İzleyiciye Yönelik Anlam Arayışı: Pasif İzleyici, Aktif İzleyici İkileminden Kullanıcıya, Üretüketiciye

Year 2022, Volume: 26 Issue: 3, 335 - 341, 28.09.2022

Recep Bayraktar

Abstract

Yayıncılık olgusuyla bütünleşen izleyici kavramı zamanla izleme-dinleme niteliğinin ötesinde birçok farklı tanımlamayı bünyesine katmış ve iletişim araştırmalarında önem atfedilen bir kavram halini almıştır. Metodolojik çalışmaların yoğunlaşmaya başlaması neticesinde medya mesajlarının alıcısı durumundaki kitlelerin çözümlenişi izleyici araştırmaları kapsamında yürütülmüş, bu kavrama dair yeni açılımlar nicel, nitel ve karma araştırma yöntemleri ile desteklenmiş ve her bir iletişim araştırma geleneği kendi perspektifinden izleyici çıkarımları yapmıştır. Medya sektörüyle, teknolojik yeniliklerle, sosyo-kültürel faktörlerle ilintili olan izleyici kavramına eklemlenen anlamlar bu çalışmanın temel sorunsalı olarak belirmiş ve izleyiciye yönelik paradigma değişikliğinin yönelimleri teorik düzlemde literatür taraması üzerinden incelenmeye alınmıştır. Bu bağlamda izleyicilerin medya mesajları karşısında konumlanışları, medya kullanım örüntüleri ve kullandıkları medya araçlarının özellikleri onların tanımlanışında faktör olarak belirmekte, devam eden kadim tartışmada medya mesajları karşısında ki pasiflikleri-aktiflikleri dönüşme uğramakta ve yeni medya ekosisteminin kullanıcıyı önceleyen katılımcı yapısı içerisinde daha fazla içerik çeşitliliğine sahip olan izleyiciler, spesifik ilgileri doğrultusunda hem tüketici hem de üretici olarak dijital platformların önemli bir bileşeni olarak varlıklarını sürdürmektedirler.

Keywords

pasif izleyici, aktif izleyici, kullanıcı, üretüketici, katılımcı kültür

Searching for the Meaning of the Audience: From the Dilemma of Passive Audience, Active Audience to the User, to the Prosumer

Abstract

The concept of the audience, which is integrated with the broadcasting phenomenon, has included many different definitions beyond the quality of watching-listening over time, and has become a concept that is given importance in communication studies. As a result of the intensification of methodological studies, the analysis of the audience, which are the receivers of media messages, was carried out within the scope of audience research, new expansions on this concept were supported by quantitative, qualitative and mixed research methods, and each communication research tradition made audience inferences from its own perspective. The meanings added to the concept of audience as a result of the media sector, technological innovations and socio-cultural factors are the main problem of this study. The tendencies of the paradigm change towards the audience have been examined on the theoretical basis through the literature review. The position of the audience in front of the media messages, the media usage patterns and the characteristics of the media tools are an important factor in their definition, and in the ongoing debate, their passivity-activity in front of the media messages is transformed, and they have more content diversity within the participatory structure of the new media ecosystem that prioritizes the user and In line with their specific interests, they continue to exist as an important component of digital platforms, both as consumers and producers.

