Türkiye’de Halkçılığın Kaynağı ve Tebaadan Halka Zihni Dönüşüm

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 917 - 932, 25.06.2018

Erdi Aksakal

Öz

II. Meşrutiyet devri ile
birlikte yeni akımlar, yeni düşünce tarzları, yeni gazete ve dergiler ile
Osmanlı düşün hayatına giren en önemli kavram halk, halkçılık olmuştur.
Özellikle Rus Narodnik hareketinden etkilenen ve popülizm ile beslenen aydın
grubu, daha dinamik ve görece modern adımlar atmış, geleneksel Osmanlı
sisteminin karşısına yeni bir sistem ile çıkmak istemişlerdir. Dünya
konjonktüründe gerçekliği, bilgiyi ve anlam dünyalarını oluşturmak kaydıyla
özne pozisyonunda olan Osmanlı düşün hayatı ve millet sistemi, batılılaşma
adımlarının atıldığı dönem itibariyle, nesne olmak durumunda kalmış; kendi
dışında meydana gelen gelişmelere karşı duyarsız kalmamış, kalamamıştır. Artık
bilginin ve gerçekliğin aydınlanmadan başlamak suretiyle batının şartlarına ve
toplumsal dinamiklerine göre şekillenmesi, Osmanlı düşün hayatında da karşılık
bulmakta çok fazla gecikmemiştir. Bu karşılık ancak söz konusu toplumun
şartlarına göre uyarlanmış, bir anlamda yerelin renklerine bürünmüştür.
Özellikle geleneksel sistemin sahip olduğu bir takım kimlikler ve tanımlamalar
artık bu uyarlamanın neticesinde değişmeye başlamıştır. Millet sistemi
içerisinde tebaa, avam, ahali, halk ve modernist millet tanımına benzer şekilde
değişime uğramış, algılama bu yönde değişmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halkçılık, Millet Sistemi, Narodnizm

Kaynakça

• Akşin, S. (2016). Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aydın, A. (2017). Batı Kavşağında Şinasi Ve Duruşu, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 2, Sayfa: 17-26, Elazığ.
• Aydın, S. (2013). Halk Ve Halkçılık Algısının Teorik Arka Planı Merkezinde Yorumsal Bir Örnek Olarak; İslamiyet Öncesi Türk Siyasal Ve Sosyal Hayatında Halk Ve Halkçılık Algısı, Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi (Journal Of Turan Center For Strategıcal Researches).
• Canovan, M. (1982). Two Strategies for The Study of Populism: Politikal Studies Volume 30, İssue 4, Pages: 544-552.
• Diner,Ç. Popülism of Kadro Movement and Its Roots –An Example of A Different Understanding of Popülism, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, M. (2001). Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Vadi Yayınları.
• Enver, K. (1992). Yeni Osmanlılar, 150. Yılında Tanzimat, Yay. Haz. Hakkı Dursun Yıldız, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türk Medeniyet Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayıncılık.
• Gökalp, Z. (1981). Makaleler VIII, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Gökalp, Z. (1913). Halk Medeniyeti-I, Başlangıç, Halka Doğru, S. 14, 10 Temmuz 1329.
• Gökalp, Z. (1976). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (Haz: İbrahim Kutluk), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1976.
• Gökalp, Z. (1918). Rusya’daki Türkler Ne Yapmalı Yeni Mecmûa’nın otuz sekizinci nüshasında intişâr etmiştir. İstanbul – Tanîn Matbaası, Mehmet Şevket Eygi Kütüphanesi çev: Süleyman Öncül.
• Hanioğlu, Ş. (1958). Jön Türk Basını, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kabacalı, A. (1990). Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Karaca,N. (2008). Pozitivizmin Erken Cumhuriyet Dönemine Etkisi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karaca, N. (2015). Türkiye’de Sosyoloji, Analiz ve Uygulamalar, Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Karaca, N. (2012). Cumhuriyetin İnşasında Milliyetçilik, Ankara: Türk Yurdu.
• Karaca, N. (2010). Kültürel Değişme Sürecimizde Kimlik Algısı, Değişim Sempozyumu, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Kaya, G. (2017). Yeni Osmanlılardan İttihat Ve Terakki Cemiyeti’ne Halk Kavramının Kullanımları Millî Folklor, 2017, Yıl 29, Sayı 113.
• Kolektif. (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Laclau, E. (2007). Popilist Akıl Üzerine, Ankara: Epos Yayınları.
• Mardin, Ş.(2004). Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2003). Bediüzzaman Said Nursi Olayı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2004). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1986). Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1958). Osmanlı İmparatorluğunda Millet, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Osmanlı Türkçe Sözlük (1985). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Redhouse Sözlüğü (1997). Türkçe-Osmanlıca-İngilizce, İstanbul: SEV Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş.
• Şimşek, U. (2017). Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyet’inde Kimlik Arayışları, İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Şinasi. “Mukaddime”, No: 1,Tercümân-ı Ahvâl, 8 Ekim 1860.
• Toprak, Z. (1984). Halka Doğru Gidenler, Toplum ve Bilim Sayı 24.
• Toprak, Z. (1958). Osmanlı Devletinde Uluslaşmanın Toplumsal Boyutu: Solidarizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toprak, Z. (1992). “Popülizm ve Türkiye’deki Boyutları, “Tarih ve Demokrasi -Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan, İstanbul: Cem Yayınları; Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği.
• Ünsaldı, L. (2014). Sosyoloji Tarihi Dünyada ve Türkiye’de. Ankara: Heretik Yayınları.
• Yaldız, C. (2013). Popülizm Türkiye Politika ve Araştırma Merkezi, Londra: Analiz Türkiye, Cilt I, Sayı 11.