Farklı Tarihlerde Ekilen Buğday (Triticum ssp.) Genotiplerinde Bazı Gelişme Dönemleri İçin Gerekli GDD (Growing Degree Days) Değerlerinin Belirlenmesi

Yıl 2006, Cilt: 37 Sayı: 1, 29 - 37, 10.01.2011

Abdullah Öktem , Arzu Ağırmatlıoğlu

Öz

Bu çalışma, 2000-2001 ve 2001-2002 yetişme sezonlarında Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanında ilave
sulanan koşullarda yürütülmüştür. Çalışmada, farklı tarihlerde ekilen buğday çeşitlerinin bazı gelişme dönemleri için gerekli GDD
(Growing Degree Days) değerleri belirlenmiştir. Denemede 5 ekim–18 ocak tarihleri arasında 7’şer gün aralıklarla, 16 farklı ekim
tarihi kullanılmıştır. İki yıllık sonuçların ortalamasına göre; en yüksek sapa kalkma GDD değeri 19 ekim (824.2 0C), en düşük GDD
değeri ise 18 ocak (424.2 0C) ekim tarihinde belirlenmiştir. En yüksek başaklanma GDD değerlerine 12 ekim (1651.1°C) ve 19
ekim (1649 °C), en düşük değere ise 18 ocak (948.0 °C) tarihli ekimde ulaşılmıştır. Erken ekimden geç ekime doğru başaklanma
GDD değeri azalmıştır. Olgunlaşma süresi GDD değeri 1814.8 °C ile (18 ocak ekim tarihi) 2988.5 °C (5 ekim ekim tarihi) arasında
değişmiştir. Ekim zamanı geciktikçe olgunlaşma için gereken GDD değeri azalmıştır.

Anahtar Kelimeler

buğday, ekim tarihi, GDD (Growing Degree Days)

