Two Poets One Poem -II

Yıl 2018, Sayı: 63, 19 - 33, 30.09.2018

Hasan Kaplan

https://doi.org/10.14222/Turkiyat3959

Öz

It is known for a long time that the existence of poems with same or small differences which belong to two poets in divans, various copies of divans and journals of classical Turkish literature. It is possible to evaluate some of the poems with some differences in divan in the context of nazire tradition. Some of these are the products of practices that go beyond the nazire and approach to plagiarism. Sometimes the same poem takes place in the divans of different poets because of human. It is originating from copyist, journal compiler or researcher. There is an ode which takes part in exactly in divans of Nev’î (dd.1599) and Nef’î (dd.1635). In this study, it was questioned who might belong to this poem and how the poem of both poets suddenly got inside the divan. It has been tried to determine the true owner of the ode evaluated under various haeadings (material evidence, content and style based evidence).

Anahtar Kelimeler

Nev’î, Nef’î, copies of divan, faults of copyist, nazire, plagiarism

İki Şair Bir Şiir -II

Öz

Klasik Türk edebiyatında şairlerin divanlarında, divanların çeşitli nüshalarında ve mecmualarda aynen veya küçük farklılıklarla iki şaire birden ait görülen şiirlerin varlığı öteden beri bilinmektedir. Divanlarda bazı farklılıklarla yer alan şiirlerin bir kısmını nazire geleneği bağlamında değerlendirmek mümkündür. Bunların bir kısmı ise nazireyi aşan, intihale yaklaşan uygulamaların ürünüdür. Farklı şairlerin divanlarında aynı şiirin yer alması bazen de insan kaynaklı olup müstensihten, mecmua derleyicisinden veya araştırmacıdan kaynaklanmaktadır. Nev’î (ö. 1599) ve Nef’î’nin (ö. 1635) divanlarında aynen yer alan bir gazel mevcuttur. Bu çalışmada iki şairin divanında yer alan bu şiirin kime ait olabileceği, şiirin her iki şairin birden divanına nasıl girdiği sorgulanmıştır. Çeşitli başlıklar altında (maddi deliller, muhteva ve üsluba dayalı deliller) değerlendirilen gazelin gerçek sahibi belirlenmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Nev’î, Nef’î, divan nüshaları, müstensih hataları, nazire, intihal

