Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu: TRA1 ve TRA2 Bölgelerinde Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 375 - 406, 10.04.2018

Fatma Temelli , Utku Şendurur

Öz

Günümüz iş ortamında çalışan
bireylerde, çalışma şartlarından doğan fiziksel ve duygusal çöküş olarak
kendini gösteren tükenmişlik, özellikle insan ilişkilerinin yoğun olarak
yaşandığı çalışma ortamlarında etkisini daha fazla göstermektedir. Tükenmişlik sendromu,
bireysel ve örgütsel anlamda yıkıcı etkileri olan ve özellikle hizmet
sektöründe çalışanların verimliliğini olumsuz yönde etkileyen bir olgudur.
Hizmet sektöründe daha fazla görülmesinde, çalışanların işlerini yaparken
strese daha çok maruz kalmaları etkili olmaktadır. Hizmet sektöründe faaliyet
gösteren muhasebe meslek mensupları da, insanlarla sürekli yüz yüze iletişim
kurdukları için tükenmişlik sendromuna maruz kalmaktadırlar. Bu çalışmada, veri
toplama aracı olarak; sosyo-demografik özellikler içeren bir form ve Maslach
Tükenmişlik Ölçeği kullanılarak, ülkemizde TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) ve
TRA2 (Kars, Ardahan, Iğdır, Ağrı) bölgelerindeki muhasebe meslek mensuplarının
yaşadıkları tükenmişlik düzeylerini belirlemek, 
değişkenler ile tükenmişlik arasındaki ilişkiyi tespit etmek ve tükenme
sorununun kaynağını tespit edip tükenme sorununa ilişkin çözüm önerileri
getirmek amaçlanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 21 paket
programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Meslek Mensupları, Tükenmişlik Sendromu, TRA1, TRA2, İstatistiksel Analiz

