeye Katılımı, Fakülte ve Arkadaş İlişkileriyle Bağlantısı”. (Çev. Hasan DAM). Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9 (4), 179-195.
• Uzbaş, A. ve Siyez, D.M. (2011). “Akranları Tarafından Kabul Gören ve Görmeyen İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Oysal Akran İlişkilerine Yönelik Algılarının İncelenmesi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (1), 43-70.
• Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Genişletilmiş 5.baskı), Ankara: Seçkin. Yörükoğlu, A. (1992). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür.