Simgesel Bir İletişim Aracı Olarak Manas Destanının Anıtlaştırılması (Bişkek Manas Anıtları Analizi)

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 2, 1889 - 1902, 22.10.2018

Yusuf Yurdigül Yurdigül , Niyazi Ayhan

Öz

İktidarlar topluma yönelik
ileti aktarımında bulunmak için anıtları kullanmaktadır. Dolayısıyla anıtlar
kamuoyuna mesajlar sunan ve iktidar ile toplum arasında iletişim kuran araçlar
olarak ele alınabilmektedir. Bu mesajlarda ideolojik içeriklere yer verildiği
gibi toplumsal uzlaşıyı sağlayan ortak vurgular da bulunmaktadır.Çalışma Türk tarihinde önemli
bir yeri olan Manas destanın simgesel bir anlatım aracı olarak anıta
dönüştürülmesi sürecinde hangi ideolojik unsurların kullandığını ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Manas destanı, ideolojik olarak ilişkisellik
durumu, anıt ve ideoloji gibi konular çalışmanın kavramsal çerçevesini
oluşturmaktadır. Anıtların simgesel ve ideolojik analizi için Kırgızistan’ın
Bişkek şehrinde bulunan Sovyet ve Bağımsızlık dönemlerine ait iki anıta
odaklanan çalışmada Barthes’ın göstergebilimsel analiz yöntemi
kullanılmaktadır. Çözümlenen anıtların en belirgin ortak noktası ise konu
bakımından aynı olmalarıdır. Kırgız destanı kahramanı Manas’ı ele alan anıtlar
iki farklı siyasal rejimde inşa edilmiştir. Anıtların konuları itibariyle aynı
olmasına rağmen ideolojik perspektifte kendi dönemlerinin ideolojilerini
yansıttığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla Sovyet döneminde inşa edilen Manas
anıtı Sovyet ideolojisini yansıtırken, bağımsızlık döneminde inşa edilen Manas
anıtı ise bağımsızlık dönemi ideolojisi ile uyumlu bir haldedir. Bu ideolojik
anlamlandırmalarda kullanılan simge ve semboller çalışmanın ana çatısını
oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Manas, Simgesel Anıt, İdeoloji, SSCB

Kaynakça

• Albers, Peggy (2006). Visual Discourse Analysis: An Introduction to the Analysis Of School Generated Visual Texts. National Reading Conforence Yearbook 56, pp. 81-95.
• Akengin, Çağatay (2014). Sanat İdeoloji Politika İlişkileri, Ulakbilge, Cilt 2, Sayı 4, ss 143-150.
• Akyüz, Çiğdem (2010). Manas Destanı’nda Alp Kadın Tipi, Mukaddime, Sayı 1, ss 169-180.
• Ayhan, Niyazi (2017). Simgesel Yapılarda Hegemonya ve İdeolojinin İnşası,Cinius Yayınları, İstanbul.
• Beşirli, Hayati (2015). Bağımsızlık Sonrası Kırgız Kimliğinin İnşasında Manas ve Manas Destanının Simgeselliği, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 22, ss 29-46.
• Cumakunova,Gülzura (2007).Kırgızların Mitolojik İçerikli Destanlarından Kococaş Destanı,Modern Türklük Araştırmaları Dergisi,Sayı2,cilt 4,ss 36-46.
• Çakmak, Diren (2009). Manas Destanı’nın İktisadi İncelemesi, Akademik bakış, Cilt 3,Sayı 5,ss 171-194.
• Durmuş, Gülşah (2015). Campbell’ın Monomit Kuramı Bağlamında Manas Destanı: Bir Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 25, Sayı 2,ss 67-76. Fiske, John (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş, (çev.) Süleyman İrvan, Bilim Sanat Yayınları, Ankara.
• Maigret, Eric (2006) Göstergebilimden Edimbilime, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Çeviri Aslı Yapar Gönenç, ss 38-49.
• Parsa, Seyide. Parsa, Alev Fatoş (2004) Göstergebilim Çözümlemeleri, Ege Üniversitesi Basımevi,2.Basım. İzmir.
• Temur, Nezir (2009). Bir Sovyet Ürünü: Manas’ın Kurama Varyantı, Türkbilig,sayı17,ss 133-145.
• Useev, Nurdin (2016). Manas Destanı’ndaTürki Til Kavramı, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat dergisi, sayı 41,203-223.
• Yayınoğlu, Eraslan Pınar, Susar, A. Filiz (2008). Kent, Görsel Kimlik ve İletişim, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.