Kaynakça

• Akıncı, C., M. Çölkesen, 1998. Diyarbakır sulu koşullarında farklı ekim zamanının bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi üzerinde bir araştırma. Harran Üniv.Ziraat Fak. Dergisi, 2(1): 35-44.
• Akkaya, A., 1994. Buğday Yetiştiriciliği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv.Genel Yayın No:1, Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:1, Ders kitabı Yayın No:1, s:225, Kahramanmaraş.
• Anonim, 2002a. 2000-2002 Yılları arası aylık hava raporları, Şanlıurfa Meteoroloji Müdürlüğü, Şanlıurfa.
• Anonim, 2002b. 2000-2002 Yılları arası günlük hava raporları, Şanlıurfa Meteoroloji Müdürlüğü, Şanlıurfa.
• Aslan, S., M. Çölkesen, A. Öktem, H. Daghan ve J. Fleckenstein, 1997. The effect of nitrogen rates on yield and yield components of bread and durum wheat cultivars under irrigated conditions of Harran Plain in Southeastern Anatolia. 11th World Fertilizer Congress-“Fertilization for Sustainable Plant Production and Soil Fertility, 7-13 September, Vol.1, p:35-39, Gent, Belgium.
• Berdahl, J.D.,A.B. Frank, 1998. Seed maturity in four cool-season forage grasses. Agronomy Journal, 90 (4): 483-488.
• Choelho, D.T., R.F. Dale, 1980. An energy crop growth variable and temperature function for predicting corn growth and development: planting to silking. Agronomy J., 72:503-510.
• Cook, R.J., R.J. Veseth, 1991. Wheat Health Management. The American Phytopathological Society, 3340 Pilot Knob Road, St. Paul, Minnesota 55121, USA.
• Cross, H.Z., M.S. Zuber, 1972. Prediction of flowering dates in maize based on different methods of estimating thermal units. Agronomy J., 64:351-355.
• Çölkesen, M., N. Eren ve A. Öktem,1994. Harran Ovası sulu koşullarda farklı ekim sıklığının ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde verim ve verim unsurlarına etkisi üzerine bir araştırma. I. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan, Cilt I, s:311-314, İzmir.
• Düzgüneş, O., T. Kesici, O. Kavuncu ve F. Gürbüz, 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistiksel Metotları II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No:1021, Ders Kitabı No:295, Ankara.
• Giunta, F., R. Motzo ve A. Virdis, 2001. Development of durum wheat and triticale cultivars as affected by thermophotoperiodic conditions. Australian J. of Agric. Res., 52(3):387-396.
• Gupta, S.C., W.E. Larson ve D.R. Linden, 1983. Tillage and surface residue effects on soil upper boundary tempetures. Soil Sci. Soc. Am. J., 47:1212-1218.
• Karademir, C., A. Sağır, 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde makarnalık buğday genotiplerinde kimi bitkisel özelliklerin değişim sınırları. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Cilt:1, s:360-365, Adana.
• Keser, M., H. Ekingen, 1994. Kışlık buğdayda dane doldurma süresi ve oranı. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan, Cilt II s:29-33, İzmir.
• Kiniry, J. R., M.E. Keener, 1982. An enzym kinetic egvation to estimate maize development nates. Agronomy Journal, 74: 115-119.
• Konak, C., A. Ünay, O. Arabacı ve İ. Turgut, 1999. Büyük Menderes Havzasında ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda farklı ekim zamanlarının verim, erkencilik, ve bazı generatif dönem özellikleri üzerine etkileri. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım Cilt:1, s:174-179, Adana.
• Mackowiak, W.,G. Budzianowski, W. Goworko, W. Ve H. Wos, 2000. Response of spring cultivars of triticale, wheat and barley to sowing time. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, Agricultura, 82:159-162.
• Madakadze, I., B.E. Coulman, K. Stewark, P. Peterson, R. Samson ve D.L. Smith, 1998. Phenology and tiller characteristics of big bluestem and switchgrass cultivars in a short growing season area. Agronomy Journal, 90 (4): 489-495.
• McLelland, M., 2000. Soil Moisture and Temperature Consideration (Reviewed May 5, 2000) by www. agric.gov. ab.ac.
• Motzo, R., F. Giunta, ve M. Deiddia, 1996. Relationships between grain-yield-filling parameters, fertility, earliness and grain protein of durum wheat in a mediterranean environment. Field-Crops Research, 47(2-3):129-142.
• Olgun, M., Y. Serin ve F. Partigöç, 1999. Doğu Anadolu Bölgesinde buğdayda iklim-verim ilişkisi. GAP I. Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs, s:805-812, Şanlıurfa.
• Öktem, A., Y. Coşkun, A.G. Öktem ve İ. Özberk, 2003. Bazı makarnalık buğday (Triticum turgidum var. durum) genotiplerinin Harran Ovası koşullarına adaptasyonu. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2):81-90.
• Öktem, A., Y. Coşkun, A.G. Öktem, 2004. Yağışa dayalı koşullarda yetiştirilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin GAP bölgesine adaptasyonu. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(4):25-34.
• Öztürk, A., A. Akkaya, 1994. Kışlık buğday genotiplerinde vejetatif periyot, tane dolum periyodu, tane dolum oranı ile verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan, Cilt:1, s:48-51, İzmir.
• Tosun, M., I.Z. Ergin ve H. Soya, 1989. Üç mısır çeşidindeki tepe püskülü süresinin GDD (Growing-Degree-Days) ile ilişkisi üzerinde bir araştırma. Ege Üniv. Zir. Fak. Dergisi, 26(2):231-238, İzmir.
• Yeşilırmak, E., I, Yıldız, 2001. Farklı baz sıcaklıklarında Türkiye aylık ve yıllık ortalama büyüme derece-gün değerleri ve gün sayıları dağılımları. GAP II. Tarım Kongresi, 24-26 Ekim, s:807-810, Şanlıurfa.