Şiir ve nesir gibi edebi materyalin ve genel anlamıyla edebiyat tarihinin eleştirisi olmadan bahse konu edebiyatı daha iyi anlamanın ve onunla ilgili güncel bir değerlendirmenin olmayacağı açıktır. Bundan dolayı edebî tenkit, edebiyat çalışmaları içerisinde olmazsa olmazlar arasında yer alır. Zira edebî tenkit alanındaki bilgi, edebiyat alanında araştırma ve inceleme yapmak isteyenin ilmi yeteneğini geliştireceği gibi edebî zevkinin de gelişmesine katkıda bulunacak önemli bir disiplin haline gelmiştir. Aynı şekilde, özellikle döneminin edebî ürünlerini akıl süzgecinden geçiren bir “eleştirmen” (en-nâkıd) bulunmadığı sürece, ne şair ne de edip zamanının dili olamazlar. Dolayısıyla güçlü eleştirmenler, bulundukları dönemin edebiyatının kalkınmasını sağlayan etkin bir faktör olduğu gibi, aynı şekilde eleştirmenin bulunmaması da edebiyatın gerilemesine neden olan faktörler arasında sayılır.
Arap Edebiyatında edebî eleştiri ilk dönemlerden itibaren yapılagelmiştir. Sosyal, siyasi ve ilmi gelişmelere paralel olarak edebî eleştiri de önemli bir gelişme seyri izlemiş ve bu alanla ilgili önemli eserler verilmiştir. Şekil, üslup, metot ve ıstılah (terim) olarak farklı merhalelerden geçen tenkit, bu alanla ilgi eserlerde farklı görüntüler vermektedir. Mesela, söz konusu eserlerde eleştiri metotları tamamen farklı olduğu gibi, eleştirmenlerin özellikleri, eleştiride izlenecek hususlar, konuyla ilgili eserlerin mukaddimelerinde, ya bir başlık açılmadan bahsedilmiş, ya da konular içerisinde dağınık bir şekilde dile getirilmiştir. Diğer taraftan özellikle Arap Edebiyatı alanında araştırma ve inceleme yapılırken bir eleştirmende bulunması gereken hususların, eleştirinin metodu ve eleştiride izlenecek yolun sağlıklı bir şekilde bilinmesi konu açısından oldukça önemlidir. İşte bu makalede bu konuları tek bir başlık altında toplamak ve madde madde ortaya koymaya çalıştık.
Eleştirinin tanımını yaparak başladığımız makalede, “tenkid” kelimesinin ıstılahî anlamının daha iyi kavranabilmesi için sözlük anlamının ayrıntılı olarak verilmesinin faydalı olacağını düşündük. Böylece özellikle klasik dönem eleştirmenlerinin eleştiri konusuna yaklaşımlarındaki farkları okuyucuya sunmaya çalıştık. Bu arada özellikle eleştirmenlerin sahip olması gereken özellikleri üzerinde durduk. Bunun araştırmacılar için, edebî tenkit konusunda kısa fakat öz bir çerçeve plan oluşturacağını ve aynı şekilde maddeler halinde özet bir bilgi vereceğini umuyoruz.
teşekkür ederim
It is not possible to understand literature and its history without criticizing and analyzing it. Therefore, criticism is considered as one of the requirements of literature that polishes human talents and pushes them towards progress and elevates literature. Further, the poet will not be the tongue of his time until there is with him the critic who is the mind of his time, and the presence of the critic in a certain era caused the flourishing of literature and its loss, evidence of the decline of literature. The characteristics of the critic did not receive a separate item in the research of writers, but rather they talked about it in the folds of their books without assigning them to a specific title.
Most researchers when talking about the critic confused the characteristics of the critic with what the critic should achieve before practicing criticism. Herein, I planned to clarify the difference between the two matters, and I put them under one heading and in a separate paragraph, and I have elaborated in defining criticism to put in the hands of the reader the different views of criticism in the eyes of writers. It caught my attention that researchers in Arabic literature in Turkey refrain from studying in the field of Arab criticism, perhaps because of its difficulty.
They are satisfied with analyzing the opinions of the writers and their most important orientations. For this reason, I wanted to write about criticism, especially the characteristics of the critic, to make it easier for researchers to delve into this field, and I did not neglect the recommendations of the novice in criticism. Additionally, I have referred to many sources for easy reference
لا يمكن فقه الأدب وتاريخه من دون نقده وتحليله، لذا يعتبر النقد من مستلزمات الأدب، يصقل المواهب الانسانية ويدفع بها نحو التقدم ويَسْمو بالأدب، والنقد الأدبي العربي مثل بقية العلوم الأخرى خضع للتطور واختلفت حركة النقد لاختلاف مناهج النقاد العرب، والنقد كان مساو للأدب يلازمه منذ النشأة، والشاعر لا يكون لسان زمانه حتى يوجد معه الناقد الذي هو عقل زمانه، ووجود الناقد في عصر ما سبب ازدهار الأدب وفقدانه دليل انحطاط الأدب.
صفات الناقد وما يجب عليه تحصيله كثيرة تكاد لا تنضبط، كل طائفة تنفرد بذكر ما يلائم نظرتها للنقد أو خطتها في التأليف، ولم تحظ صفات الناقد بفقرة مستقلة في أبحاث الأدباء، بل تحدثوا عنها في ثنايا كتبهم دون أن يخصوها بعنوان معين، ومعظم الباحثين عند الحديث عن الناقد خلطوا بين صفات الناقد وما يجب على الناقد تحصيله قبل ممارسة النقد، وقد أردت في هذه المقالة أن أوضح الفرق بين الأمرين، وأجعلها تحت عنوان واحد وفي فقرة مستقلة، وأصنفها تصنيفاً يسهل على المبتدئ والدراس الاستفادة منها، وقد أسهبت في تعريف النقد لأضع بين يدي القارئ النظرات المختلفة للنقد في نظر الأدباء.
وقد لفت نظري أن الباحثين في الأدب العربي في تركيا يحجمون عن الدراسة في مجال النقد العربي ربما لصعوبته ويكتفون بتحليل آراء الأديب وأهم توجهاته، لهذا السبب أردت أن أكتب في النقد وخاصة صفات الناقد ليسهل على الباحث الخوض في هذا المجال، ولم أهمل التوصيات للمبتدئ في النقد، كما أنني أشرت إلى مصادر عديدة كي يسهل الرجوع إليها.
Primary Language | Arabic |
---|---|
Journal Section | Makaleler |
Authors | |
Publication Date | September 28, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Volume: 25 Issue: 3 |