Öz
Ülkemizde, Avrupa’daki örneklerine paralel olarak, XIX. yüzyıl ortalarında başlayan halkın manevi ürünlerini derleme çalışmaları, bu alan içerisine müzikal ürünleri de katarak, günümüze kadar devam etmiştir. Gerek kişisel gerekse kurumsal anlamda yapılan bu çalışmalar sonucunda Türk Müziğine ait değişik türlerde müzik külliyatı oluşturacak kadar eser elde edilmiştir. Müzik tarihinde müzikal derleme çalışmaları yapan kurumlardan birisi ise Darü’l Elhan’dır.
Darü’l Elhan yurdun çeşitli yörelerinde yaptığı derleme gezilerinden 1000 kadar türkü derlemiş ve bu türküleri Anadolu Halk Şarkıları adı altında 15 defter hâlinde yayınlamıştır. Erzurum yöresine ait 71 türkü bu derleme gezilerinde toplanmış fakat daha sonra yapılan incelemelerde bu türkülerin yazılı kayda geçirilmesinde birtakım sıkıntılar olduğu görülmüştür.
Bu araştırmada, Erzurum yöresine ait Darü’l Elhan defterlerinde bulunan 71 türkü örneklem olarak belirlenmiş ve bu çerçevede, Cumhuriyet Dönemi’nde yayınlanan eserlerde bulunan ve TRT Türk Halk Müziği repertuvarında bulunmayan bazı türkülere dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Araştırma sürecinde, veriler tarama modeli kullanılarak elde edilmiş ve bu veriler müzikal analiz tekniğiyle incelenmiştir.
Araştırma sonucunda; incelenen 71 türküden 47’sinin TRT Türk Halk Müziği repertuvarında kayıtlı olmadığı tespit edilmiş ve 24 türkünün faklı bölgelere ait türkü olarak kayıt altına alındığı görülmüştür. Bölgede hâkim olan müzik kültürü göz önünde bulundurularak, türkülerin kayıt altına alınmış notaları üzerinde düzeltmeler (tamir) yapılmış, icrada daha sağlıklı olabileceği düşünülen yeni transkripsiyonlar önerilmiştir. Bu eserlerden 3’ü örnek olarak sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkaş, S. (2014). Osmanlı Devleti Tanzimat Dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti Tek Parti
- Döneminde Türk Müziği politikaları. Yeni Türkiye, Türk Mûsikisi Özel Sayısı, 57, Ankara: Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi. Aksoy, B. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e musiki ve batılılaşma. Tanzimat’tan
- Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C 5, İstanbul: İletişim Yayınları. Aksoy, B. (1999). Cumhuriyetin sesleri, Cumhuriyet dönemi musikisinde farklılaşma olgusu.
- İstanbul,:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Arsunar, F. (1932). Türk Anadolu halk türküleri. Ankara: Halkevleri Genel Merkezi Yayınları.
- Arsunar, F. (1937). Tunceli-Dersim halk türküleri ve pentatonik. İstanbul: Elaziz Halkevi Neşriyatı.
- Arsunar, F. (1962). Gaziantep kolkloru. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Aslan, E. (1999). II. Meşrutiyet Dönemi dergilerinde musiki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
- Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Attila, O. (1966). Afyonkarahisar türküleri. Ankara: Güven Matbaası Yayınları.
- Ayas, G. (2014). Mûsiki İnkilâbı’nın sosyolojisi-klasik türk müziği geleneğinde süreklilik ve değişim. İstanbul: Doğu Kitabevi.
- Balkılıç, Ö. (2009). Bütün memleketi tek duygu haline getirmek. Cumhuriyet, Halk ve Müzik.
- Ankara: Tan Yayıncılık. Bayrı, M.H. (1939). Halk âdetleri ve inanmaları. İstanbul: Burhanettin Basımevi.
- Behar. C. (1987). Klasik Türk Müziğinde yazı. Klasik Türk Musikisi Üzerine Denemeler,
- İstanbul: Bağlam Yayıncılık. Behar. C. (2012). Aşk olmayınca meşk olmaz, Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde öğretim ve intikal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Belge, M., Berker, E., Oran, A., Sun, M., Tanrıkorur, C., Yavuz, H. ve Yener, F. (1980).
