Rainer Maria Rilke’nin “Duineser Elegien” Şiirinin Türkçe Çevirilerinin Genel Çeviri Stratejileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 207 - 222, 10.04.2018

Lokman Tanrıkulu

Öz

Çeviri işlemi günümüzde toplumları ve bireyleri
birbirine yaklaştıran ve onlar arasında her türlü diyalogun ya da iletişimin
kurulmasını sağlayan vazgeçilmez bir etkinliktir. İnsanlığın ve zamanla oluşan
insan topluluklarının varlığından bu yana yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan
çeviri etkinliği, iletişimin ülkeler ve kültürlerarası alanda zorunlu hale
gelmesiyle birlikte farklı bir boyut kazanıp bilim dalı haline gelmiştir. Hangi
dilde yazılmış olursa olsun, roman, öykü, masal, şiir ve tiyatro eserleri gibi
yazınsal metinler çeviri işlemi sayesinde insanlığın ortak mirasıdır. Bu
çalışmada ünlü Alman şairlerinden Rainer Maria Rilke’nin “Duineser Elegien”
(Duino Ağıtları) şiirinin üç farklı Türkçe çevirisi üzerinde kaynak ve hedef
dil arasında eşdeğerlik dikkate alınarak genel çeviri stratejileri üzerinde
durulmuştur. A.Turan Oflazoğlu, Nazar Tüysüzoğlu ve Can Alkor çevirileri olmak
üzere şiirin üç farklı çevirisinden faydalanılmıştır. Çalışmanın amacı, çeviri
esnasında, ne gibi değişiklikler yaşandığı, bu değişikliklerin hangi çeviri
stratejisiyle kaynak dilden hedef dile aktarıldığını göstermek ve çevrilen her
şiirin farklı bir anlam yakaladığına dikkat çekmektir. Araştırmamızda üç farklı
yazarın şiir çevirileri genel çeviri stratejileriyle değerlendirilmiştir.
Sonuçta üç şiirinde kaynak ve hedef dil arasında benzerlikleri olsa da
farklılıkların daha fazla olduğu ve en çok bire bir çeviri, uyarlama, ekleme,
çıkarma, yerlileştirme ve değiştirme stratejisinden faydalanıldığı
görülmüştür.  

Anahtar Kelimeler

Çeviri, şiir, eşdeğerlik, genel çeviri stratejileri

Kaynakça

• Aksan, D. (1998), Anlambilim-Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yay., Ankara.
• Bezirci, A. (1982), Orhan Veli, Bütün Çeviri Şiirleri, Can Yayınları, İstanbul.
• Deveci, T., Ulusoy, Z. (2005), Örneklerle Almanca Çeviri Tekniği, Fono Yayınları, İstanbul.
• Dıckıns, J., Hervey, S., Higgins, I. (2002), Thinking Arabic Translation, A Course in Translation Method: Arabic to English, London and New York: Roudtledge.
• Durusoy, G., Husanov, M. (1994), Voznesenski Örneğinde Şiir Çevirisinin Sorunları, H.Ü. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, Ankara.
• Günay Köprülü, S. (2013), Film Çevirisinde eşleme Yaparken Karşılaşılan Çeviri Sorunları, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Köktürk, Ş. (2015), Uygulamalı Çeviribilim, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Newmark, P. (1988), A Textbook of Translation, Prentice Hall International (UK) Ltd.
• Rilke, R.M. (1955), Sämtliche Werke Band I, Insel Verlag, s.706-708, Wiesbaden.
• Rilke, R.M. (2013), Duino Ağıtları, çev. Nazar Tüysüzoğlu, Notos Kitap Yay., s.51-53, İstanbul.
• Rilke, R.M. (2013), Duino Ağıtları, çev. Can Alkor, T.İş Bankası Yayınları,s.24-25, İstanbul.
• Rilke, R.M. (2013), Duino Ağıtları, çev. A.Turan Oflazoğlu, İz Yayıncılık, s.174-176 İstanbul.
• Suçin, M.H. (2013), Öteki Dilde Var Olmak Arapça Çeviride Eşdeğerlik, Say Yayınları, İstanbul.
• Yalçın, P (2015), Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama, Grafiker Yayınları, Ankara.
• Yazıcı, M. (2007), Yazılı Çeviri Edinci, Multilingual Yayınevi, İstanbul.