The Effects of Armenia's Occupation and Blockade Policy on the Socio-Economic Development of Nakhchivan Autonomous Republic (1991-1993)

Yıl 2024, , 745 - 759, 02.04.2024

Rena U. Qurbanova

https://doi.org/10.46868/atdd.2024.686

Öz

The article analyzes the impact of Armenia's occupation and blockade policy in the 90s of the 20th century on the socio-economic life of the Nakhchivan Autonomous Republic of Azerbaijan. The problems arising both in the economic and social spheres, the difficulties faced by the population and the steps taken to eliminate them are analyzed separately, and the activities of the famous statesman Heydar Aliyev, who was the Chairman of the Supreme Majlis, are discussed. The situation of the Nakhchivan Autonomous Republic at that time was analyzed on the basis of reliable sources. For this purpose, various general and specialized research methods were used, including historical genetics and content analysis. It is concluded that the economic and social crisis that emerged at the national level as a result of the occupation of Azerbaijani territories by Armenia has had a serious impact on the Nakhchivan Autonomous Republic, including the economic situation and social status of the population there. Armenia's policy of military aggression and blockade has seriously affected the great economic potential of the Nakhchivan Autonomous Republic in energy, transportation and other fields. However, the people of Nakhchivan responded to the gravity of both economic and social conditions with composure and bravely opposed Armenia's military aggression.

Anahtar Kelimeler

Nakhchivan, occupation, blockade, social, economic, crisis

Ermənistanın İşğal və Blokada Siyasətinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının Sosial-İqtisadi İnkişafına Təsirləri (1991-1993-cü İllər)

Öz

Məqalədə XX əsrin 90-cı illərində Ermənistanın yürütdüyü işğal və blokada siyasətinin Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi həyatına təsirləri araşdırılmışdır. Həm iqtisadi, həm də sosial sahədə yaranmış problemlər, əhalinin üzləşdiyi çətinliklər, onların aradan qaldırılması istiqamətində atılan addımlar ayrı-ayrılıqda təhlil edilmiş, o zaman Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri olmuş görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin bu istiqamətdə fəaliyyətləri mötəbər mənbələr əsasında tədqiq edilmişdir. Bu məqsədlə araşdırmalar zamanı ən müxtəlif ümumi və xüsusi tədqiqat metodlarından, o cümlədən tarixi genetik, kontent analiz metodlarından istifadə edilmişdir. Belə nəticəyə gəlinmişdir ki, Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi nəticəsində ölkə səviyyəsində yaranmış iqtisadi və sosial böhran Naxçıvan Muxtar Respublikasına, o cümlədən buradakı əhalinin iqtisadi vəziyyətinə və sosial statusuna ciddi təsirlər göstərmişdir. Ermənistanın hərbi təcavüz siyasəti və blokada tətbiq etməsi Naxçıvan Muxtar Respublikasının energetika, nəqliyyat və digər sahələrdə böyük iqtisadi potensialına ciddi zərbə vurmuşdur. Lakin Naxçıvan əhalisi həm iqtisadi, həm də sosial şərtlərin ağırlığına təmkinlə yanaşmış, Ermənistanın hərbi təcavüzünə qarşı mərdliklə dayanmışdır.

Anahtar Kelimeler

Naxçıvan, işğal, blokada, sosial, iqtisadi, böhran

Kaynakça

• Axundova, E. (2013). Şəxsiyyət və zaman. CBS.
• Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında 1992-ci il avqust ayının 24-də Tehran şəhərində imzalanmış müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq protokolunun 13-cü maddəsinin həyata keçirilməsi tədbirləri haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin qərarı. Naxçıvan MR Dövlət Arxivi, Fond № 2, Siyahı № 6, İş № 1039.
• Cabbarlı, Ə. (2015). Heydər Əliyev və Naxçıvan tarixi məsələləri. Əcəmi.
• Əhmədov, E. İ. (2012). Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü: təhlili xronika (1987-2011). Ensiklopedik nəşr Letterpres.
• Əliyev, Ə.İ. (1997). Əlincə yaddaşı: Naxçıvan 1914-1992. Gənclik.
• Əliyeva, H. (2009). Naxçıvan necə döyüşdü, müdafiə olundu. Şirvannəşr.
• Əmrahqızı, E. (1992, iyun 10). Naxçıvan: arada üçüncü qüvvələr var. Azadlıq qəzeti.
• Hacıyev, İ. M. (2012). Ermənilərin Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və qanlı cinayətləri. Əcəmis.
• Hacıyev, İ. M. (2016). Naxçıvan Muxtar Respublikası müstəqillik yollarında. Elm və təhsil.
• Xəlilqızı, Ə. (1993, sentyabr 17). Hansısa kosmonvat Naxçıvan torpağının dünyanın heç bir yerinə bənzəmədiyini söyləyib. Aydınlıq qəzeti.
• İbrahim, Q. (1991, aprel 4). Azad olmaq istəyirik. Naxçıvan Avtomobil Yolları İdarəsi Birləşmiş Həmkarlar Komitəsinin sədri Mikayıl Rəhimovla müsahibə. Azadlıq qəzeti.
• Kəlbizadə, E. H. (2012). XX əsrin son onilliyində Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasında əlaqələrin inkişafı tarixindən. Tarix və onun problemləri, 2, 331-336.
• Qasımlı, M., Muradova, B. (2018). Azərbaycan parlamentarizmi tarixi. (C. 2). Mütərcim.
• Qayıdış (1990-1993). (2008). Azərbaycan.
• Qurbanov, U. (2023, aprel 4). Xüsusi dövlət əhəmiyyətli tapşırıq (III hissə). Şərq qapısı.
• Qurbanov, U. (2023, avqust, 04). Dövlət əhəmiyyətli xüsusi tapşırıq. Xalq qəzeti.
• Məmmədov, M.Y. (2011). Naxçıvan: dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizənin dayağı. Şirvannəşr.
• Mineral sular zavodu işə düşdü. (27 iyul 1993). Ədalət qəzeti, s. 3.
• Naxçıvan MR Baş nazirinin birinci müavini, dövlət iqtisadiyyat və planlaşdırma komitəsinin sədri E.İbrahimovun Azərbaycan Respublikasının Baş Nazirinə məktubu. 21 fevral 1994-cü il. Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi (ARDA), Fond 3189, siyahı 9, iş 27.
• Naxçıvan MR ərazisində televiziya və radio verilişlərinin yayımı tarixindən. Naxçıvan MR ərazisində televiziya və radio vericiləri haqqında məlumat kitabçası /Tərt. ed. N.B.Abuzərov, Ə.A.Mikayılov, İ.R.Sadiqov. –Naxçıvan: RİTN, -2004.1-4. Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Kommunikasiya Komitəsinin yaradılması haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin qərarı. Naxçıvan MR Dövlət Arxivi, Fond № 2, Siyahı № 6, İş № 1039, vərəq-98.
• Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Milli Müdafiə Komitəsinin yaradılması haqqında Naxçıvan MR Ali Məclisinin qərarı. Naxçıvan MR Dövlət Arxivi, Fond № 2 , siyahı № 6, iş № 1039, vərəq-17-19.
• Naxçıvan tarixi. (2015). (C.3). Əcəmi.
• Shironin, V. (1997). KGB-TSRU. Taynyye istoki perestroyki (Elektronnaya versiya knigi). Yaguar.
• Yaqubov, Ş. (1995). Qətiyyətin təntənəsi. Səhər qəzetinin nəşri.