Erzurum Şartlarında Yetiştirilen Bazı Meyve Tür/Çeşitlerinin Polen Kalitesi Ve Kantitesinin Belirlenmesi

Yıl 2013, Cilt: 44 Sayı: 2, 111 - 119, 27.05.2015

Esra Dorukoğlu Rafet Aslantaş

Öz

Araştırmada ‘Golden Delicious’, ‘Granny Smith’, ‘Starking Delicious’, ‘Starkrimson’, ‘Amasya’, ‘Sakı’ elma, ‘Giant’,
‘Stanley’, ‘Violet’ erik ve ‘Kütahya’ vişne çeşitlerinin 14-15 yaşlı ağaçları kullanılmıştır. Erzurum şartlarında yetişen bu
çeşitlerinin 2008 ve 2009 yıllarındaki polen kalitesi ve kantitesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çiçek tozu canlılık oranları TTC
ve IKI testleri ile belirlenirken, çiçek tozu üretim miktarının belirlenmesinde hemasitometrik lam kullanılmıştır. Çiçek tozu
çimlenme oranları %0, 5, 10, 15, 20, 25’lik sakkaroz konsantrasyonları kullanılarak belirlenmiştir. İki yıllık araştırma sonunda
çiçek tozu canlılık oranları elmalarda IKI testinde ortalama %96, eriklerde %64, vişnede ise %60 olarak tespit edilmiştir. TTC
canlılık testinde ise elmalarda %56, eriklerde %58, vişnede %56 olarak belirlenmiştir. En yüksek polen çimlenme oranı her iki
yılda da genellikle %15’lik sakkaroz konsantrasyonunda sağlanmıştır. En yüksek polen çimlenme oranı elmalarda 2008 yılında
Starkrimson çeşidinde (%58,3), 2009 yılında ise Amasya çeşidinde (%62,2), eriklerde 2008 yılında Giant çeşidinde (%46,3), 2009
yılında ise Violet çeşidinde (%55,2) belirlenmiştir. Vişnede ise her iki yılda da yaklaşık %45 oranında çimlenme oranı tespit
edilmiştir. Bir çiçekteki polen miktarı her iki yılda da en fazla elmalardan Amasya çeşidinde 68276 adet, eriklerden Stanley
çeşidinde 54854 adet, Kütahya vişnesinde ise 25539 adet olarak belirlenmiştir. Çiçek tozlarının morfolojik homojenlikleri
elmalarda ortalama %94, eriklerde %90, vişnede ise %78 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Elma, Erik, Vişne, Çiçek tozu canlılığı, Çiçek tozu çimlenmesi, Çiçek tozu üretimi, Erzurum