- Atatürk devrimleri ideolojisinin Türk müzik kültürüne doğrudan ve dolaylı etkileri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulübü Yayınları. Birdoğan, N. (1992). Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. Halk ezgilerimizde Söz
- Sakatlıkları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Çevik, M. (2013). Türkü ve algı, türkü kültüründe değişim süreci. Ankara: Ürün Yayınları.
- Darü’l Elhan Mecmuası, (1 Şubat H.1340). Sene: 1,Numara: 1, İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası.
- Diyarbekir halk türküleri, (1937). İstanbul: Numune Matbaası.
- Durgun, Ş. (2010). Türkiye’de devletçi gelenek ve müzik. Ankara. Binyıl Yayınevi.
- Ekici. M (2004). Halk bilgisi (folklor) derleme ve inceleme yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.
- Eroğlu, T. (1992), Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. TRT ve Türk Halk Müziği
- Derlemeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Esen, A.Ş. (1986). Anadolu türküleri. Ankara: T. İş bankası Kültür Yayınları.
- Feyzi, A. (2013). Erzurum türkülerinde kullanılan ses dizilerinin Türk Sanat Müziğinde kullanılan ses dizileri ile karşılaştırmalı analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Enstitüsü Dergisi, 17 (1). Güler, H. R. (2004). Bulgaristan Türkleri’nin Rumeli türküleri. Prizren: Bay Yayınları.
- Güney, E. C. (1953-56). Halk türküleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
- Halka Doğru, (30 Kanunisani 1329). Türk şarkıları. Yıl 1, Sayı 43.
- Krohn, J. ve Krohn, K. (2004). Halk bilimi yöntemi. Ankara, TDK. (çev. Günsel İçöz).
- Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Milli Folklor Dergisi, 25, 100.
- Özalp, N. (2000). Türk musikisi tarihi. II. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Özcan, N. (1993). Darülelhan. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 8, İstanbul: TDV.
- Öztuna, Y. (1969). Türk musikisi ansiklopedisi, Cilt 1. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Paçacı, G. (1999). Cumhuriyetin sesleri. Cumhuriyetin Sesli Serüveni, İstanbul: Türkiye İş
- Bankası Kültür Yayınları. Popescu-Judetz, E. (2006). Adakale. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1928). Anadolu türküleri, musiki istikbalimiz. Maarifet Matbaası.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1929). Şarkî Anadolu türküleri ve oyunları. İstanbul: Evkaf Matbaası.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1930). Başlangıç. Halk türküleri, İstanbul: Evkaf Matbaası.
- Sarısözen, M. (1962). Türk halk müziğinde usuller. Ankara: Resimli Posta Matbaası Ltd. Şirketi.
- Saygın [Saygun], A. A. (Tarih yok). Halk türküleri: Yedi Karadeniz türküsü ve bir horon. İstanbul Belediye Konservatuvarı Külliyâtı, 15. Defter, Arşiv Neşriyatı-1. İstanbul: Hüsnü Onaran Basımevi. Sun, M. (1992). Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. Folklor Sorunları. Ankara. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Süreyya, M. ve Üngör, Z. (1926). Konservatuvar hakkında rapor, Maarif Vekâleti Mecmuası,
- Sayı:7, s.68-70, İstanbul, Milli Matbaa. Şenel, S. (2000). Bela Bartók’un Türk halk müziği çalışmaları içindeki yeri, Bela Bartók,
- İstanbul, Pan Yayıncılık. Tanrıkorur, C. (2009). Meş’um karar 71 yaşında. Müzik, Kültür, Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ülkütaşır. M.Ş. (1973). Cumhuriyetle birlikte Türkiye’de folklor ve etnografya çalışmaları.
- Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları. Yastıman, Ş. (1971). Türkten türküler. İstanbul: Şemsi Yastıman Saz Evi Yayınları.