Keywords

passive audience, active audience, user, prosumer, participatory culture

References

• Allor, M. (1988). ‘Relocating the Site of Audience’. Critical Studies in Mass Communication, 5(3), 217-233.
• Ang, I. (1991). Desperately Seeking the Audience. London: Routledge.
• Aziz, A. (2013). Televizyon ve Radyo Yayıncılığı: Giriş. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Biocca F. A. (2012). ‘Opposing Conceptions of the Audience: The Active and Passive Hemispheres of Mass Communication Theory’. James A. Anderson (Ed.), Communication Yearbook 11 (ss. 51-80) içinde. New York: Routledge.
• Bulduklu, Y. ve Karaçor, S. (2019). Kitle İletişim Kuramları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Fejes, F. (1999). ‘Eleştirel Kitle İletişim Araştırması ve Medya Etkileri: Yok Olan İzleyici Sorunu’. Mehmet Küçük (Ed.), Medya İktidar İdeoloji (ss. 295-314) içinde. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Fiske, J. (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. (Çev. Süleyman İrvan). Ankara: Bilim Sanat Yayınları/Ark.
• Güngör, N. (2015). ‘Pasif İzleyiciden Aktif Üretici İzleyiciye İletişim Bilimlerinin Serüveni ya da Yeni Bir Paradigmanın Ayak Sesleri’. Filiz Aydoğan (Ed.), İletişim Çalışmaları (ss. 15-26) içinde. İstanbul: Derin Yayınları.
• Işık, M. (2008). Kitle İletişim Teorilerine Giriş. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Jenkins, H. (2006). Fans, Bloggers and Gamers: Exploring Participatory Culture. New York: New York University Press.
• Jensen, K. B. ve Rosengren, K. E. (2005). ‘İzleyicinin Peşindeki Beş Gelenek’. (Çev. Şahinde Yavuz, Yiğit Yavuz). Şahinde Yavuz (Ed.), Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma (ss. 55-84) içinde. Ankara: Vadi Yayınları.
• Keltie, E. (2017). The Culture Industry and Participatory Audiences. Cham: Palgrave Macmillan.
• Laughey, D. (2010). Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar. (Çev. Ali Toprak). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• McQuail, D. (1983). Mass Communication Theory: An Introduction. London: Sage Publications.
• McQuail, D. (1997). Audience Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• McQuail, D. (2010). McQuail's Mass Communication Theory. London: Sage.
• McQuail, D. (2013). ‘The Media Audience: A Brief Biography - Stages of Growth or Paradigm Change?’. The Communication Review, 16(1-2), 9–20.
• McQuail, D. ve Windahl, S. (2010). İletişim Modelleri: Kitle İletişim Çalışmalarında. (Çev. Konca Yumlu). Ankara: İmge Kitabevi.
• Mutlu, E. (1998). İletişim Sözlüğü. Ankara: ARK.
• Mutlu, E. (1999). Televizyon ve Toplum. Ankara: TRT Yayınları.
• Napoli, P. M. (2003). Audience Economics, Media Institutions and The Audience Marketplace. New York: Columbia University Press.
• OECD, (Nisan 2007). Participative Web: User-Created Content (Rapor no: DSTI/ICCP/IE(2006)7/FINAL). Erişim: 30 Eylül 2020, https://www.oecd.org/sti/38393115.pdf
• Özsoy, A. (2011). Televizyon ve İzleyici: Türkiye’de Dönüşen Televizyon Kültürü ve İzleyici. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Power, P., Kubey, R. ve Kiousis, S. (2002). ‘Audience Activity and Passivity: An Historical Taxonomy’. William B. Gudykunst (Ed.), Communication Yearbook 26 (ss. 113-153) içinde. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Ross, K. ve Nightingale, V. (2003). Media and Audiences: New Perspectives. Maidenhead: Open University Press.
• Ritzer, G. ve Jurgenson, N. (2010). ‘Production, Consumption, Prosumption: The Nature of Capitalism in the Age of The Digital Prosumer’, Journal of Consumer Culture, 10(1), 13–36.
• Seaman, W. R. (2005). ‘Etkin İzleyici Kuramı: Anlamsız Popülizm’. (Çev. Yiğit Yavuz). Şahinde Yavuz (Ed.), Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma (ss. 245-260) içinde. Ankara: Vadi Yayınları.
• Shao, G. (2009). ‘Understanding The Appeal of Usergenerated Media: A Uses and Gratification Perspective’. Internet Research, 19(1), 7-25.
• Smythe, D. W. (1977). Communications: Blindspot of Western Marxism. Canadian Journal of Political and Social Theory/Revue Canadienne de Theorie Politique Etsociale, 1(3), 1-27.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2013). İletişim Araştırmaları ve Kuramları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Toffler, A. (2008). Üçüncü Dalga. (Çev. Selim Yeniçeri). İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Turow, J. (2009). Media Today: An Introduction to Mass Communication. London: Routledge.
• Van Dijck, J. ve Nieborg, D. (2009). ‘Wikinomics and Its Discontents: A Critical Analysis of Web 2.0 Business Manifestos’. New Media and Society, 11(5), 855-874.
• Van Dijck, J. (2013). The Culture of Connectivity A Critical History of Social Media. New York: Oxford University Press.
• Webster, J. G. (2014). The Marketplace Of Attention: How Audiences Take Shape in a Digital Age. Cambridge, MA: The MIT Press.
• Yaylagül, L. (2014). Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.