Ara Nesil Döneminden Bir Miraciye: Receb Vahyî ve Minhâcü’l-Mî'râc’ı

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 131 - 192, 15.12.2023

Mehmet Samsakçı

Öz

Allah inancı ve Peygamber muhabbetinin oluşturduğu edebî türlerden birisi olan Miraciyeler, asırlar boyunca Türk-İslâm şairin kullandığı formlardan birisi olmuş, Hz. Muhammed’in, âyetle sabit olan kudsî yolculuğu, klâsik şairlerimize büyük ilhamlar vermiştir. Avrupaî içerik ve formların revaç kazandığı Tanzimat Sonrası Türk şiirinde ise diğer, dinî muhtevalı türler gibi Miraciyeler de görülmemeye başlar. Bununla beraber, modern dönemde mevlidler, Kaside-i Bürde tercümeleri gibi Miraciyenin de tamamen terk edildiğini iddia etmek imkânsızdır. Asker şairlerden olan fakat şiire, hisse, mânâya olan meyli, belki de fıtrat ve tabiatı dolayısıyla kendisine “erkân-ı harp” değil, “erkân-ı sulh olmak için yaratılmış bir fıtratta” olduğunu söyleyen Recep Vahyî, Ara Nesle mensup şairlerdendir. Şiir dili genellikle Ara Nesil ve Servet-i Fünun özellikleri taşısa da Recep Vahyi’nin seçtiği temler ve formlar gelenekle çok bağlantılıdır. Neslinin diğer şair ve aydınlarının aksine İslâmî hassasiyete sahip olan Recep Vahyi’nin Minhâcü’l-Mîrâc’ı şüphesiz böylesi bir motivasyonun, itikat sağlamlığının, nihayet Peygamber muhabbetinin eseridir. Bildiride Vahyî’nin Miraciyesinin tahlil, tetkik ve tenkidi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Miraciye, Ara Nesil, Receb Vahyí

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç, (2010), “Şakk-ı Sadr”, md. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 38, İstanbul Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Akar, Metin, (1980), Türk Edebiyatında Manzum Miracnameler, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Ankara.
• Andı, M. Fatih, (2009), Şiirin Ufku: Hz. Peygamber’i Şiirle Sevmek, Ketebe Yay.
• Aydın, Fuad, (2006), “Nâmus”, md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 32, İstanbul, Diyanet Vakfı Yay.
• Ayverdi, İlhan, (2006), Misalli Büyük Türkçe Sözlük (Kubbealtı Lügati), İstanbul, Kubbealtı Neşriyat.
• Banarlı, Nihad Sami, (1997), Yahya Kemal’in Hatıraları, İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü Yay.
• Cebecioğlu, Ethem, (2004), Tasavvuf Terimleri & Deyimleri Sözlüğü, İstanbul, Anka Yay.,
• Çetişli, İsmail - Çetişli, Elif, (2013), Şairin Diliyle Hz. Peygamber, İstanbul, Denizli Belediyesi Kültür Yay.
• Çetişli, İsmail, (2012), Şiirimizde Peygamber ve Gül, İstanbul, Akçağ Yay.
• Çetişli, İsmail, (2012), Türk Şiirinde Hz. Peygamber (1860-2011), İstanbul, Akçağ Yay.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, (1970), Son Asır Türk Şairleri, 4. Cilt, İstanbul, Millî Eğitim Basımevi.
• Köksal, M. Fatih, (2011), Mevlid-Nâme: Türk Edebiyatında Mevlid Türü ve Yeni Mevlid Metinleri, İstanbul, Diyanet Vakfı Yay.
• Pala, İskender, (2002), “Felek”, md., Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul ,L&M Yay.
• Receb Vahyî, (1315), Minhâcü’l-Mi’râc, İstanbul, Cemal Efendi Matbaası
• Tekeli, Hamdi, (2007), “Regâib”, md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 34, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Yekbaş, Hakan, (2011), “Receb Vahyî ve “Leyle- Regâib” Adlı Regâibiyyesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 17, Bahar.