Türkiye’de Yargı Etiği İlkeleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: Özel Sayı, 85 - 100, 31.12.2020

Esra Nur Tuğan , Uğur Ömürgönülşen

Öz

Etik ilkelerin işlevinin en hayati olduğu alanlardan birisi de kuşkusuz ki yargıdır. Adalet hizmetlerinin, bütün vatandaşları yakından ilgilendiren konuların başında gelmesinin yanı sıra etik ilke ve değerlerin hakim olmadığı bir sistemde, yargılama sürecinin sonucunda adalete ulaşılması da mümkün olmayacaktır. Türkiye’de pek çok farklı meslek kolunun, kendilerine özgü mesleki etik davranış kuralları geliştirdiği bilinmekle birlikte, yargı etiği alanında çalışmalar ise yakın geçmişte başlamıştır. Türkiye’nin yargısal etik davranış kurallarına sahip olmayışının önemli bir eksiklik olarak görülüp sıkça eleştiri alması sebebiyle, bu ilkelerin oluşturulması konusu gündeme gelmiştir. Yargısal etik ilkeler belirlemeyi amaçlayan iki önemli proje kısa süre önce tamamlanmıştır. Her iki projenin sonucunda da yargısal etik davranış ilkeleri belirlenmiştir. Bunlardan ilki Yargıtay Başkanlığı’nın hazırladığı Yargıtay Yargı Etiği İlkeleri, ikincisi Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun yayınladığı Türk Yargı Etiği Bildirgesi’dir. Bu çalışmada, sözü edilen bu iki düzenleme Bangalore Yargı Etiği İlkeleri ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Sonuç olarak iki düzenlemede de Bangalore İlkeleri’nden çokça esinlenildiği görülmüştür. Ancak Yargıtay Yargı Etiği İlkeleri, Türk Yargı Etiği Bildirgesi’ne göre Bangalore İlkeleri ile daha fazla benzerlik taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yargı Etiği, Yargı Etiği İlkeleri, Yargıtay, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK)

