Geçmişten Günümüze Kehanet

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 254 - 270, 29.11.2021

Tuba Aydın Çakmak , Ayşe Yıldırım

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.944462

Öz

Özet
Çok eski uygarlıklardan beri var olan, kısaca meydana gelecek olayları birtakım yöntemlerle önceden bilmeye çalışma olarak adlandırabileceğimiz kehanete hemen hemen bütün uygarlıklar tarafından önem verilmiştir. Dünyanın başlangıcından bu yana geçmiş çoğumuz için önemli olmayıp, insanlığın en büyük merakı, geleceği bilme arzusu ve kehanetlerden haberdar olmak olmuştur. Yapılacak herhangi bir işin sonucunun nasıl olacağını önceden bilmek, bir insanın yazgısını öğrenmek, insanları tarih boyunca meşgul etmiştir.
Antik çağda kehanet, halkın en alt tabakasından, en üst tabakasına kadar herkes tarafından ilgi çekici ve inandırıcı olmuş, bilicilik mekânları kutsal mekânlar, bilicilik yapan kâhinlerde kutsal kişiler olarak toplum içinde saygı görmüşlerdir. İnsanlar yaşadıkları dönemin inanış biçimine uygun olarak faaliyette bulunan bilicilik merkezlerine sonsuz saygı göstermiş, maddi ve manevi şekilde bu mekânları desteklemişlerdir. Didyma, Klaros ve Delphoi antik dönemin en önemli kehanet merkezleriydi ve bu kentlerin yanında daha birçok kehanet merkezinin en önemli tanrısı da Apollon'du. Apollon aynı zamanda kehanet için en çok başvurulan tanrıydı. Yapılan eylemin bir tanrı ile bağdaştırılması ve dini ritüel haline getirilmesi ise bu mekânlara duyulan güveni ve saygıyı şüphesiz çok artırmıştır.
Günümüzde de geleceği öğrenmek ve gelecekten haber verme anlamına gelen kehanet, fal ve büyü gibi farklı vasıtalara müracaat etme arzusu devam etmektedir. Bu çalışmada da kehanet, fal ve büyünün antik çağdan günümüze nasıl bir gelişim ve değişim göstererek yol aldığı kapsamlı olarak değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Apollon, Kehanet, Fal, Büyü

Abstract
Prophecies which exist from the ancient ages, shortly we name them trying to foresee the future by using several methods, was pritorized by almost every nation. Since the beginning of time past wasn’t so important for most of us but the greatest curiosity of humanity was the desire of seeing the future and to be informed by the prophecies. To foresee the results of a work beforehand or to learn the destiny of a human kept people busy throughout the history.
In ancient ages prophecy was absorbing and convincing for almost everyone from the lowest class to the highest. Scienticism premises were known as sacred places and oracles who were interested in scienticism were known as holy people by the society. People, expediently to their way of belief within the era they live, showed enough respect to scienticism premises, which were in service, substantively and morally. Didyma, Klaros and Delphoi were the most important prophecy centers of the ancient age. Apollon, the God of prophecy, is the most important God of prophecy premises. Harmonizing the activity with a God and render it as a religious ritual, increased the trust and respect of the society to these premises without a doubt.
Today, the desire of appyling crafts such as prophecy, fortune-telling or magic, which means to learn the future or to inform people from the future events, continues. In this work, it will be evaluated extensively how a progress and alteration prophecy, fortune-telling or magic show coming form ancient ages to present.
Keywords: Apollon, prophecy, fortune-telling, magic

