Earthquake Perception in Ancient Mesopotamia, Anatolia and Greece in the Light of Written Sources

Yıl 2023, , 1939 - 1954, 23.01.2024

Fatma Soğandereli

https://doi.org/10.46868/atdd.2023.576

Öz

Earthquake is one of the natural events that have left people in fear and despair since the earliest times of human history. Ancient societies, who could not find answers to the questions of why-why-how the earthquake happened, associated the power of this natural phenomenon with God and described every tremor they felt as "God's warning". They tried to prevent earthquakes by appeasing God's anger through various rituals such as prayer, fortune telling, magic and divination. In this study, the way the ancient Mesopotamian, Anatolian and Greek civilisations, which are located on the same earthquake zone and interact both religiously and culturally, perceive earthquakes in the light of written documents, their behaviour in the face of earthquakes and what they do to protect themselves from earthquakes are examined. With this study, it is aimed to determine the similar and different aspects of the perception of earthquake according to the written sources such as letters, law texts, classical works etc. of these civilisations and to reveal the change of this perception over time.

Anahtar Kelimeler

Earthquake Perception, Mesopotamia, Anatolia, Greece

Yazılı Kaynaklar Işığında Eski Mezopotamya, Anadolu ve Yunan’da Deprem Algısı

Öz

Deprem, insanlık tarihinin en erken zamanlarından itibaren insanları korku ve çaresizlik içinde bırakan doğa olaylarından biridir. Depremin neden-niçin-nasıl olduğu sorularına cevap bulamayan eskiçağ toplumları, bu doğa olayının kudretini Tanrı ile bağdaştırmış ve hissettikleri her sarsıntıyı “Tanrı’nın ikazı” olarak nitelendirmişlerdir. Dua, fal, büyü, kehanet gibi çeşitli ritüellerle Tanrı’nın öfkesini dindirerek depremleri önlemeye çalışmışlardır. Bu çalışmada aynı deprem kuşağı üzerinde bulunan ve hem dini hem de kültürel anlamda etkileşim halinde olan Eski Mezopotamya, Anadolu ve Yunan medeniyetlerinin yazılı belgeler ışığında depremi algılayış biçimleri, deprem karşısındaki davranışları ve depremden korunmak için neler yaptıkları incelenmiştir. Bu çalışma ile söz konusu medeniyetlerin mektup, kanun metni, klasik eser vb. yazılı kaynaklarına göre deprem algısının benzer ve farklı yönlerinin belirlenmesi ve bu algının zaman içindeki değişiminin ortaya konulması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem Algısı, Mezopotamya, Anadolu, Yunan

Kaynakça

• Akkuş Mutlu, S. (2014). Eski Mezopotamya’da beddua ve felaketlerden korunma ritüelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, (9), 279-293.
• Aristoteles. (1951). Meteorologica. Transleted By H. D. P. Lee, Harvard University Press. Aslan, R. (2000). Antik depremler. Atlas Dergisi, (86), 2000, 148-162.
• Aydın, N. (2010). Büyük Sümerce lügat II. Aydın Dijital Baskı Merkezi.
• Bilik, M. B. (2020). Tarihsel süreçte depremler ve başa çıkma pratikleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 721-728.
• Çeçen, S., Gökçek, L. G., Akyüz, F. (2020). Marqasi’den Namburbi Ritüeline ait bir tablet: Nisan ayında görülen yılanın uğursuzluğu. Archivum Anatolicum, 14 (2), 157-175.
• Duymuş Florioti, H. H. (2013). Eski Mezopotamya’da kehanet olgusuna genel bir bakış. Tarih Okulu Dergisi, 6 (XV), 23-42.
• Erdem, F. (2020). Eski Mezopotamya’da kehanet geleneği [Basılmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi].
• Farber, W. (1995). Witchcraft, magic, and divination in ancient Mesopotamia. Civilizations of the Ancient Near East, Ed. Jack M. Sasson, C. III, Scribner, 1895-1909.
• Kaçar, A. (2020). Eski Mezopotamya’da büyü ve büyücülük [Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. Karagöz, Ş. (2002). Eski Anadolu ve Ege Uygarlıklarında deprem izleri. Mimarlık Dergisi, (303), 44-49.
• Karagöz, Ş. (2005). Eskiçağ’da depremler, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Kılıç, Y., Eser, E. (2016). Eskiçağ düşüncesi ve kutsal kitaplarda yedi sembolizmi. Turkish Studies, (11), 77-98.
• Mandacı, E. (2020). Asur Devleti’nde doğal afetler ve doğal afet algısı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 99-116.
• Memiş, E. (2015). Eskiçağ Türkiye tarihi: en eski devirlerden Pers istilasına kadar. Ekin Yayınevi.
• Ötker, Ö. G. (2006). Sumerlilerin dini inanç ve adetleri [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi].
• Parpola, S. (1993). Mesopotamian astrology and astronomy as domains of the Mesoptamian wisdom. Die Rolle der Astronomie in den Kulturen Mesopotamiens, 47-59.
• Seneca, (2010). Natural questions. Translated By Hanry M. Hine, The University of Chicago Press.
• Şahin, Ö. (2019). Antik Çağ’dan Orta Çağ’a kadar depremlerin oluşumuna ilişkin öne sürülen teoriler. Mavi Gezegen Popüler Yerbilim Dergisi, (27), 7-13.
• Tercan, B. (2023). Hititçe Çivi Yazılı Kaynaklara Göre Doğa Olayları [Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Tosun, M., Yalvaç, K. (1989). Sumer, Babil, Asur kanunları ve Ammi Şaduka fermanı. TTK Basımevi.
• Ünal, A. (1977). M.Ö. II. binyıl Anadolu’sunda doğal afetler. Belleten, 41(163), 423-446.
• Yiğit, T. (1997). MÖ II. binyıl Anadolu kentlerinden Šamuḫa’nın tarihi ve lokalizasyonu üzerine. Tarih Araştırmaları Dergisi, (30), 273-287.