Kaynakça

• Bangalor Yargısal Davranış İlkeleri Yorumu (Commentary on the Bangalore Principles on Judicial Conduct) (2007), Haz. Yargısal Dürüstlük Grubu (the Judicial Integrity Group). https://rm.coe.int/168066d6b9
• BM, (1985), Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel Prensipleri, BM Yedinci Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tedavisi Kongresi, Milano, Erişim adresi: https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/51159f30-8d0e-4bb4-becc1446b51d1a5d .pdf
• BM, (2003), Bangalor Yargı Etiği İlkeleri, 2003/43 Sayılı Karar, T.C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü
• Coe.int (2019), https://www.coe.int/tr/web/ankara/project-on-strengthening-judicial-ethics-in-turkey#{%2210278365%22:[0]}, Erişim Tarihi: 30.04.2019
• Contini, Francesco ve Mohr, Richard (2007), Reconciling Independence and Accountability in Judicial Systems, Utrect Law Review, Vol 3, Issue 2, s.26-43. https://www.utrechtlawreview.org/articles/abstract/10.18352/ulr.46/
• Çalışır, Kurtuluş Tayanç (2015), Yargı Etiği, Ankara, Adalet Yayınevi
• Çetiner, Selma (2016), Yargı Etiği (Yargı Erki ve Değerler), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Davran, Zeynep (2000), Hukuk Kurallarının Etik Temelleri, Tepe, Harun (Haz.), Etik ve Meslek Etikleri, (s.139-152), Ankara, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları
• Eryılmaz, Bilal ve Biricikoğlu, Hale (2011), Kamu Yönetiminde Hesap Verebilirlik ve Etik, İş Ahlakı Dergisi, Cilt 4, Sayı7, (19-45). http://isahlakidergisi.com/wp-content/uploads/2014/06/sayi07-yilmaz-tr.pdf
• Evrensel Hakimler Şartı (the Universal Charter of the Judge), International Association of Judges (17.11.1999), Taiwan. https://www.fjc.gov/sites/default/files/2015/Universal%20Charter%20of%20the%20Judge.pdf
• Evrensel Hakimler Şartı, (the Universal Charter of the Judge), International Association of Judges (updated), (14.11.2017), Santiago de Chile. https://www.unodc.org/res/ji/import/international_standards/the_universal_charter_of_the_judge/universal_charter_2017_english.pdf
• Gözler, Kemal (2011), Anayasa Hukukunun Genel Teorisi Cilt 1, Bursa, Ekin Yayınevi.
• Gül, Abdülhamit (2019), Yargı Etiği Bildirgesi Tanıtım Toplantısı Konuşma Metni, Ankara, http://basin.adalet.gov.tr/resimler/2019-03-11.pdf
• Gülener, Serdar (2011), Yargı Bağımsızlığını Güçlendirici Bir Mekanizma Olarak Yargısal Hesap Verebilirlik ve Türk Yargı Sistemi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XV, Sayı 2, (215-252). http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/15_2_7.pdf
• Hakimler ve Savcılar Kurulu (2018), Hakimler ve Savcılar Kurulu 2017 Yılı Faaliyet Raporu, Şubat 2018, Ankara, https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/files/HSK%202017%20YILI%20FAAL%C4%B0YET%20RAPORU.pdf
• Hakimlerin Statüsüne İlişkin Avrupa Şartı, (08-10.07.1998), Strazburg. http://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/6b93439f-7312-4e49-a52d7e0e2790845a.pdf
• Hsk.gov.tr (2019), http://www.hsk.gov.tr/DisIliskilerProje/1_turkiye-de-yargi-etiginin-guclendirilmesi-projesi.aspx, Erişim Tarihi: 01.02.2019
• İnceoğlu, Sibel (2007), Karşılaştırmalı Hukuk Yaklaşımıyla Yargıca Yönelik Disiplin Süreçlerinin Yargı Bağımsızlığına Etkisi, Türkiye Barolar Birliği (TBB) Dergisi, Sayı 72, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2007-72-351
• İnceoğlu, Sibel (2011), Yeni Anayasada Bağımsız Bir Yargı İçin Neler Yapılmalı? Uluslar Arası Belgeler Işığında Öneriler, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 95, (235-268). http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2011-95-725
• Jayawickrama, Nihal (2009), Bir Adli Adap Rehberi Hazırlanması, Bildiri. http://etik.gov.tr/Portals/0/meslek_etigi/Yarg%C4%B1%20eti%C4%9Fi.pdf
• Kesim, Erdoğan (2005), Bir Etik Davranış İlkesi Olarak Hesap Verebilirlik (Hesap Verme Sorumluluğu), Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 18-19 Kasım 2005-Sakarya (s.269-281), Sakarya, Bilge Matbaacılık.
• Lubet, Steven (1998), Judicial Discipline and Judicial Independence, Law and Comtemporary Problems, Vol:61, No:3 (59-74). https://www.jstor.org/stable/1192416?seq=1#page_scan_ tab_contents
• Saldırım, Mustafa (2017), Projenin Tanıtımı, Mustafa Saldırım, Gülşah Sibel Akbulut ve Gözde Hülagü (Haz.), Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi Açılış Sempozyumu: 13-14 Nisan 2017, Ankara, (14-19), https://www.yargitay.gov.tr/documents/SEMPOZYUM_KITABI.pdf
• Sarı, Cengiz (2014), Hakimlerin Hesap Verebilirliği, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl 5, Sayı 17, (361-382). http://www.taa.gov.tr/yayin/turkiye-adalet-akademisi-dergisi-sayi-17/
• Terhechte, Jörg Philipp (2009), Judicial Ethics for a Global Judiciary – How Judicial Networks Create their own Codes of Conduct, German Law Journal, Cilt 10, S 04, https://doi.org/10.1017/S2071832200001188
• Tomasi, Claudio (2017), Program Açılış Konuşması, Mustafa Saldırım, Gülşah Sibel Akbulut ve Gözde Hülagü (Haz.), Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi Açılış Sempozyumu: 13-14 Nisan 2017, Ankara, (7-10), https://www.yargitay.gov.tr/documents/SEMPOZYUM_KITABI.pdf
• Topakkaya, Arslan (2010), Hukuk ve Adalet, Ankara, Yetkin Yayınları
• Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı (2019), Yargıtay Yargı Etiği İlkeleri, Ankara, https://www.yargitay.gov.tr/documents/YargiEtigiIlkeleri.pdf
• Winkler, Adam and James Zagel (1995), the Independence of Judges, University of California, Los Angeles School of Law Public Law & Legal Theory Research Paper Series, Vol: 46, (795-834). https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=808624
• Yüksel, Mehmet (2002), Modernleşme Bağlamında Hukuk ve Etik İlişkisine Sosyolojik Bir Bakış, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı 57-1, (177-195) http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/2484/3248.pdf?show
• Yüksel Saadet (2012), Türk Anayasa Hukukunda Hakimlerin Bağımsızlığına Genel Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C LXX, S 2, (71-98), https://dergipark.org.tr/download/article-file/97732
• Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi Bilgi Notu (2017), https://www.yargitay.gov.tr/documents/BilgiNotu_Information.pdf