Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi ve Çoruh Vadisi’nden Toplanan Bazı Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) Genotiplerinin Çimlenme Döneminde Tuza Toleransları

Yıl 2012, Cilt: 43 Sayı: 1, 29 - 41, 20.02.2013

Şule Güldüren Erdal Elkoca

Öz

Bu çalışma, Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi ve Çoruh Vadisi’nden toplanan 38 fasulye genotipinin çimlenme
dönemindeki tuza toleranslarının belirlenmesi amacıyla Tesadüf Parselleri Deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak
yürütülmüştür. Çimlendirme testleri petri kutularında 25 ± 1.0 oC’lik sabit ortam sıcaklığına sahip kontrollü bir kabin içerisinde
karanlık koşullarda yapılmış ve genotiplerin çimlenme performansları beş farklı NaCl konstrasyonunda [0 (kontrol), 60, 120,
180 ve 240 mM] test edilmiştir. Artan NaCl dozları genotiplerin çimlenme oranını azaltmış ve ortalama çimlenme süresinin ise
önemli seviyede uzamasına neden olmuştur. Ancak, tohum çimlenmesi bakımından genotipler arasında tuza toleranslı olanların
seleksiyonuna imkan sağlayacak önemli bir varyasyonun bulunduğu belirlenmiştir. Araştırmada yer alan genotiplerden 20 tanesi
test edilen bütün tuz seviyelerinde yüksek çimlenme oranına, kısa çimlenme süresi ve düşük hassaslık indeksi değerlerine sahip
olmalarıyla ön plana çıkmış ve fide gelişimi dönemindeki tuza toleranslarının belirlenmesi amacıyla sera denemeleri için
seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fasulye, tuza tolerans, çimlenme