Anahtar Kelimeler

Apollon, Kehanet, Fal, Büyü

Kaynakça

• Agizza, R. (2006). Antik Yunan’da Mitoloji: Masallar ve Söylenceler, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Akar Tanrıver, D. S. (2009). Apollon Klaros Kültü, Kehanet Pratikleri ve Adakları, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Akurgal, E. (2014). Anadolu Uygarlıkları, Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Alkan, M. (2012). Milli Kütüphane 2727 Numaralı Mecmu’a’da Kayıtlı, Manzum Bir Melheme, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/4, Fall, Ankara, 689-709.
• Ardıç, M. (2014). Patara ve Leton Antik Kentlerinde Apollon Kültü, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Atilla, A. (2018). Eski Mezopotamya ve Anadolu’da Büyü ve Kehanet, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Başol, S. (2014). Hititlerde Büyü ve Büyü Malzemeleri, Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Berens, E. M. (2013). Myths and Legends of Ancient Greece and Rome, New York.
• Bonnard, A. (2004). Antik Yunan Uygarlığı 1, Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
• Can, Ş. (2016). Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Celil, F. (2010). Mantika (Kâhinlik) Anlayışının Destan Oluşumunda Ortaya Çıkışı, Karadeniz Araştırmaları, 26, 159-166.
• Coleman, J. A. (2007). The Dictionary of Mythology an A-Z of Themes, Legends and Heroes, Acturus Publishing, 194.
• Çakı, A. (2015). Zihniyet Dünyasının Yansıması Olarak Falnameler: Kefeli Hüseyin’in Razname Adlı Eseri, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Bursa.
• Daly, K. N. (2009). Greek and Roman Mythology A to Z, Third Edition, Chelsea House Publishers, New York.
• Davies, T. W. (2014). The International Standard Bible Encyclopaedia, Augury, James Orr, M. A., D. D., Genaral Editor, Delmarva Publications.
• Dixon, M. -Kennedy, (1998). Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, England.
• Dülger, E. (2011). Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/4, 99-105.
• Erhat, A. (2003). Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Erol, H. (2014). Anadolu’nun İlk Yazılı Belgelerinde Büyü ve Kehanet, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54(2).
• Gates, C. (2015). Antik Kentler: Antik Yakındoğu, Mısır, Yunan ve Roma’da Kentsel Yaşamın Arkeolojisi, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Göksu, G (2016). Tureb 2016 Kış Batı Turu Konu Dosyası, Ege Üniversitesi Turizm Rehberliği Bölümü.
• Graves, R. (2012). Yunan Mitleri, Çev. Uygur Akpur, İstanbul.
• Görkay, K.- Kadıoğlu, M. (2003). Antik Yunan ve Roma Dönemlerinde Büyü ve Büyücülük, ElemtereFİŞ, Anadolu’da Büyü ve İnanışlar, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Grimal, P. (2007). Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Gülhan, A. (2005). Türk Kültüründe Fal ve İsimlerle İlgili Bir Manzum Falname Örneği, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 15, İstanbul, 198, 195-222.
• Gürdal, T. (2007). Anadolu’da Apollon Kültü, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Ankara.
• Halıcı, G. (2018). Popüler Kültürün Ekonomik Bir Olgusu: Fal, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 58, Ankara, 146-159.
• Hamilton, E. (2013). Mitologya, (Çev. Ülkü Tamer), İstanbul.
• Harman, Ö. F. (2001). TDV İslam Ansiklopedisi, 24. Cilt.
• Has Hacip, Y. (1979). Kutadgu Bilig, Haz: R. Rahmeti Arat, TDK Yayınları, Ankara.
• Homeros, (2012). Odysseia, Altınpost Yayıncılık, Ankara.
• Huber, I. (2005). Rituale der Seuchen und Schadensabwehr im Vorderen Orient und Griechenland, Münih.
• Karaosmanoğlu, M. (2005). Mitoloji ve Ege’nin Tanrıları, Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum.