Kaynakça

• Açıkgöz, Cenk. (2017). “Hayâlî Bey Dîvânı’nın Harfü’l-yâ Bölümündeki 95 ve 96. Gazeller Kime Ait?”. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2/1, 1-8. Akkuş, Metin. (1991). Nef’î Sanatı ve Türkçe Dîvânı. Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Akkuş, Metin. (1993). Nef’î Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Akkuş, Metin. (1998). Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ. Ankara: Akçağ Yayınları. Akkuş, Metin. (2018). Nefi Divanı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. [pdf sürümü]. Erişim adresi: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,206118/nefi-divani.html Aksoyak, İ. Hakkı. (2005). “Gelibolulu Mustafa ‘Âlî ve Bâkî’nin münasebetleri (Künhü’l-ahbâr ve divanlarına göre)”. Osmanlı Araştırmaları Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu’na Armağan -1, 25, 69-82. Aksoyak, İ. Hakkı. (2005). “Gelibolulu Mustafa Ali’nin Ruhî’ye Etkisi”. Bilig, 33, 137-147. Ambros, G. Edith. (1989). “Nazîre, the will-o’-the wisp of Otoman Dîvân poetry”. Wiener Zeitschrift für die Kunde Des Morgenlands, 79, 57-83. Dilçin, Cem (1986). “Gazel”. Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), 415-416-417/Temmuz-Ağustos-Eylül, 78-248. Dîvân-ı Nef’î. Kahire Bulak Matbaası. H. 1252. Dîvân-ı Nef’î. Cerîde-i Havâdis Matbaası. H. 1269. Divan Bâkî. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı Yazma EserlerBel_Yz_K_0779. Divan-ı Gazeliyat-ı Nef’î. Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi Yazmalar 273. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 3751. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 8089. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 9030. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 1632/1. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 4689/4. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 4006. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 1570. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 5372/1-2. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 2239/1. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 1052. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 8248. Divan Nef’î. Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 9841. Divan Ömer Nef’î. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı K. 284. Divan Ömer Nef’î. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı K. 859. Divan Ömer Nef’î. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı K. 1603. Ebuzziyâ Tevfik. (1305). Nef’î. Kostantiniye: Matbaa-i Ebuzziyâ. Fransa Millî Kütüphanesi Bibliothece Regia Turc 296. Gölpınarlı, Abdulbâkî (2005). Fuzûlî Dîvânı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. İpekten, Halûk. (2000). Nef’î Hayatı Sanatı Eserleri. 3. Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları. Kalpaklı, Mehmet. (2006). “Osmanlı şiir akademisi: Nazire”, Türk Edebiyat Tarihi. (Ed. Talat Sait Halman vd.) İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 133-137. Kaplan, Hasan. (2015). “Bâkî’yi Yenilemeye Çalışan Bir Şair Ümîdî ve Bâkî’ye Nazireleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/38, 221-263. Kaplan, Hasan. (2016). “İki Şair Bir Şiir -I-”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi [TAED], 56, 1031-1062. Kaplan, Hasan. (2017). “Divan Edebiyatında İntihal: Alıntı mı Çalıntı mı?”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 40, 39-98. Kaplan, Hasan. (2018). “Bâkî’nin Basılı Divanlarında Yer Almayan Şiirleri ve Divanının Bir Nüshası Üzerine Bazı Notlar”. International Journal of Language Academy, 6/2, 223-253. Karahan, Abdülkadir. (1954), Nef’î Hayatı Sanatı Şiirleri, İstanbul, Varlık Yayınları. Köksal, M. Fatih. (1997). “Bir Kaside İki Şair: Nef’î-Cevrî”. Türklük Bilimi Araştırmaları, 4, 191-202. Köksal, M. Fatih. (2006). Sana Benzer Güzel Olmaz Divan Şiirinde Nazire. Ankara: Akçağ Yayınları. Köksal, M. Fatih. (2014). “Yunus Emre Dîvânı’nın Yeni Bir Nüshası ve Yunus’un Yayımlanmamış Şiirleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 30, 161-192. Kurnaz, Cemal. (2007). Osmanlı Şair Okulu. Ankara: Birleşik Yayınevi. Küçük, Sabahattin. (1994), Bâkî Dîvânı. Ankara: TDK Yayınları. Levent, Agâh Sırrı. (2015). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. 2. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları. Macit, Muhsin. (2017). “Şah İsmail Ahmet Paşa Divanı’nı Okudu mu?”. bilig, 80, 265-278. Mecmû’a-i Eş’âr. Millî Kütüphane Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu 06 Hk 110. Mengi, Mine. (2014). Mesîhî Divanı. 2. bs., Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Sefercioğlu, M. Nejat. “Nev’î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim: 28. 02. 2018 http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=3071 Selçuk, Bahir. “Nef’î”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Erişim: 28.02.2018 http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=911 Sertkaya, Osman Fikri. (1999). “Tevârüd mü? Adaptasyon mu? Nazîre mi? Yoksa İntihâl Yani Sirkat-i Şiir mi?”. İlmî Araştırmalar, 7, 191-199. Şenödeyici, Özer. (2012).“Nâilî’nin Bilinmeyen Şiirleri ve Onlar Hakkında Bazı Mülâhazalar”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/1, 1925-1939. Tulum, Mertol ve M. Ali Tanyeri. (1977). Nev’î Divan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Yavuz, Kemal. (2013). “Türk Şiirinde Nazire”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Hatıra Sayısı, 10, 359-424. Yılter, Sait. (2006). Mecmu’â-i Kasa’id ve Gazeliyyât. Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.