- Yekta, R. (1926). Anadolu halk şarkıları. Mukaddeme, Defter,1, İstanbul: İstanbul Belediyesi
- Konservatuvar Neşriyatı. Yönetken, H.B. (1982). Türkiyede müzik folklorü çalışmaları. Musiki Mecmuası. Yıl. 35. No. 3 İstanbul: Atalay Matbaası. http://divit.library.itu.edu.tr Ekler:
Öz
In our country, the work of compiling the folklore products of the public, which started in the mid-19th century in parallel with the examples in Europe, has continued up to date, including the musical songs. As a result of these studies,whether personal or institutional,have been obtained songs belonging to the different types of Turkish music as create a musical anthology. In history of music, Darü’l Elhan is one of the institutions compiling musical songs. belonging to Erzurum region have been compiled during those trips, but it has been noticed by more recent researches that the inscriptions of those songs contain some errors. In this research, 71 folk songs belonging to Erzurum region in Darü’l Elhan journals have been determined as representative, and, in this context, it has been aimed to call attention to some folk songs that are exist in books published in republic period but not included in TRT Corporation Turkish Folk Songs repertoire. In the course of this research, data has been obtained using the screening model and this data has been investigated within musical analysis method. At the end of the research, 47 of 71 folk songs analysed have been understood not to have been recorded at TRT Corporation Turkish folk music repertoire, and the remaining 24 songs have been noticed to have been recorded as folk songs belonging to other towns. Considering predominant musical culture in this region into, the recorded scores of those folk songs have been retouched (repaired), new transcriptions which are thought to be more correct to be performed have been proposed. 3 of these folk songs have been represented as example
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkaş, S. (2014). Osmanlı Devleti Tanzimat Dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti Tek Parti
- Döneminde Türk Müziği politikaları. Yeni Türkiye, Türk Mûsikisi Özel Sayısı, 57, Ankara: Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi. Aksoy, B. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e musiki ve batılılaşma. Tanzimat’tan
- Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C 5, İstanbul: İletişim Yayınları. Aksoy, B. (1999). Cumhuriyetin sesleri, Cumhuriyet dönemi musikisinde farklılaşma olgusu.
- İstanbul,:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Arsunar, F. (1932). Türk Anadolu halk türküleri. Ankara: Halkevleri Genel Merkezi Yayınları.
- Arsunar, F. (1937). Tunceli-Dersim halk türküleri ve pentatonik. İstanbul: Elaziz Halkevi Neşriyatı.
- Arsunar, F. (1962). Gaziantep kolkloru. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Aslan, E. (1999). II. Meşrutiyet Dönemi dergilerinde musiki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
- Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Attila, O. (1966). Afyonkarahisar türküleri. Ankara: Güven Matbaası Yayınları.
- Ayas, G. (2014). Mûsiki İnkilâbı’nın sosyolojisi-klasik türk müziği geleneğinde süreklilik ve değişim. İstanbul: Doğu Kitabevi.
- Balkılıç, Ö. (2009). Bütün memleketi tek duygu haline getirmek. Cumhuriyet, Halk ve Müzik.
- Ankara: Tan Yayıncılık. Bayrı, M.H. (1939). Halk âdetleri ve inanmaları. İstanbul: Burhanettin Basımevi.
- Behar. C. (1987). Klasik Türk Müziğinde yazı. Klasik Türk Musikisi Üzerine Denemeler,
- İstanbul: Bağlam Yayıncılık. Behar. C. (2012). Aşk olmayınca meşk olmaz, Geleneksel Osmanlı / Türk Müziğinde öğretim ve intikal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Belge, M., Berker, E., Oran, A., Sun, M., Tanrıkorur, C., Yavuz, H. ve Yener, F. (1980).
- Atatürk devrimleri ideolojisinin Türk müzik kültürüne doğrudan ve dolaylı etkileri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulübü Yayınları. Birdoğan, N. (1992). Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. Halk ezgilerimizde Söz
- Sakatlıkları, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Çevik, M. (2013). Türkü ve algı, türkü kültüründe değişim süreci. Ankara: Ürün Yayınları.
