Hamann’ın Metinlerinde Anlaşılmazlık Problemi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1803 - 1819, 30.09.2020

M. Sami Türk

Öz

Bu çalışma on sekizinci yüzyıl Alman filozoflarından Johann Georg Hamann’ın metinlerine sıklıkla yöneltilen anlaşılmazlık eleştirisini irdelemek ve sebebini araştırmak maksadıyla yazılmıştır. Bu amaçla önce bilhassa Türkiye’de çokça tanınmayan filozofun hayatına ve eserlerine dair kısa bilgiler aktarılmıştır. Anlaşılmazlık eleştirilerine geçmeden önce anlaşılmBu çalışma on sekizinci yüzyıl Alman filozoflarından Johann Georg Hamann’ın metinlerine sıklıkla yöneltilen anlaşılmazlık eleştirisini irdelemek ve sebebini araştırmak maksadıyla yazılmıştır. Bu amaçla önce bilhassa Türkiye’de çokça tanınmayan filozofun hayatına ve eserlerine dair kısa bilgiler aktarılmıştır. Anlaşılmazlık eleştirilerine geçmeden önce anlaşılmazlığa dair Aristoteles’ten başlatılarak Adelung, Lindner ve Gottsched gibi retorikçilerin eserlerinden veriler derlenmiştir. Son olarak filozofun metinlerine ilk elden atıflarla anlaşılmazlık meselesi incelenmiş, bunun filozofun maksatlı tercihi olduğu gösterilmiştir.azlığa dair Aristoteles’ten başlatılarak Adelung, Lindner ve Gottsched gibi retorikçilerin eserlerinden veriler derlenmiştir. Son olarak filozofun metinlerine ilk elden atıflarla anlaşılmazlık meselesi incelenmiş, bunun filozofun maksatlı tercihi olduğu gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hamann, anlaşılmazlık, eleştiri, retorik, aydınlanma

The Problem of Incomprehensibility in Hamann's Work

Öz

This study was written in order to explore the arguments and reasons for the criticism of incomprehensibility with which the complete works of Johann Georg Hamann, one of the famous German philosophers of the 18th century. To this end, brief biographical data on the life and work of the philosopher, who is hardly known in Turkey and about whom no academic papers have been written, were first given. Then a historical sketch was given about the incomprehensibility, based on the rhetorical works of Aristotle, Adelung, Linder and Gottsched before mentioning the criticism of incomprehensibility. In this study a descriptive method was applied and primary literature was used directly. Finally, a number of passages from Hamann's work were cited and checked for incomprehensibility, and it was shown that it was used deliberately. This work thus made a first academic contribution to Turkish Hamann literature by examining the works and style of the philosopher in addition to providing biographical data.

Anahtar Kelimeler

Hamann, incomprehensibility, criticism, rhetoric, enlightenment

Kaynakça

• ADELUNG J. C., Ueber den Deutschen Styl, Cilt 1, Christian Friedrich Voß und Sohn, Berlin 1787.
• ARISTOTELES, Die Hauptwerke, Francke Verlag, Tübingen 2009.
• BLANKE F., “Einführung”, Johann Georg Hamanns Hauptschriften erklärt, (Edit Fritz Blanke, Lothar Schreiner), Cilt 1, Carl Bertelsmann-Verlag, Münih 1956.
• GOETHE J. W. von, Goethes Sämtliche Werke, Cilt 26, Cotta, Stuttgart 1797.
• GOTTSCHED Johann Christoph, Ausführliche Redekunst, Bernhard Christoph Breitkopf, Leipzig 1759.
• GRÜNDER Karlfried, “Geschichte der Deutungen”, Johann Georg Hamanns Hauptschriften erklärt, (Edit Fritz Blanke, Lothar Schreiner), Cilt 1, Carl Bertelsmann-Verlag, Münih 1956.
• HAMANN Johann Georg, Aesthetica in Nuce, Sämtliche Werke, Cilt 2, Verlag Herder, Viyana, 1950.
• HEINEKAMP Herbert, Das Weltbild J. G. Hamanns, Dissertations-Verlag, Düsseldorf 1936.
• HEGEL G. W. F., Berliner Schriften, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1986.
• HENKEL A., “Deutlichkeit. Marginalie zu einem Hamann-Zitat Goethes, Literaturgeschichte als Profession. Festschrift für Dietrich Jöns, (Edit Hartmut Laufhütte), Günter Narr Verlag, Tübingen 1993.
• HENKEL A., “Hamann, Johann Georg (1730–1788)”, Goethe Handbuch, (Edit Hans-Dietrich Dahnke, Regine Otto), J.B. Metzler, Stuttgart 1998.
• JAESCHKE Walter, Hegel-Handbuch, Leben-Werk-Schule, Verlag J. B. Metzler, Stuttgart, Weimar 2010.
• JÖRDENS K. H., Lexikon deutscher Dichter und Prosaisten, Cilt 6, Weidmannische Buchhandlung, Leipzig 1811.
• Kitab-ı Mukaddes Yani Ahd-i Atîk ve Ahd-i Cedîd. An Asıl Muharrer Bulunduğu İbrani ve Keldani ve Yunani Lisanlarından Bittercüme, Boyacıyan Agop Matbaası, İstanbul (1301) 1885.
• LINDNER J. G., Anweisung zur guten Schreibart überhaupt, und zur Beredsamkeit insonderheit, nebst eignen Beispielen und Proben, Johann Heinrich Hartung, Königsberg 1755.
• REINERS Ludwig, Stilkunst. Ein Lehrbuch deutscher Prosa, C. H. Beck, Münih 1964.
• SCHUMACHER E., Die Ironie der Unverständlichkeit, Suhrkamp, Frankfurt am Main 2000.