Anadolu’da Galat İstilalarına Bir Örnek: Kyzikos’tan Herakles-Galat Kabartmalı Stel

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 385 - 395, 29.11.2021

Ahmet Cuneydi Has

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.993134

Öz

Hellenlerin Kelt olarak adlandırdıkları Anadolu’da ise Galatlar diye bilinen Hint Avrupa kökenli halk MÖ 4. yüzyıldan itibaren savaşçı ve istilacı kimlikleriyle tanınmaktadırlar. Kuzeyden kitlesel göç hareketleri sonucunda sırasıyla Makedonya, Yunanistan ve Anadolu’ya kadar ulaşmışlardır. Bu çalışmada ilk olarak Galatların uyguladıkları saldırgan politikalarının Anadolu’da ne gibi siyasi ve idari değişikliklere yol açtığına değinilmiştir. Daha sonra bu saldırılara maruz kalan Mysia Bölgesi kentlerinden Kyzikos’un savunma zaferinin arkeolojik ve epigrafik belgeleri aktarılmaya çalışılmıştır. Bu değerlendirme de İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde sergilenen ve bu zaferin simgesi olarak nitelendirilen adak steline de ayrıntılı biçimde başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Galatlar, Kyzikos, Anadolu, Adak Steli, Mysia

Kaynakça

• Andreae, B. (2001). Skulptur des Hellenismus, München: Hirmer Verlag München.
• Akurgal, E. (1956). “Kyzikos ve Ergili Araştırmaları, İon Yayılışının Tarihi Hakkında”. Anatolia I, 43-51.
• Akurgal, E. (1998). Anadolu Kültür Tarihi, Ankara: Tübitak Yayınları.
• Andrewes, A. (1982). “Notion and Kyzikos: The Sources Compared”, Journal History Studies, 102, 15-25.
• Arslan, M. (2000). Antikçağ Anadolusu'nun Savaşçı Kavmi – Galatlar, İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları.
• Arslan, M. (2002). “The Impact of Galatians in Asia Minor”, Olba VI, 41-56.
• Arslan, M. (2019). Anadolu’da Hellenistik Dönem’de Resmi Yazışmalar, Kraliyet Mektupları, Kent Kararnameleri, Anlaşmalar, İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları.
• Bol, P. C. (2007). Die Geschichte Der Antiken Bildhauerkunst Hellenistische Plastik III, Mainz: Phillipp von Zabern.
• Chamoux, F. (1988). Pergame Et Les Galates, Revue des Études Grecques, 101 ( 482/484 ), 492-500.
• Coşkun, A. (2012). Deconstructıng a Myth of Seleucid History: The So-Called “Elephant Victory” Revisited, Phoenix, 66 ( 1/2 ), 57-73.
• Dinter, M. T., (2009). “Epic from Epigram: The Poetics of Valerius Flaccus' "Argonautica", The American Journal of Philology, 130 (4), 533-566.
• Ertüzün, R. M. (1998). Kapıdağı Yarımadası ve Çevresindeki Adalar Tarih ve Arkeolojisi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Ozan Yayınları.
• Eule, J. C. (2001). Hellenistische Bürgerinnen aus Kleinasien, İstanbul: Tarih, Arkeoloji, Sanat ve Kültür Mirasını Koruma Vakfı.
• Farnell, L. R. (1890). “Various Works in the Pergamene Style”. The Journal of Hellenic Studies, 11, 181-209.
• Ful, Ş. D. (2008). Yazıtlar Işığında Mysia Bölgesi Kültleri, Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Erzurum.
• Funck, B. (1994). “Seleukos Nikator und Ilion. Einige Beobachtungen zum Verhältnis von König und Staat im frühen Hellenismus”. Historische Zeitschrift, 258 (2), 317-337.
• Gezgin, İ. (1997). Pers Yönetimi Döneminde Batı Anadolu Şehir Devletlerinin Politik ve Sanatsal Yaşamı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi İzmir
• Gürgen, İ. (2019). “Galatların Anadolu’ya Geçiş Süreci ve Bithynia ile İlişkileri”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (3), 234-245.
• Hansen, E. V. (1971). The Attalids of Pergamon, New York: Cornell University Press.
• Has, A. C.-Meral, K.-Aydın, T. (2020). “Propontis’in Güneyinde Güçlü Bir Liman Kenti: Kyzikos ve Deniz Ticareti”. Parion Studies III / Propontis ve Çevre Kültürleri - Propontis and Surrounding Cultures, (Ed. Vedat Keleş). İstanbul: Ege Yayınları, 391-400.
• Hasluck, F. W. (1909). “The Marmara Islands”. The Journal of Hellenic Studies, 29, 1909, 6-18.
• Hürmüzlü, B, (2015). “Pisidia Bölgesi’nde Seleukoslar Dönemi Yerleşim Politikaları”. Colloquium Anatolicum 14, 160-179.
• Kaya, M. A. (2005). Anadolu’daki Galatlar ve Galatya Tarihi, İzmir: İlya Yayınevi Matbaası.
• Kaya, M. A. (2012). Türkiye Tarihi ve Uygarlıkları II, Türkiye’nin Eski Çağ Tarihi ve Uygarlıkları Pers Hâkimiyeti ve Hellenistik Dönem, İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Kaya, M. A. (2015). İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı, Ankara: Pegem Akademi.