Kaynakça

• Akın, A. (2007). “Muhasebe Meslek Mensuplarında İş Tatmini ile İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 34, 144-151.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). “Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (GOÜ Örneği)”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2), 69-96.
• AY, M., ve Avşaroğlu, S. (2010). “Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi 1-Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1170-1189.
• Barutçu, E. VE Serinkan, C. (2008). “Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu ve Denizli’de Yapılan Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 8 (2), 2008, 541-561.
• Basım, H. N. ve Şesen, H. (2006). “Mesleki Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi: Kamu’da Bir Araştırma”. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6 (2),15-23.BEŞYAPRAK, S. (2012). “Personel Güçlendirmenin Tükenmişlik Sendromu Üzerine Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Boyar, E., (2011). “Türkiye’de Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Durumlarının Araştırılması”, Yayımlanmış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Budak, G. ve SÜRGEVİL, O. (2005). “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama.”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (2), 95-108.
• Çan, E., Topbas, M., Yavuzyılmaz, A., Çan, G. ve Özgün, S. (2006). “Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Görevlisi Hekimlerin Tükenmişlik Sendromu ile İş Doyumu Düzeyleri ve İlişkili Faktörler.” On Dokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Dergisi, 23 (1), 17-24.
• Çimen, M. (2000). “Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik, İş doyumu, Kuruma Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetlerine İlişkin Bir Alan Araştırması”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, T. C. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çimen, M. ve Ergin, C. (2001). “Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Gülhane Tıp Dergisi, 43 (2), 169–176.
• Dalğar, H. ve Tekşen, Ö. (2014). “Muhasebecilerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile Rol Çelişkisi Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37-54.
• Demir, Ö. VE Sezgin, E. E. (2017). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik Düzeyleri İle Örgütsel Bağlılık Kavramı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: TRB1 VE TRC2 Bölgesindeki İşletmelerde Yapılan Bir Çalışma”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Şubat 2017; 10 (3): 33-54.
• Deran, A. ve Beller, B. (2015). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Giresun İl Merkezinde Yapılan Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 45, 69-93.
• Doğan, Z. ve NAZLIOĞLU, E. H. (2010). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma”, İş, Güç-Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12 (3), 97-116.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, Ed: R. Bayraktar, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 143-154, Ankara.
• Ergin, C. (1993). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, 22-25 Eylül, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ergin, C. (1995). “Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1-2), 37-50.
• Ersoy, A. ve Demirel Utku, B. (2005). “Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-I”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 26, 43-50.
• Ertürk, E., ve Keçecioğlu T. (2012). “Çalışanların İş Doyumları İle Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Bir Uygulama”. Ege Akademik Bakış,12 (1), 39-52.
• Freudenberger, H. J. (1974). “ Staff Burn-Out”, Journal of Social Issues, 30 (1), 159-165.
• Friesen, D. ve Sarros, J. C. (1989). “Sources of Burnout Among Educators”, Journal of Organizational Behavior, 10 (2), 179-188.
• Gökoğlan, K. (2010). “Kamu İç Denetçilerinde Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, B. (2005). “İlköğretim Öğretmenlerinde Tükenmişlik”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 152-166.
• Güriş, S. ve Astar, M. (2015). Bilimsel Araştırmalarda Spss İle İstatistik, İstanbul: Der Yayınları.
• Hacıhasanoğlu, T. ve Karaca, N. (2014). “Bağımsız Çalışan Muhasebe Meslek Mensuplarının ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik, İş Tatmini Ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4), 153-170.
• Kaçmaz, N. (2005). “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68 (1), 29-32.
• Kaşlı, M. ve Aytemiz Seymen, O. (2009). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişliğe Neden Olan Faktörleri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, 17.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 21-23 Mayıs, Eskişehir, 562- 569.
• Keser, A. (2009). Çalışma Psikolojisi, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Leıter, M. P. Ve Maslach, C. (1988). “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment”, Journal of Organizational Behavior, Cilt: 9, 297-308.
• Levinson, H. (1996). “Burnout”, Harvard Business Review, 153-161.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, Cilt:2, 99-113.
• Maslach, C., Schaufelı, W. B. ve LEITER, M. P. (2001). “Job Burnout”, Annual Reviews of Psychology, 52, 397-422.
• Maslach, C. (2003). “Job burnout: New Directions In Research And Intervention”. Current Directions in Psychological Science, 12, 189-192.
• Morrissette, P. J. (2000). “School Counselor Well-Being”, Guidance and Counseling, 16, 2-9.
• Nakip, M. (2013). Pazarlamada Araştırma Teknikleri (SPSS Uygulamalı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Nazlıoğlu, E. H. (2009). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Okutan, E. (2010). “Kişilik Özelliklerinin Tükenmişliğe Etkisi: Bir Örnek Olay İncelemesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Okutan, E., Yıldız, Ş. ve Konuk, F. (2013), “İş Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Finans ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (2): 1-17.
• Özdemir A. K, Özdemir, D., Sümer, H., Kılıç, E. VE Öztürk, M. (2003). “Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Akademik Personelinde Tükenmişlik Ölçeğinin Üç Yıllık Arayla Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 6 (1), 14-18.
• Öztürk, V., Çil Koçyiğit; S. ve Çına Bal, E. (2009). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Bazı Demografik Değişkenleri İle Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Ankara Örneği”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44, 137-148.
• Pines, A. M. VE Maslach, C. (1981). “Burnout: From Tedium To Personal Growth”, New York Macmillan. Psychology, 72, 269–274.
• Sıngh, J., Goolsby, J. R., ve Rhoads, G. R. (1994). “Behavioral and Psychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives”, Journal of Marketing Research, Cilt: XXXI, 558-569.
• Sweeney, J. T. ve Summers, S. L. (2002). “The Effect of the Busy Season Workload On Public Accountants Job Burnout”, Behavioral Research In Accounting, 14, 223-245.
• Taysı, K. (2012). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Kırklareli İlinde Bir Araştırma”, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Torun, A. (1997). “Stres ve Tükenmişlik”, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi içinde, Ed. Suna Tevrüz, Türk Psikologlar Derneği ve Kalite Derneği Ortak Yayını, İstanbul, 43-53.
• Uyar, S.ve Erdinç, S. B. (2011). “Muhasebe Personelinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 13 (1), 213-232.
• Yalçın, S. (2012). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebecilik Mesleğinin Geliştirilmesiyle İlgili Tutumları”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 7, 113-136.YAMANE, T. (1973). Statistics: An Introductory Analysis, New York: Harper & Row. YILDIRIM, O., TEKTÜFEKÇİ, F. ve ÇUKACI, Y. C. (2004). “Modern Toplum Hastalığı: Stres ve Muhasebe Meslek Elemanı Üzerindeki Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 9 (2), 1-20.
• Yılmaz, E. (2014). “Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle İşe Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki: Samsun İlinde Bir Araştırma”, Muhasebe Ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 7 (3), 49-70.
• Zincirkıran, M. ve TİFTİK, H. (2013). “Burnout Research for Members of Practitioners of Accountancy: Practice in the City of Diyarbakır”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 240-253.