Ayıntab Kazası Eğitim Kurumları (1839-1876)

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 17, 277 - 294, 30.10.2018

Özlem Muraz Budak

Öz

İlkçağlardan itibaren birçok medeniyete ev sahipliği
yapmış olan Ayıntab, bu tarihi süreçte çeşitli devletlerin mücadele sahası olmuş,
1516 tarihinde Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. 1830 tarihinde ise Halep
Eyaleti'ne bağlı bir kaza haline getirilmiştir. Ayıntab, bu statüsünü XIX. yüzyıl
boyunca devam ettirmiştir. Bu yüzyılda Osmanlı devletinin içinde
bulunduğu durum çağdaş gelişmelere uyma zorunluluğunu da beraberinde getirmiştir.
Bu anlamda batılılaşmanın hız kazandığı Tanzimat döneminin her alanda kendisini
gösteren yenileşme çabası eğitim alanında da uygulamaya koyulmuştur. Osmanlı
klasik eğitim sisteminin yanı sıra batı modeli yeni bir eğitim sistemine
geçilmiştir. Eğitim alanında meydana gelen bu gelişmeler merkeze paralel olarak
taşrada da uygulamaya koyulmuştur. Ayıntab kazasında eğitim alanında bir
yandan klasik eğitim kurumları olan medreseler ve sıbyan mektepleri devam ederken
diğer yandan da yeni ve modern okullar açılmaya başlanmıştır. Aynı zamanda
azınlık ve yabancı devletler tarafından okullar açılmıştır. Tanzimat dönemi,
Osmanlı Devleti'nde her alanda yeni düzenlemelerin yapıldığı bir reformlar
dönemidir. Merkezde masa başında alınan reform kararlarının başarı ölçütü, bu
kararların taşrada da uygulanabilirliği ile doğru orantılıdır. Bu amaçla bu
çalışmada başta Şer’iyye sicilleri olmak üzere, Halep Vilayet Salnameleri,
çeşitli arşiv belgeleri ve tetkik eserler çerçevesinde Halep eyaletine
bağlı Ayıntab kazasında yer alan eğitim kurumları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Ayıntab, Eğitim, Mektep

Educational Institutions of Ayıntab Township (1839-1876)

Öz

Ayintab, which has hosted a lot of civilizations since the early ages,
has become struggle arena of various states during this historical process and
fell under Ottoman domination in 1516. It was turned into a township connected
to Aleppo Province. Ayintab has continued this statue throughout 19^th
century. In this century, the situation which the Ottoman state is within
brought it with the obligation to comply with contemporary developments. In
this sense, the effort of modernization?renovation?, which showed itself in
every field of the Tanzimat period when westernization accelerated, was also
put into practice in the field of education. In addition to the Ottoman
classical education system, a new educational system of the western model was
moved to. These developments, which took place in the field of education, were
also put into practice in the provinces in parallel with the center. On the one hand classical educational
institutions such as madrasahs and infants’ schools contined, new and modern schools began to be
opened in Ayintab township on the other hand. At the same time, schools were
opened by minorities and foreign states. Tanzimat period is a period of reforms
when new regulations were made in all areas in Ottoman State. The success
criterion of the reform decisions taken at the desk in the center is directly
proportionate to the applicability of these decisions in the provinces, as
well. For this purpose, educational institutions located in Ayıntab township of
Aleppo province were addressed within the scope of Aleppo City Annuals, various
archive documents and examinations works, including sharia courts records.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Ayıntab, Education, School

Образовательные заведения провинции Айнтаб (1839-1876)

Öz

Айнтаб (Антеп), который с самых древних времен служил пристанищем многим цивилизациям,
стал местом столкновения различных государств на протяжении всего этого
исторического периода и в 1516 году вошел в состав Османского правления. А в
1830 году его признали провинцией, которая стала входить в регион Алеппо
(Халеп). Этот свой статус Айнтаб, сохранил на протяжении всего XIX века. На протяжении этого столетия положение Османской империи принесло с
собой обязательство следовать событиям современного развития. В связи с этим, в
то время когда развития на западе с каждым днем происходили все быстрее и
быстрее, усилия возраждения всех направлений Танзиматного периода, были
реализованны и в области образования. Помимо Османской классической системы
образования, в западную модель была введена новая система. Данные изменения в
сфере образования параллельно с центром стали применяться и в провинциях. С
точки зрения образования провинции Айнтаб, где с одной стороны продолжая свои
деятельности классические учебные заведения (медресе) и начальные заведения
(сыбъян), с другой стороны начали открываться новые и современные школы. В то
же время стали появляться школы, открытые национальными меньшинствами и
иностранными госудаствами. Танзиматный период - это период принятия новых
реформ Османской империей, которые были приняты во всех направлениях. Степень
успешности принятых центром на бумаге реформаторских идей явилась прямо
пропорциональной возможности применения этих реформ в провинции. С этой целью в
этой работе, опираясь на шариатские записи (Щериййе), летописи провинции
Алеппо, различные архивные документы и исследования, были исследованны
образовательные учреждения провинции Айнтаб, которое входило в регион Алеппо.

 

Anahtar Kelimeler

Танзимат, Айнтаб, образование, школа

Kaynakça

• ÖZTÜRK, C., (2007). “Osmanlılar”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C 33, İstanbul, ss.565-568.
• …………..,(2008). “Rüşdiye”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C 35, İstanbul, ss.300-303.
• SOLMAZ, M.-YETKİN H.,(1969). Gaziantep Çevre İncelemesi, Yeni Matbaa, Gaziantep.
• ÜREKLİ, F., Tanzimat Dönemi Osmanlı Eğitim Sistemive kurumları, http://journals.manas.edu.kg/mjsr/oldarchives/Vol02_Issue03_2002/251.pdf,Erişim: 23 Mayıs 2018.