Kaynakça

• Akçay, M. E., Hamarat, N., 1997. Konya Yöresinde Yetiştirilen Altınçekirdek Elmasının Pomolojik Özellikleri ve Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. 2-5 Eylül-Yalova, s83-90.
• Aslantaş, R., 2012. Bahçe Bitkilerinin Biyolojik ve Fizyolojik Esasları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ders Notları, Erzurum.
• Aşkın, M.A., Öztürk G., Sarısu,H.C., Karakuş A. 2007. Bazı Elma Çeşitlerinde Uygun Tozlayıcı Çeşidin ve Kendine Verimlilik Durumunun Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniv. Ziraat Fak. Derg. 1: 64-73.
• Benedek, P., Szabo, Z., Szabo, T., Nyeki, J., 2006. Flower Characters and Self Fertilization Capacity in Relation to the Bee Pollination at Sour Cherry Cultivars. International Journal of Horticultural Science 2006, 12 (2): 121–132.
• Bolat, İ., Alumur, Ü., 1997. Çoruh Vadisinde Yetiştirilen Elma Çeşitlerinin Yumuşak Çekirdekli Meyveler Semp. 2-5 Eylül- Yalova, İncelenmesi.
• Bolat, İ., Güleryüz M., 1994. Bazı Kayısı Çeşitlerinde Polen Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri İle Bunlar Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 25 (3): 344-353.
• Bolat, İ., Pırlak, L., 1999. An Investigation on Pollen Viability, Germination and Tube Growth in Some Stone Fruits. Turkish J. of Agriculture and Forestry, 23 (4): 383-388.
• Davarnnejad, G.H., Szabo, Z., Nyeki, J., Szabo, T., 2008. Phenological Stages, Pollen Production Level, Polen Viability and in Vitro Germination Capability Some Sour Cherry Cultivar. Asian Journal of Plant Science, Vol.7:672- 676.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Gürbüz, F., 1993. İstatistik Metodları II. Baskı Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yay. 1291, Ankara, 218s
• Eriş. A., 1990. Bahçe Bitkileri Fizyolojisi. Uludağ Üniv. Ziraat Fak. Ders Notu:11,Bursa, 152s.
• Eti, S., 1990. Çiçek Tozu Miktarını Belirlemede Kullanılan Pratik Bir Yöntem. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Derg. 5(4): 49-58.
• Eti, S., 1991. Bazı Meyve Tür ve Çeşitlerinde Değişik in Vitro Testler Yardımıyla Canlılık ve Çimlenme Yeteneklerinin Belirlenmesi. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Derg. 6(1), 69-88.
• Eti, S., Kaska, N., Küden, A., 1998. Bazı Yazlık Elma Çeşitlerinin Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 22(1):110-116.
• Eti, S., Paydaş, S., Küden, A.B., Kaşka, N., Kurnaz, Ş., Ilgın, M., 1996. Adana Ekolojik Koşullarında Denenen Bazı Seçilmiş Badem Tipleri ve Texas Çeşidinde Çiçek Tozu Canlılık, Çimlenme Yeteneği ve Üretim Miktarı İle Çiçek Tozu Çim Borusu Büyümesi Üzerine Araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 20(6): 521-527.
• Gerçekçioğlu R., Güneş M., Özkan Y., 1999. Bazı Meyve Türlerinde Çiçek Tozu Kalitesi ve Üretim Miktarlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Bahçe Dergisi, 28: 57– 64.
• Güleryüz, M., 1977. Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Pomolojileri ve Döllenme Biyolojileri Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Üniv. Yay. No:483, Ziraat Fak. Yay No:229, Erzurum, 180s.
• Jakson, H., 2003 Biology of Apple and Pears. IX. Chapter: Flowers and Fruits P. 268340. Cambiridge University Press. U.K
• Kaşka, N., Paydaş Kargı, S., 2007. Meyve Ağaçları Fizyolojisi (Büyüme ve Gelişme). Nobel Kitapevi,135s.
• Marschner, H., 2002: Mineral Nutrition of Higher Plants. 2nd edition. London: Academic Press, 889 p.
• Milutinović, M., Nikolić, D., Fotirić, M., Janković, D. 2007. In vitro Pollen Germination of Peach Cultivars. Acta Hort. 760:451-4
• Milutinovic, M., Rakonjac, V., Nikolic, D. 1998. Functionality of Pollen and Fruit Set in Sour Cherry Cultivars. Acta Hort., 468:591-594
• Milutinovic, M., Surlan-Momirovic, G., Nikolic, D., 1996. Functionality of Pollen and Fruit Set in Apples. II Workshop on Pollination Acta Hort. 423:167-170.
• Molina, R.T., Rodriguez, A.M., Palacios, I.S., Lopez, F.G., 1996. Polen Production in Anemophilous Trees. Grana, 35:38-46.
• Norton, J.D., 1966. Testing of Plum Pollen Viability with Tetrazolium Salts, Proc. Amer. Soc. Hort.Sci., 89:132-134
• Nyéki, J., Soltesz, M., Szabo, Z., 2008. Morphology, Biology and Fertility of Flowers in Temperate Zone Fruits. Academic Publisher, Budapest.
• Oberle G. D., Goertzen, K. L., 1952. A Method for Evaluating Polen Production of Fruit Varieties. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci., 61: 299-303
• Özbek, S.,1979. Genel Meyvecilik. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Yay. No:111 Ders Kitabı:6, Adana, 386s.
• Özçagiran, R., 1992. Bahçe Bitkileri Döllenme Biyolojisi (Lisanüstü Ders Notları yayınlanmamış). Bornuva-İzmir.
• Öztürk, G., Sarısu, H. C., Atay, E., 2011. Elma Kültürü (6. Bölüm:Çiçeklenme Tozlanma Meyve Tutumu ve Gelişme). Eğirdir Bahçe Kültürleri Araş. Enst., Isparta, 510s.
• Pırlak. L., Güleryüz, M., Aslantaş. R., 1998. Bazı Çilek Tür ve Çeşitlerinde Çiçek Tozu Kalitesi Ve Üretim Miktarları İle Bunlar Arasında İlişkilerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Anadolu Dergisi 8 (1): 102-115.
• Stösser, R., Hartmann, W., Anvari S. F., 1996. General Aspects of Pollination and Fertilization of Pome and Stone Fruit. II Workshop on Pollination, Acta Hort. 423:15-22
• Thomas, L. R., Barbour, G.B., Thornton, R.M., Weier, T.E., Stocking, C.R., 1984. Botany (A Brief Introduction to Plant Biology). (2nd Edition) Jhon Wiley & Soons, Inc.
• Vizintin, L., Bohonec, B. 2004. In Vitro Manipulation of Cucumber (Cucumis sativus ) Polen and Microspores: Izolation Maturation. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica. 46:177-183 Tests, Germination