- Darü’l Elhan Mecmuası, (1 Şubat H.1340). Sene: 1,Numara: 1, İstanbul: Evkaf-ı İslamiye Matbaası.
- Diyarbekir halk türküleri, (1937). İstanbul: Numune Matbaası.
- Durgun, Ş. (2010). Türkiye’de devletçi gelenek ve müzik. Ankara. Binyıl Yayınevi.
- Ekici. M (2004). Halk bilgisi (folklor) derleme ve inceleme yöntemleri. Ankara: Geleneksel Yayınları.
- Eroğlu, T. (1992), Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. TRT ve Türk Halk Müziği
- Derlemeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Esen, A.Ş. (1986). Anadolu türküleri. Ankara: T. İş bankası Kültür Yayınları.
- Feyzi, A. (2013). Erzurum türkülerinde kullanılan ses dizilerinin Türk Sanat Müziğinde kullanılan ses dizileri ile karşılaştırmalı analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Enstitüsü Dergisi, 17 (1). Güler, H. R. (2004). Bulgaristan Türkleri’nin Rumeli türküleri. Prizren: Bay Yayınları.
- Güney, E. C. (1953-56). Halk türküleri. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
- Halka Doğru, (30 Kanunisani 1329). Türk şarkıları. Yıl 1, Sayı 43.
- Krohn, J. ve Krohn, K. (2004). Halk bilimi yöntemi. Ankara, TDK. (çev. Günsel İçöz).
- Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Milli Folklor Dergisi, 25, 100.
- Özalp, N. (2000). Türk musikisi tarihi. II. Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Özcan, N. (1993). Darülelhan. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 8, İstanbul: TDV.
- Öztuna, Y. (1969). Türk musikisi ansiklopedisi, Cilt 1. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Paçacı, G. (1999). Cumhuriyetin sesleri. Cumhuriyetin Sesli Serüveni, İstanbul: Türkiye İş
- Bankası Kültür Yayınları. Popescu-Judetz, E. (2006). Adakale. İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1928). Anadolu türküleri, musiki istikbalimiz. Maarifet Matbaası.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1929). Şarkî Anadolu türküleri ve oyunları. İstanbul: Evkaf Matbaası.
- Ragıp, [Gazimihal] M. (1930). Başlangıç. Halk türküleri, İstanbul: Evkaf Matbaası.
- Sarısözen, M. (1962). Türk halk müziğinde usuller. Ankara: Resimli Posta Matbaası Ltd. Şirketi.
- Saygın [Saygun], A. A. (Tarih yok). Halk türküleri: Yedi Karadeniz türküsü ve bir horon. İstanbul Belediye Konservatuvarı Külliyâtı, 15. Defter, Arşiv Neşriyatı-1. İstanbul: Hüsnü Onaran Basımevi. Sun, M. (1992). Türk halk müziği üzerine çeşitli görüşler. Folklor Sorunları. Ankara. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Süreyya, M. ve Üngör, Z. (1926). Konservatuvar hakkında rapor, Maarif Vekâleti Mecmuası,
- Sayı:7, s.68-70, İstanbul, Milli Matbaa. Şenel, S. (2000). Bela Bartók’un Türk halk müziği çalışmaları içindeki yeri, Bela Bartók,
- İstanbul, Pan Yayıncılık. Tanrıkorur, C. (2009). Meş’um karar 71 yaşında. Müzik, Kültür, Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ülkütaşır. M.Ş. (1973). Cumhuriyetle birlikte Türkiye’de folklor ve etnografya çalışmaları.
- Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları. Yastıman, Ş. (1971). Türkten türküler. İstanbul: Şemsi Yastıman Saz Evi Yayınları.
- Yekta, R. (1926). Anadolu halk şarkıları. Mukaddeme, Defter,1, İstanbul: İstanbul Belediyesi
- Konservatuvar Neşriyatı. Yönetken, H.B. (1982). Türkiyede müzik folklorü çalışmaları. Musiki Mecmuası. Yıl. 35. No. 3 İstanbul: Atalay Matbaası. http://divit.library.itu.edu.tr Ekler:
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 4 Ağustos 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Sayı: 54 |
- Makale Dosyaları