Kaynakça

• Abbas, M.A., Younis, M.E., Shukry, W.M., 1991. Plant growth, metabolism and adaptation in relation to stress conditions. XIV. Effect to salinity on the internal solute concentrations in Phaseolus vulgaris. Journal of Plant Physiology, 138: 722- 727.
• Allen, S.G., Dobrenz, A.K., Bartels, P.G., 1986. Physiological response of salt tolerant and nontolerant alfalfa to salinity during germination. Crop Science, 26: 1004-1008.
• Ashraf, M., Mc Neilly, T., Bradshaw, A.D., 1986. The potential for evaluation of salt (NaCl) tolerance of seven grass species. New Phytologist, 103: 299-309.
• Bayuelo-Jimenez, J.S., Debouck, D.G., Lynch, J.P., 2002a. Salinity tolerance in Phaseolus species during early vegetative growth. Crop Science, 42: 2184–2192.
• Bayuelo-Jimenez, J.S., Craig, R., Lynch, J.P., 2002b. Salinity tolerance of Phaseolus species during germination and early seedling growth. Crop Science, 42: 1584-1594.
• Bouhmouch, I., Souad-Mouhsine, B., Brhada, F., Aurag, J., 2005. Influence of host cultivars and Rhizobium species on the growth and symbiotic performance of Phaseolus vulgaris under salt stres. Journal of Plant Physiology, 162: 1103- 1113.
• Cucci, G., De Caro, A., Ciciretti, L., Leoni, B., 1994. Salinity and seed germination of some vegetable crops. Acta Horticulturae, 362: 305-308.
• Demir, İ., Demir, K., 1996. Farklı tuz konsantrasyonlarının beş değişik fasulye çeşidinde çimlenme, çıkış ve fide gelişimi üzerine etkileri. GAP 1. Sebze Tarımı Sempozyumu, 7-12 Mayıs 1996, Şanlıurfa, s. 335-342.
• Elkoca, E. 1997. Fasulye (Phaseolus vulgaris L)’de Tuza Dayanıklılık Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 76 s.
• Elkoca, E., Kantar, F., Güvenç, İ., 2003. Değişik NaCl konsantrasyonlarının kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin çimlenme ve fide gelişmesine etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (1): 1-8.
• Epstein, E., 1985. Salt-tolerant crops: origin, development, and prospects of the concept. Plant and Soil, 89: 187-198.
• Esechie, H.A., 1994. Interaction of salinity and temperature on the germination of sorghum. Journal of Agronomy and Crop Science, 172: 194-199.
• Essa, T.A., 2002. Effect of salinity stress on growth and nutrient composition of three soybean (Glycine max L. Merrill) cultivars. Agronomy and Crop Science, 188: 86-93. FAO, 2010.
• http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.
• aspx?PageID=567#ancor (6 Mart 2012).
• Foolad, M.R., Lin, G.Y., 1997. Genetic potential for salt tolerance during germination in Lycopersicon species. Hortscience, 32: 296-300.
• Goertz, S.H., Coons, J.M., 1989. Germination response of tepary and navy beans to sodium chloride and temperature Hortscience, 24 (6): 923-925.
• Goertz, S.H., Coons, J.M., 1991. Tolerance of tepary and navy beans to NaCl during germination and emergence. Hortscience, 26: 246–249.
• Güvenç, İ., Kantar, F., 1996. Tuza dayanıklı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin belirlenmesi. SDÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(11): 144-153.
• Jana, M.K., Slinkard, A.E., 1976. Screening for salt tolerance in lentil. Lens Newsletter, 6: 5-27.
• Kanber, R., Ünlü, M., 2008. Türkiye’de sulama ve drenaj sorunları: genel bakış. T.C. Çevre Ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, DSİ VI. Bölge Müdürlüğü. 5. Dünya Su Forumu Bölgesel Hazırlık Süreci, DSİ Yurtiçi Bölgesel Su Toplantıları, Sulama – Drenaj Konferansı, 10-11 Nisan 2008, Adana, s.1-45.
• Kantar, F., Elkoca, E., 1998. Kültür bitkilerinde tuza dayanıklılık. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1): 163- 174.
• Kaya, M.D., Kaya, G., Kolsarıcı, Ö., 2005. Bazı Brassica türlerinin çimlenme ve çıkışı üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (4): 448-452.
• Khalid, M.N., Iqbal, H.F., Tahir, A., Ahmad, A.N., 2001. Germination potential of chickpeas (Cicer arietinum L.) under saline conditions. Pakistan Journal of Biological Sciences, 4 (4): 395-396.
• Kırtok, Y., Veli, S., Tükel, S., Düzenli, S., Kılınç, M., 1994. Evaluation of salinity stress on germination characteristics and seedling growth of 3 bread wheats (Triticum aestivum L.). Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, Cilt I, Agronomi Bildirileri. E.Ü. Zir. Fak. Ofset Basımevi, İzmir, s. 56-61.
• Lauchli, A., Epstein, E., 1990. Mechanisms of salt tolerance in plants. California Agriculture, 38: 18-23.
• Montgomery, D.C., 2001. Design and Analysis of Experiments. John Wiley and Sons Inc, New York, USA.
• Murillo-Amador, B., Lopez-Aguilar, R., Kaya, C., Larrinaga- Mayoral, J., Flores-Hernandez, A., 2002. Comparative effects of NaCl and polyethylene glycol on germination, emergence and seedling growth of cowpea. Journal of Agronomy and Crop Science, 188: 235-247.
• Norlyn, S.D., Epstein, E., 1984. Variability of salt tolerance of four triticale lines at germination and emergence. Crop Science, 24: 1090-1092.
• Özdemir, S., Engin, M., 1994. Nohut (Cicer arietinum L.) bitkisinin çimlenme ve fide büyümesi üzerine NaCl konsantrasyonlarının etkisi. Doğa Tarım ve Ormancılık Dergisi, 18: 323-328.
• Pesserakli, M., 1991. Dry matter yield, nitrogen- 15 absorption, and water uptake by green bean under sodium chloride stress. Crop Science, 31: 1633-1640.
• Sadeghian, S.Y., Yavari, N., 2004. Effect of water-deficit stress on germination and early seedling growth in sugar beet. Journal of Agronomy and Crop Science, 190:138-144.
• Saxena, N.P., Saxena, M.C., Ruckenbauer, P., Rana, R.S., El- Fouly, M.M., Shabana, R., 1994. Screening techniques and sources of tolerance to salinity and mineral nutrient imbalances in cool season food legumes. Euphytica, 73: 85- 93.
• Szabolcs, I., 1994. Soils and Salinization. In: Pessarakli, M. (ed.) Handbook of Plant and Crop Stress. 3-11. Marcel Dekker, New York.
• Şehirali, S., 1988. Yemeklik Dane Baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1089, Ders Kitabı:314, Ankara.
• Tejera, N.A., Campos, R., Sanjuan, J., Lluch, C., 2005. Effect of sodium chloride on growth, nutrient accumulation, and nitrogen fixation of common bean plants in symbiosis with isogenic strains. Journal of Plant Nutrition, 28: 1907-1921.
• Yıldırım, E., Güvenç, İ., 2006. Salt tolerance of pepper cultivars during germination and seedling growth. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 30: 347-353.