In Ragip Pasha’s Telhîsat Ottoman Palace Traditions of I. Mahmut Period

Yıl 2017, Sayı: 59, 1 - 13, 31.05.2017

Hasan Gültekin

Öz

Telhîs is called the daily events and special issues and generally about the state of affairs in respect of the matters to be decided by the sultan in a summary manner by the Grand Vizier that official documents be submitted to the sultan. Telhîs began to be used as an official document since the second half of the 16th century on the sultan to not attend the Council meeting. Telhîsat usually is written using the language of the palace because it is an official document. But the language of Ragıp Pasha’s telhîsat is analyzed in this article is a artful language. The reason for this is that Ragıb Pasha is a good writer and poet.  Although the official documents these telhîsat are bearing literary works feature and these telhîsat are important documentation that is contain information on the private life of I. Mahmud (d.1754). Some information about palace traditions, such as reminder of the importants days and notification of preparation go for a ride and the fulfillment of medical procedures applied with the arrival of spring and moving the sultan’s summer palace are also located in these telhîsat.

Anahtar Kelimeler

Ragıp Pasha, grand vizier, 18th century poet, I. Mahmud, brief report (telhîs), munsheat, Nevruz, bloodletting by cupping, Ottoman palace traditions

Koca Râgıb Paşa’nın Telhislerinde I. Mahmud Dönemi Osmanlı Saray Gelenekleri

Öz

Telhîs, günlük olayların, özel konuların ve genel olarak da devlet işleri hususunda padişahın karar vermesi gereken meselelerin sadrazam tarafından özet bir şekilde padişaha arz edildiği resmî belgelere denir. Telhîs resmî belge olarak 16. asrın ikinci yarısından itibaren padişahların Divan toplantılarına katılmamaları üzerine kullanılmaya başlamıştır. Resmî bir belge olduğu için genellikle saray dili kullanılarak kaleme alınmıştır. Fakat bu makalede ele alınan Koca Râgıb Paşa (ö. 1763) tarafından kaleme alınmış olan telhîslerin dili sanatkarâne bir dildir. Bunun nedeni de Râgıb Paşa’nın iyi bir şair ve yazar olmasıdır. Resmî belge olmalarına rağmen edebî eser özelliği taşıyan bu telhîsler, I. Mahmud’un (ö. 1754) özel yaşamına dair bilgiler ihtiva etmesi bakımından da önemli belgelerdir. Önemli günlerin hatırlatılması, halvet durumlarında hazırlıkların bildirilmesi, baharın gelmesi ile uygulanan bir takım tıbbî işlemlerin yerine getirilmesi, padişahın yazlık saraylarına taşınması gibi bazı saray geleneklerine dair bilgiler de bu telhîslerde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Koca Râgıb Paşa, sadrazam, 18. yüzyıl şairi, I. Mahmud, telhîs, münşeat, Nevruz, hacamat, Osmanlı saray gelenekleri

Kaynakça

• Fodor, Pal. “Telhîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40 (2011), 402-404.
• Gültekin, Hasan. Türk Edebiyatında İnşâ: Tarihî Gelişim-Kuram-Sözlük ve Münşeât-ı Koca Râgıb Paşa. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2015.
• Kurtaran, Uğur Sultan Birinci Mahmud ve Dönemi (1730-1754), Yayımlanmamış doktora tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Kütükoğlu, S. Melahat. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 1994.
• Orhonlu, Cengiz. Osmanlı Tarihine Aid Belgeler, Telhîsler (1597-1607). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
• Pakalın, M. Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. I-III. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1983.
• Sahillioğlu, Halil. Koca Sinan Paşa’nın Telhîsleri, İstanbul: IRCICA, 2004.