• Karatosun, M. O. (2016). Kehanet Türleri ve Kadim Kültürlerdeki Uygulamaları, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 277-308.
• Kaşgarlı Mahmud, (1998). Divanü Lugat’it Türk, Ter: Besim Atalay, C1, TDK Yayınları, Ankara.
• Leowe, M. and Blacker, C. (1981). Divination and Oracles, M. Loewe ve C. Blacker (Edited), George Allen & Unwin Publishers, London.
• Levi, P. (1987). Eski Yunan, (Çev: Neşe Erdilek), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Mansel, A. M. (2014). Ege ve Yunan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Marchant,J. R. V. ve Charles, J. F. (1953). Cassell's Latin Dictionary, Funk, Wagnalls Company New York, The Unıted States of Amerıca.
• Martin, T. R. (2000). Ancient Greece, From Prehistoric to Hellenistic Times, Yale Nota Bene Press, London.
• Martin, T. R. (2012). Eski Yunan Tarih Öncesinden Hellenistik Çağ’a, (Çev: Ümit Hüsrev Yolsal), Say Yayınları, İstanbul.
• Morford, M. P. O.-Lenardon R. J. (1985). Classical Mythology Third Edition, Longman, New York, London.
• Morford, M. P. O. - Lenardon, R. J. (2003). Classical Mythology Seventh Edition, Oxford University Press, New York.
• Morrison, J. S. (1981). “The Classical World”, Divination and Oracles, M. Loewe ve C. Blacker (Edited), George Allen & Unwin Publishers, London.
• Nar, M. Ş. (2014). Psiko-Antropolojik Bir Olgu Olarak Fal Üzerine Nitel Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54, 1, 507-524.
• Parke, H. W. (1986). The Temple of Apollo at Didyma: The Building and Its Function, The Journal of Hellenic Studies, Vol. 106, 121-131.
• Pausanias, (1898). Pausanias’s Description of Greece, (Translated J. G. Frazer), In Six Volumes, Vol V, Commentary on Books IX, X, Addenda, London.
• Roman, L.-Roman, M. (2010). Encyclopedia of Greek and Roman Mythology, Infobase Publishing.
• Sevin, V. (2016). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Sifil, E. (2006). Geleceği Görme Masalı: Fal, Kehanet, Astroloji, Semarkand Dergisi-Mart.
• Soyöz, U. (1999). Temples of Apollo at Didyma and Klaros in Ionia as the Centers fot the Oracular an Political Activite, The Middle East Technical University, A Thesis Submitted to the Graduate School of Social Sciences, Master Thesis, Ankara.
• Suad, A. (2014). Mitolojik Aşk Efsaneleri, Az Kitap, İstanbul.
• Sümbüllü, Y. Z. (2010). Fal ve Falcılık Kavramı Ekseninde Türk Kültür Tarihinde Fal ve Kehanet, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED) 43, Erzurum, 55-72.
• Strabon, (2005). Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: KİTAP XII-XIII-VIV), (Çev: Adnan Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Şahin, N. (2002). Bilicilik Merkezi “Klaros”, İzmir Kent Kültürü Dergisi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını, Sayı 5.
• Şahin, N. (2008). A la lumière des découvertes récentes: Relations de Claros avec Notion et Oracles de Manto" Arkeoloji Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir 2008/2, 213-226.
• Şahin, N. (2009). Kehanet ve Klaros, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, 1-11.
• Şahin, N. (2012). Apollon Klarios Bilicilik Merkezi, Ege Üniversitesi Arkeolojik Kazıları, İzmir.
• Thomson, G. (2007). Eski Yunan Toplumu Üzerine İncelemeler, Tarihöncesi Ege, (Çev. Celal Üster), Homer Kitapevi, İstanbul.
• Türkan, A. (2018). Antik Dünyada Büyü ve Büyü Ritüelleri, Aktüel Arkeoloji Dergisi, Mart-Nisan 2018/62, 108.
• Vernant, J.-P. –Naquet, P. V. (1990). Myth and Tragedy in Ancient Greece, Zone Book, New York.
• Yılmaz, S. (2013). Klaros ve Delphoi Bilicilik Merkezlerindeki Kehanet Personeli ve Objeleri, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, S. (2014). Nazar, Büyü ve Fal, Divan Kitap, Ankara.