• Koch, L. (1989). Weibliche Sitzstatuen der Klassik und des Hellenismus und ihre kaiserzeitliche Rezeption, Charybdis 4, Hamburg: LIT Verlag.
• Koçhan, N. (2006). “Kyzikos’tan iki Hellenistik Heykeltıraşlık Eser”. Anadolu Arkeolojisine Katkılar 65. Yaşında Abdullah Yaylalı’ya Sunulan Yazılar, 207-212.
• Koçhan, N. (2011). Kyzikos Tarihi ve Mimari Kalıntıları, Bursa: Renkvizyon Ofset Form Matbaacılık.
• Koçhan, N. (2013). “Kyzikos, Hellespontus’ta Bir Eyalet Merkezi”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 31, 69-91.
• Koçhan, N.-Meral, K. (2014). "İkinci Dönem Kyzikos Kazıları 2006-2013" Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kurulu Yılı Armağanı Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, (Editör: Hasan Kasapoğlu-Ali Mehmet Yılmaz), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara-Turkey, 229-254.
• Koçhan, N.-Meral, K. (2019). “Kyzikos 2017 ve 2018 Yılı Çalışmaları”. 41. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Cilt 3, Diyarbakır.
• Kurt, M. (2010). “Roma Cumhuriyeti’nin Anadolu Politikası Ve Pergamon (Bergama) Krallığı’nın Rolü”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23, 97–111.
• Kuttner, A. (1995). “Republican Rome Looks at Pergamon”, Harvard Studies in Classical Philology, 97, 157-178.
• Lequenne, F. (1991). Galat’lar, (Çev. S. Albek), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Magie, D. (1950). Roman Rule in Asie Minor, To the End of the third Century after Christ, New Jersey: Princeton University Press.
• Magie, D. (2001). Anadolu’da Romalılar I, Attalos’un Vasiyeti. (Çev. N. Başgelen-Ö. Çapar). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Magie, D. (2002). Anadolu’da Romalılar 2, Batı Anadolu ve Zenginlikleri. (Çev. N. Başgelen-Ö. Çapar). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Marcel, L. (1944). “Études d'histoire hellénistique, Revue des Études Anciennes”. 46, 217-236.
• Mendel, G. (1914). Catalogue des Sculptures Grecques, Romaines et Byzantines. İstanbul: Musees İmperiaux Ottamans.
• Meral, K. (2008). “Kyzikos Kurosu”. B. Can-M. Işıklı (Eds.), Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazıları, İstanbul: Atatürk Üniversitesi. 361-365.
• Meral, K.-Has, A. C. (2017). “Batı Anadolu Ticaretine Yön Veren Bir Liman: Kyzikos Antik Kenti Hytos Limanı” Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 38, 105-115.
• Meral, K. (2018). “Kyzikos’un Bölge Turizmindeki Yeri ve Önemi” Bandırma ve Yakın Çevresi Tarihi, (Ed. U. Töre Sivrioğlu) Bursa, 123-132
• Meral, K. (2020). “Kyzikos Hadrian Tapınağı’ndaki Ek Yapı Üzerine Yeni Gözlemler” Parion Studies III / Propontis ve Çevre Kültürleri - Propontis and Surrounding Cultures, (Ed. Vedat Keleş) İstanbul: Ege Yayınları, 605-618.
• Özgan, R. (2018). Hellenistik Devir Hekeltıraşlığı III, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özsait, M. (1985). Hellenistik ve Roma Devri’nde Pisidya Tarihi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Perrot, G - Guillaume, E. (1872). Exploration archéologique de la Galatie et de la Bithynie d'une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadocie et du Pont. Paris.
• Ridgway, B. S. (1990). Hellenistic Sculpture I, The Style of 331-200 B. C., Wisconsin: The University of Wisconsin Press.
• Sevin, V. (2001). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Smith, W. (1865). Dictionary of Greek and Roman Geography 1, Boston: Tauris.
• Smith, R.R.R. (2013). Hellenistik Heykel, (Çev. A. Y. Yıldırım), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Strobel, K. (1991). “Die Galater im hellenischen Kleinasien Historische aspekte einer keltischen Staatenbildung”. Hellenischen Studien, 101-134.
• Tarn, W. W. (1978). Hellenistic civilisation. London: Methuen and Co.
• Taşdöner, K. (2017). Anadolu’da Roma Eyaletleri Augustus Dönemi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Tozan, M. (2016). Roma’nın Anadolu’daki Egemenlik Politikası, Kentler ve Bağımlı Krallıklar (İ. Ö. 133- İ. Ö. 89), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Umar, B. (2006). Mysia, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Vanhaverbeke, H. – Waelkens, M. (2005). “If You Can’t Beat Them, Join Them? The Hellenization of Pisidia”. Mediterranean Archaeology 18, 49-65.
• Wolf, D.- Lorber, C. (2011). “The ‘Galatian Shield without (sigma)’ Series of Ptolemaic Bronze Coins”. Numismatic Chronicle, 171, 7-53.